شهر یزد، یکی از دیدنی‌ترین شهر‌های ایران برای گردشگران است. یزد، معروف به شهر بادگیرها، در یونسکو ثبت شده است.

تنوع در شیرینی‌های یزد بسیار است. اما نکته قابل توجه در شیرینی‌های یزد، اصالت و مقوی بودن آن‌ها است، زیرا اغلب شیرینی‌های یزدی با انواع مغز‌ها تهیه می‌شود.

شیرینی‌های سنتی یزد در سراسر ایران و جهان علاقه‌مندان و طرفداران بسیاری دارند و در هر جایی ما را به یاد یزد، این شهر کویری با مردمانی خونگرم می‌اندازند.

شیرینی لوز

لوز یکی از آن شیرینی‌های خوشمزه است که شباهت زیادی به باقلوا داشته و از همان خانواده به حساب می‌آید. این شیرینی بر اساس مواد به کار رفته در آن، انواع مختلف بیدمشک یا بادام، نارگیل، مخلوط دو رنگ، ترحیمی و پسته دارد. همانطور که از نام این شیرینی می‌توان فهمید انواع شیرینی لوز به شکل لوزی است.

لوز بادام یا بیدمشک به دلیل استفاده بیدمشک در آن بسیار معطر و خوشبو بوده و بوی دلپذیر آن هر بیننده‌ای را جذب خود می‌کند. از مواد تشکیل دهنده شیرینی یاد شده می‌توان به سفیده تخم مرغ، پودر پسته، عرق بیدمشک، گلاب، شکر و پودر بادام اشاره کرد.

لوز نارگیل و پسته نیز موادی مشابه لوز بادام دارند و تنها تفاوت آن‌ها استفاده از نارگیل و پسته به جای بادام است.

ازجمله دلایلی که سبب می شود سایر زنان ایرانی تمایل داشته باشند لوز را در خانه خود درست کنند آن است که برای طبخ این شیرینی نیاز به داشتن فر نیست و طبخ آسانی دارد.

شیرینی سوهان

سوهان از شیرینی‌های سنتی قم به حساب می‌آید، اما دیگر شهر‌ها نیز سوهان خاص خود را دارند. مثلا استان یزد دو سوهان آردی و خانی دارد که بسیار خوشمزه و دلچسب است.

سوهان آردی از شکر، پودر هل، زعفران، روغن، گلاب، جوانه و آرد گندم تهیه می‌شود، اما در سوهان خانی مواد تشکیل دهنده دارچین، شکر، زرده تخم مرغ، روغن، هل، مغز پسته، آرد سفید و آرد جوانه گندم است.

طعم، بو و ظاهر سوهان استان یزد به کلی با سوهان قم فرق دارد و خاصیت آن نیز بسیار بیشتر از سوهان قم است چراکه از روغن کمتری استفاده می‌شود.

پشمک
پشمک از شیرینی‌های بسیار لذیذ، سبک و جذاب استان یزد است. نام پشمک با نام یزد گره خورده است گرچه در هر جای دیگری ممکن است آن را درست کنند و جذابیت فراوانی برای کودکان دارد. مواد تشکیل دهنده پشمک، آرد، روغن، شکر، سرکه و آب است.

اگر در هنگام تهیه پشمک به آن زعفران، کاکائو، قهوه و یا طعم‌های مصنوعی دیگر اضافه کنید می‌توان طعم‌های متفاوت پشمک را سرو نمود؛ به گونه‌ای که در پارک‌ها این پشمک‌های رنگی، فریاد شادی کودکان را به آسمان می‌برند.

حاجی بادام

حاجی بادوم یا حاج بادومی از شیرینی‌های خوشمزه و کوچک یزد است که به علت کوچک بودن آن می‌توان آن را به راحتی با چای میل کرد. این شیرینی بسیار مقوی و پرخاصیت است و دلیل آن بادامی است که در تهیه آن به کار می‌رود.

شیرینی مذکور مانند برخی شیرینی‌های یزدی در شهر‌های دیگر مانند کاشان نیز عرضه می‌شود. از مواد تشکیل دهنده حاجی بادوم می‌توان به بادام، آرد، روغن، گلاب، زرده تخم مرغ، پودر قند، هل، جوش شیرین و پودر پسته اشاره کرد. بعضی اوقات حاج بادوم را در کنار لوز، باقلوا، قطاب و سوهان بسته بندی می‌کنند و این یعنی یک ویترین کامل از شیرینی‌های خوش طعم یزدی.

نقل

نقل از شیرینی‌هایی است که در بسیاری از شهر‌های کشور ایران و با روش‌های متفاوت تهیه می‌شود. این شیرینی به دلیل کم حجم بودن ومزه شیرین کم خود برای صرف با چای بسیار مناسب است.

نقل طعم‌ها و مواد تشکیل دهنده متفاوتی دارد و آن را با خلال بادام، پسته، گردو، بیدمشک و ... تهیه می‌کنند؛ به علاوه این شیرینی انواع آلبالویی، گشنیز، گل محمدی، زعفرانی و وانیلی دارد. در یزد نقل را با موادی همچون وانیل، پودر هل، تارتار، شکر، آب، بیدمشک، بادام، پسته و گردو تهیه می‌کنند.

حلوا ارده
حلوا ارده از محصولات شهر اردکان است و به دلیل کنجد و ارده تشکیل دهنده آن بسیار مقوی می‌باشد. در تهیه این نوع شیرینی کنجد بدون پوست، بو داده شده و سپس آسیاب می‌شود.

از دیگر مواد اصلی حلوا ارده می‌توان به ارده، اسیدسیتریک، پودر سفیده تخم مرغ و شکر اشاره کرد. علاوه بر مردم یزد حلوا ارده شیرینی مورد علاقه بسیاری از افراد در وعده صبحانه است.

حلوا ارده شکلاتی از ابداعات جدید شرکت‌ها و تولید کنندگان بزرگ استان یزد است.

تولیدکنندگان بزرگ این محصول مقوی را برای جذب مشتریان بیشتر به تولید حلوا ارده در طعم‌های مختلف مانند کرم ارده کاکائویی، شکلاتی، نسکافه‌ای، پسته ای و  پرتقالی اقدام کردند.

شیرینی پنجره‌ای یا نان منقا 

شیرینی پنجره ای، نان پنجره ای، خاتون پنجره یا نان منقا از شاخص‌ترین شیرینی‌های استان یزد است. استفاده از این شیرینی در نقاط دیگر نیز رواج دارد و به صورت خانگی و با طرح‌های مختلف مثل پروانه‌ای و گرد تهیه می‌شود.

اما در یزد از قالب دیگری برای تهیه شیرینی پنجره‌ای استفاده می‌شود و طعم متفاوتی دارد. از مواد تشکیل دهنده آن می‌توان به آرد برنج، آرد گندم، نشاسته، تخم مرغ، زعفران، گلاب، روغن و آب اشاره کرد. در تهیه این شیرینی، قالب شیرینی بسیار حائز اهمیت است و برای صرف و تزئین آن استفاده از پودر قند رواج دارد.

نان برنجی

نان برنجی کرمانشاه و قزوین نیز بسیار معروف و خوشمزه است، اما این شیرینی به گونه‌ای دیگر در یزد تهیه می‌شود. در یزد این شیرینی را معمولا برای ایام نوروز تدارک می‌بینند.

از مواد اصلی نان برنجی می‌توان آرد برنج، آرد گندم، تخم مرغ، گلاب، هل، روغن و شکر را نام برد؛ همچنین در یزد نان برنجی انواع مختلفی دارد که از میان آن‌ها می‌توان به دو نوع زعفرانی و ساده اشاره نمود.

قطاب

قطاب و باقلوایی که امروز دیگر گردشگران خارجی هم خوب آن‌ها را می‌شناسند و در سفر خود به یزد، سراغ حاج خلیفه‌ها را می‌گیرند.

شیرینی قطاب مخصوص استان یزد است و بعید می‌دانم در نقطه دیگری این شیرینی تهیه شود. این شیرینی در میان مردم یزد بسیار رواج دارد و علاوه بر مناسبت‌های مختلف آن را در وعده عصرانه با چای نیز میل می‌کنند.

در یزد قطاب دو نوع پخت می شود. به طور کلی در تهیه قطاب دو قسمت لایه خارجی و مغز داخلی وجود دارد. مغز داخلی قطاب از هل، پودر قند و پودر بادام تشکیل می‌شود. لایه خارجی آن که مانند نان است که در روغن سرخ شده از کره، آرد گندم، زرده تخم مرغ، شیر و ماست تهیه می‌شود.

پس از تهیه نان آن را داخل پودر قند می‌غلتانند. قطاب عسلی تنها یک تفاوت با قطاب یزدی دارد و آن این است که به جای استفاده از پودر قند در آن از عسل برای شیرین کردن طمع استفاده می‌کنند.

باقلوا

باقلوا نه تنها در ایران بلکه در سایر کشور‌ها مانند ترکیه، یونان، قبرس، روسیه و ... نیز تهیه می‌شود؛ اما در ایران باقلوای سه منطقه قزوین، گیلان و یزد مشهور است. شیرینی که در گیلان به عنوان باقلوا تهیه می‌شود، شکل و طعم متفاوتی دارد و طرز تهیه آن جدا است. ظاهر باقلوای قزوین به باقلوای یزد شبیه است، اما طعم این دو کاملا متفاوت است.

طعم و عطر باقلوای یزد فوق العاده است. باقلوا، در شکل‌های مختلف مانند لوزی، مربع و لوله‌ای طبخ می‌شود و تهیه آن کمی زمان بر است. مواد به کار رفته در باقلوا شامل بکینگ پودر، گلاب، آرد گندم، شکر، زرده تخم مرغ، کره یا روغن، آب، نمک، پودر پسته، هل، پودر بادام، پودر قند و شیر است.

کیک یزدی

کیک یزدی نیز از شیرینی‌های بسیار معروف، خوشمزه و همه پسند یزد به حساب می‌آید که در سراسر ایران پخت می‌شود. این شیرینی استان یزد بسیار معطر و خوشمزه است و درمناسبت‌های مذهبی، مهمانی‌ها و مراسم‌ها به چشم می‌خورد. ویژگی کیک یزدی، تهیه آسان و سریع آن است.

از مواد تشکیل دهنده این شیرینی می‌توان به آرد گندم، ماست یا شیر، تخم مرغ، شکر، وانیل، نمک میوه، جوش شیرین، پودر شکر، بکینگ پودر، هل و روغن یا کره اشاره کرد؛ برای تزیین کیک یزدی از خلال پسته و کشمش استفاده می‌گردد.

فالوده یزدی
یکی از دسر‌ها و نوشیدنی‌های دلچسب در تابستان، فالوده است. این دسر در شهر‌های مختلف، با روش‌های گوناگون تهیه می‌شود، مانند فالوده شیرازی و فالوده کرمانی. اگرچه فالوده شیرازی، بسیار مشهور است و در بیشتر نقاط ایران عرضه می‌گردد، اما فالوده یزد نیز منحصر به فرد است.

علاوه بر طعم، شیوه سرو و عرضه آن هم خاص است. چشیدن فالوده یزدی چه برای گردشگران خارجی و چه برای گردشگران ایرانی بسیار لذت بخش است. در یزد به این فالوده، ماقوتک گفته می‌شود و از نشاسته، تخم شربتی، گلاب، شیره و آب تهیه می‌گردد و همراه با شربتی از آب، شکر و گلاب سرو می‌شود. در تهیه فالوده ابتدا شربت را باید حاضر کرد و می‌توان فالوده را با شهد یا بدون آن تهیه کرد.

به طور کلی غذا‌ها و شیرینی‌های مخصوص هر شهر یا منطقه نشان از آداب و رسوم و فرهنگ مردمان آن خطه دارند. جاذبه‌های استان یزد تنها به آثار تاریخی و دیدنی آن محدود نمی‌شود.

به یزد سفر کنید و از شیرینی فروشی‌های این شهر نیز دیدن کنید. هیجان انگیزترین و دلچسب‌ترین قسمت سفر، خرید شیرینی‌های بی نظیر و خوش طعم یزد است.

گزارش از صدیقه فلاحتی