از ابتداییترین سالهای تشکیل تمدن در کنار رودخانهها و زمینهای حاصلخیز تاکنون انسانها به تولید لوازم مورد نیاز خود پرداختهاند. امروزه بیشتر لوازم مورد نیاز روزانه در کارخانهها و با دستگاههای پیشرفته تولید میشوند؛ اما همچنان صنایع دستی اصیل ایرانی، محبوبیت فراوانی دارند. علت آن را میتوان به ذوق هنرمندان و روح نوستالژیک صنایع دستی ربط داد.
در سالهای اخیر استفاده از صنایع دستی از جمله لوازم سفالی، قلمزنی، ظروف مسی ، چوبی و حصیری گسترش بسیاری یافته است؛ یکیاز این صنایع دستی در شهرستان قلعه گنج شهررمشک تولید میشود و مواد اولیه صنایع دستی آن از درختانی است که در کنار مردم وجود دارد و به دست هنرمند زنان ودختران این منطقه بافته میشود.
راهی این منطقه میشوم. بعد از طی مسافت ۴۵۰ کیلومتری از مرکز استان کرمان به شهر زیبای رمشک میرسم از دور پوشش گیاهی انبوه داز را مشاهده میکنم. درختچهای که مردم منطقه علاقه خاصی به آن دارند؛ چرا که با زندگی آنها عجین شده است و مواد اولیه صنایع دستی و حتی بافت سنتی روستاها به آن بستگی دارد.
یکی از ظرفیتهای جنوب استان کرمان صنایع دستی است که از نخل و درختچه داز تولید میشود و درکنار آن ساخت سازه بومی از همین داز باعث اشتغال زایی زیادی برای مردم منطقه شده است.
کاظم حسین زاده معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان در این باره گفت: با رأی معاون صنایعدستی وزارت میراث فرهنگی و هیات شورای راهبردی انتخاب شهرها و روستاهای ملی صنایعدستی پنج شهرستان استان کرمان به ثبت ملی رسیدند که شهرستان قلعه گنج شهر رمشکبه عنوان شهر ملی حصیر بافی انتخاب شد.
او میگوید: با احیای رشته حصیربافی و صنایع دستی برای هزار نفر در منطقه محروم قلعه گنج، اشتغال زایی شده است.
حسین زاده به حمایت از تولید و کارآفرینی صنایع دستی پرداخت و گفت: آمادگی داریم از افرادی که حاضر به سرمایه گذاری در حوزه صنایع دستی درقالب پشتیبان مشاغل خانگی، اشتغالزایی روستایی و عشایر باشند، حمایت کنیم.
او می گوید: در رشته حصیربافی، مطالعه، طراحی و نمونه سازی محصولات متناسب با سلیقه بازار مصرف آغاز شده است و پس از تولید نمونههای اولیه برای آموزش علاقهمندان برنامه ریزی خواهد شد.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان گفت: تولیدات صنایع دستی در شهرستان قلعه گنج، نمونههای بارز اقتصاد مقاومتی است که تحول عمیق و ماندگاری برای مردم کم برخوردار منطقه پدید آورده است.
او می گوید: زنجیره شکل گرفته صنایع دستی مردم منطقه، بسیار باارزش است و الگویی برای دیگر جوامع در مناطق کشور شده و کارگاههای پیشرفتهای برای توسعه و به روز آوری تولیدات حصیری نیز ایجاد شده اند.
حسین زاده گفت: کشور و استان ما سراسر ذخیره و پتانسیل است که با شناخت و برنامه ریزی صحیح میتوانیم ضمن ایجاد اشتغال، درآمدزایی مناسبی به ویژه در مناطق روستایی و محروم داشته باشیم.
او می گوید: شاید من هم در ابتدای کار تصور نمیکردم روزی هزار نفر در قلعه گنج به زنجیره تولید صنایع دستی بپیوندند، اما امروز شبکه موفقی از تولید در روستا تا مصرف در خارج از کشور شکل گرفته که بسیار امیدوار کننده است.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی وگردشگری استان کرمان گفت: از سرمایه گذاران پشتیبان حوزه صنایع دستی چنانچه در منقطه هدف سرمایه گذاری کنند، حمایت میشوند.
پارسال به لطف همین صنایع دستی یک بانو به عنوان بانوی کار آفرین کشوری انتخاب شد. بانویی که با استفاده از کارگاه های صنایع دستی و ذوق هنری هنرمندان قلعه گنجی و با فروش هنرهای دستی به گردشگران خارجی ارز را برای محروم ترین شهرستان به ارمغان آورده است.
پس از هماهنگی مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی بنیاد مستضعفان ،طی سفری به شهرستان قلعه گنج به تنها هتل کپری کشور می روم گفت و گویی با مدیراجرایی هتل ومسئول فروش صنایع دستی هتل انجام دادم . هتل کپری سازه بسیار زیبا که ترکیبی از سنت و مدرنیته است چشم همگان را محو تماشای خود میکند. به محض ورود به این هتل صنایع دستی حصیری که در آن بود توجه ام را به خود جلب کرد، به سراغ مدیر داخلی هتل که خود یکی از خلق کنندگان این آثار زیبای سنتی است، رفتم.
اکرم قلندری گفت: بعداز راه اندازی هتل یکسری افراد بی بضاعت برای دریافت کمک به هتل مراجعه میکردند و از آنجا که این هتل به همت بنیاد مستضعفان راه اندازی شده است این افراد توقع حمایت داشتند. در مراجعه این افراد به استعداد بی نظیر آنها در زمینه حصیر بافی پی بردم و این هنر را اینجا فعال کردیم.
او می گوید: ابتدا کار را از یک خانواده شروع کردیم کم کم کار گسترش یافت تا جایی که با راه اندازی یک کارگاه صنایع دستی در روستای سهرانی زمینه اشتغال ۹۰ نفر از اهالی روستای سهرانی فراهم شد.تعدادی از این بافندگان جهت اخذ گواهی صنایع دستی به فنی و حرفهای معرفی و برخی نیز به بانک جهت دریافت تسهیلات کار آفرینی بنیاد مستضعفان معرفی شدند که اکنون بیش از ۱۵۰نفر باماهمکاری می کنند وبقیه هم به صورت آزاد خودشان مشغول تولید وفروش هستند.
قلندری می گوید: طی سال های اخیر این صنایع دستی در بازارها داخلی ونمایشگاه ها وغرفه هایی خاص صنایع دستی که از ما خرید می کنند در کشور و برخی نیز در نمایشگاهی که در استانبول بود، به فروش رفتند.
همت و پشتکار اکرم قلندری بانوی کار آفرین نمونه کرمانی، روستاییانی را که روزگاری از راه یارانه ناچیز زندگی می کردند، به تولید کنندگان صنایع دستی تبدیل کرده است که امروز محصولاتشان علاوه بر ارسال به نقاط مختلف کشور به آن سوی مرزها نیز صادر میشود. «وقتی برای سرکشی به خانوارهای تولیدکننده صنایع دستی در روستاهای دورافتاده شهرستان قلعه گنج می روم، راه آنقدر صعب العبور است که با تحمل سختی کمردرد به محل زندگی آنها می رسم، این مردم تقریبا هیچ امکاناتی ندارند و حتی بسیاری از آنها زبانشان بلوچی است و فارسی صحبت نمی کنند.در محروم ترین منطقه قلعه گنج خانواده هایی هستند که برخی بدون شناسنامه و حتی از داشتن کمترین امکانات فقط از راه حصیربافی زندگی می کنند. اما مشتاقانه از شاخ و برگ داز صنایع دستی زیبا و کاربردی خلق می کنند.
انواع ظروف آشپزخانه شامل جاشکلاتی و جاقندی، انواع سبد میوه، لباس، نان، سبزی و سبد خرید، سفره و زیر قابلمه ای، جعبه میوه و نان، انواع کاورهای گلدان، زیرانداز و غیره با استفاده از حصیر و مواد طبیعی تهیه می شود که بهترین جایگزین محصولات آلاینده پلاستیکی و شیشه ای است.
فاطمه جامکی یکی دیگر از بانوان هنرمند صنایع دستی روستای سهرانی رمشک است گفت : خداروشکر از وقتی صنایع دستی منطقه رمشک رونق گرفته کاروفعالیت برای زنان روستایی هم بیشتر شده است .
او می گوید : تا قبل از این با یارانه زندگی می کردیم اما الان خداروشکر با هنردستمان محصولات صنایع دستی تولید می کنیم واز این راه امرار معاش می کنیم.
این هنرمند صنایع دستی با اشاره به درآمد ماهیانه از تولید صنایع دستی می گوید :بستگیبه سفارش مشتری دارد از ۳میلیون تومان تا ۵میلیون تومان ممکن هست سفارشداشته باشد.
در ادامه سفر با عبدالقادر ترکمانی معلم روستا آشنا شدم معلمی که باهدف کمک به بافندگان وفروش محصولات روستا بدون واسطه وفروش مستقیم اقدام به راه اندازی فروش محصولات از طریق فضای مجازی کرده است . معلم روستا که خودش روستا زاده است بهتر آنها را درک می کند و درکنار آنها بزرگ شده است .
عبدالقادر ترکمانی گفت : من تقریباً دو سالی است که کار خرید وحمایت از صنایع دستی روستاهای رمشک را انجام می دهم قبل از این خیلی از بومیان منطقه توی این کار بودند اما پراکنده ومتنوع نبود.
او می گوید : حمایت چندانی از هنرمندان این رشته نشده است و لازم است به مردم منطقه نگاه ویژه ای شود.
هنر دست هنرمندان رمشکی درآمد خوبی برای مردم منطقه محروم قلعه گنج ایجاد کرده که نیازمند حمایت های بیشتر برای گسترش و ارز آوری است تا بتوانیم مردم این مناطق را توانمند کنیم .
گزارش از طالب گل افشان