براساس آمار‌های گمرک در سال ۱۴۰۰ صادرات غیر نفتی ۴۰ درصد رشد داشته است و همین میزان برای کشور‌های همسایه رشد ۲۸ درصدی را نشان می‌دهد.همچنین میزان تجارت خارجی در ۱۱ ماهه سال گذشته با ۱۵ کشور همسایه، ۴۶.۲ دلار بوده که افزایش ۴۲ درصدی را نشان می‌دهد. واردات هم با ۶۲ درصد افزایش به ۲۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار رسید.  

در ۶ ماهه دوم سال ۱۴۰۰ میزان صادرات ایران به عراق با رشد ۲۰ درصدی به ۸ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار رسید. این میزان در رابطه با ترکیه ۵ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار اعلام شده است. صادرات ایران با افغانستان با کاهش ۲۱ درصدی به یک میلیارد ۶۰۰ میلیون دلار رسید.

آقای پیمان پاک، رئیس سازمان توسعه و تجارت در گفت و گویی به سوالات زیر پاسخ داد: 

توضیحی در رابطه با آمار‌های تجارت ایران بدهید.

 پیمان پاک: افزایش حجم تجارت خارجی و صادرات غیر نفتی به عنوان یکی از نقاط قوت دولت سیزدهم به شمار می‌رود که توجه‌ ویژه رئیس جمهور، وزیر صمت و معاون اول بی تاثیر در این زمینه نبوده است. وضع قوانین مختلف و مطابق با منافع برخی از بخش‌ها در دولت‌های گذشته مانعی بود برای افزایش میزان صادرات و تجارت ایران با کشور‌های همسایه، به عنوان مثال قضایی کردن برخی از پرونده‌ها و سختگیری به جای تسهیل گری در زمینه صادرات و واردات از جمله این قوانین بودند.

وزارت صمت برای مقابله با قوانینی که مانع تجارت بودند چه برنامه ریزی‌هایی دارد؟

 پیمان پاک: وزارت صمت در دولت سیزدهم برای مقابله با این قوانین و اصلاح آن‌ها کارگروه‌های مختلفی تشکیل داده است که یکی از مهمترین آن کارگروه مشترک بانک مرکزی و وزارت صمت است که این امر موجب یکپارچه سازی سیاست‌های ارزی در زمینه تجارت شد. در این کارگروه رئیس کل بانک مرکزی و وزیر صمت هر دوهفته یکبار جلساتی برگزار می‌کنند که یکی از موضوعاتی که در سال گذشته در دستور کار این جلسات قرار داشت، موضوع تسهیل گری بازگشت ارز بود. وزارت صمت سعی دارد تا سال ۱۴۰۴ میزان صادرات غیر نفتی را به بیش از ۷۰ میلیارد دلار برساند و سهم گروه‌های کالایی هم در این زمینه مشخص شده است.

در سال گذشته بازگشت ارز به ۸۵ درصد رسیده بود و گام دیگر در زمینه تعیین تکلیف بدهی ارزی بود بخشی زیادی از آن‌ها تعیین تکلیف شده اند. کشور‌ها می‌توانند با توسعه صادرات بسیاری از مشکلات را برطرف کنند به عنوان مثال در سال گذشته که لیر ترکیه سقوط کرده بود، با توسعه صادرات توانست مشکلات تجارتی  را برطرف کند.  

در رابطه با واردات بر مبنای ارز اشخاص چه تمهیداتی در نظر دارید؟

 پیمان پاک: در زمینه واردات بر مبنای ارز اشخاص قوانین و تفسیر‌هایی در بانک مرکزی وجود داشت که با موضوعاتی که در وزارت صمت مطرح بود تناقش داشت به همین دلیل اولین گام در سال ۱۴۰۱ تعیین تکلیف شیوه صادرات با ارز اشخاص است. در این فضای تحریمی ایران باید توجه ویژه‌ای به کشور‌های همسایه خود داشته باشد، زیرا اقتصاد برخی از کشور‌های همسایه مکمل ایران است. یکی از مشکلات تجارت ایران نداشتن پیمان تجاری جدی با کشور‌های همسایه است.

در ادامه این گفتگو، آقای شهبازی، سرپرست دفتر مطالعات اقتصاد مرکز پژوهش‌های مجلس به سوالات  زیر پاسخ داد: 

مشکلات اساسی در زمینه تجارت چیست؟

 شهبازی: در سال ۱۳۸۰ بیش از ۸۰ درصد درآمد‌های صادراتی مربوط به تجارت ایران با ۲۳ کشور بود؛ اما الان این تعداد به ۱۰ کشور کاهش پیدا کرده است و ⅔ درآمد‌های ارزی از سه گروه صنایع معدنی، شیمیایی و مواد پلاستیکی تامین می‌شود. الان در تجارت ایران یک نگاه گسترده در مسائل وجود ندارد. اساس مشکلات ما به نبود استراتژی در صنعت بر می‌گردد، زیرا تمام حمایت‌های صادراتی و تسهیلاتی باید در قالب ایت استراتژی‌ها انجام شود. تولید به صورت پراکنده و وجود موانعی برای ماندگاری در تجارت نتیجه نبود این استراتژی است.

پیمان پاک در پاسخ به شهبازی گفت:  در گذشته در زمینه توسعه تجارت یک نقشه راه و برنامه منسجم در رابطه با اینکه ایران می‌خواهد با چه کشور‌هایی تجارت کند  وجود نداشت. در ۴ ماهه گذشته، وزارت صمت این نقشه راه به وجود آورد. در شرایط فعلی ارزآوری برای کشور بسیار مهم است به همین دلیل خیلی نمی‌توان پایه و اساس قوانین گذشته را تغییر داد. در‌ این شرایط فقط می‌توانیم در راستای تکمیل قوانین گذشته حرکت کنیم به همین دلیل اتاق‌های مشترک را به کار گرفتیم. در وزات خانه برنامه ریزی شده یم هم افزایی بین بخش‌ها به وجود بیاید و ساختار‌ها در هم تنیده شوند.

صادرات ۱۱۲ میلیون تن کالا به ارزش ۴۳.۵ دلار در سال گذشته

در ادامه لطیفی سخنگوی گمرک گفت: ۱۱۲ میلیون تن کالا به ارزش ۴۳.۵ دلار صادرات در ۱۱ ماهه امسال داشتیم که این میزان از کل صادرات ایران در سال  ۱۳۹۹ بیشتر است. یک بخشی از دلیل این افزایش صادرات به بازار‌های جهانی مربوط می‌شود.