زهرا سلطانی کارشناس ارشد حشره شناسی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز گفت:گیاه لاکی بامبو یکی از زیستگاه‌های مورد علاقه پشه آئدس بوده که و وجود آن در استان هرمزگان، گزارش شده است. 

او گفت: پشه آئدس نزدیک به هزار گونه دارد اما همه گونه‌ها ناقل بیماری نیستند و در حال حاضر مهم‌ترین نوع پشه‌های آئدس از نظر پزشکی آئدس اجیبتی و آئدس آلبوپیکتوس است.

گستردگی آئدس اجیبتی محدود به مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری است. حال آنکه آئدس آلبو‍پیکتوس در مناطق گرمسیری، نیمه گرمسیری و معتدل دیده شده است.

خصوصیات پشه آئدس آلبوپیکتوس

خونخواری خود را از انسان و همچنین مهره داران اهلی و وحشی انجام می‌دهد، زمان خونخواری در طول روز و با اوج خونخواری در اوایل صبح و غروب است،  تنها از یک میزبان خونخواری می‌کند و تمایل به خونخواری از انسان و حیوان را دارد؛ در نتیجه در صورت دسترسی، از حیوان خونخواری می‌کند.

 قابلیت تطبیق آئدس آلبوپیکتوس با سرما بسیار زیاد است و می‌تواند درجه حرارت‌های زیر انجماد را به خوبی تحمل کند، محل تخم گذاری این گونه همان ظروف محتوی آب ساخته شده بدست انسان و ظروف کوچک طبیعی در اطراف و یا دورتر از منازل است.

خصوصیات آئدس اجیبتی

اگرچه زیستگاه اصلی این پشه آفریقا بوده، اما در حال حاضر وجود این پشه در بیش از یکصد کشور جهان از جمله کشور‌های همسایه ایران نیز گزارش شده است.

در ایران، در بندر لنگه استان هرمزگان این گونه حشره صید شده است.

در مناطق شهری در داخل و خارج از اماکن انسانی، زندگی و خونخواری می‌کند، این گونه اغلب در ظروف محتوی آب، ساخته شده به دست انسان، در داخل و یا در مجاورت به مکان‌های انسانی تخم ریزی می‌کند، تخم گذاری در طول روز و اغلب در ظروف تیره رنگ واقع شده در سایه انجام می‌ شود.

 خونخواری این پشه، بر خلاف بسیاری از پشه‌های دیگر، در طول روز و با اوج خونخواری در اوایل صبح و غروب انجام می‌شود. خونخواری لازمه تشکیل تخم و فقط از سوی پشه ماده انجام می شود، خونخواری این پشه اغلب از انسان است، این خصوصیات رفتاری ماهیت انفجاری انتقال بیماری‌ها را در جایی که این ناقل حضور دارد، نشان می‌دهد.

مهمترین راه انتقال پشه‌های آئدس در دنیا از طریق  تجارت لاستیک‌های دست دوم، حمل و نقل هوایی، زمینی و دریایی کالا‌ها، تجارت گیاه لاکی بامبو است.

راه‌های کنترل پشه‌های آئدس از طریق مدیریت محیط، از بین بردن لانه‌های لاروی آئدس‌ها در محیط، به ویژه در خانه و در اطراف محل زندگی انسان اهمیت داشته و  مدیریت پسماندها، پوشاندن دهانه ظروف ذخیره آب، خالی کردن کاسه زیر گلدان، برگرداندن ظروف بی مصرف آب و جلوگیری از دسترسی پشه به آب در ظروف کوچک و بزرگ اطراف محل زندگی انسان در این زمینه ضرورت دارد.

کنترل لارو پشه آئدس،  از بین بردن محل‌های مناسب برای تخمگذاری و رشد لارو با مدیریت محیط،  استفاده از انواع لاروکش‌های مجاز از طرف سازمان جهانی بهداشت. بعضی از این لاروکش‌ها در آب ذخیره شده برای شرب نیز قابل استفاده است.

کنترل پشه‌های بالغ

این روش در کاهش فوری جمعیت پشه‌ها و در نتیجه کاهش سریع شدت انتقال بیماری دارای اهمیت ویژه است.

 سمپاشی ابقایی خارجی، سمپاشی ابقایی داخلی، سمپاشی فضایی خارجی و سمپاشی فضایی داخلی با استفاده از حشره کش‌های تایید شده به وسیله سازمان جهانی بهداشت است.

نکات مهم در خصوص پشه آئدس

 این پشه به رنگ‌های تیره علاقه دارد، بنابراین توصیه می‌شود در طبیعت برای جلوگیری از گزش این پشه، از لباس‌های رنگ روشن و گشاد استفاده کرد. این پشه در طول روز فعالیت می‌کند و پس برای محافظت از گزش بایستی از اسپری دورکننده استفاده کرد.

 با توجه به علاقه این پشه به تخم ریزی در ظروف دست ساز بشر از رها کردن ظروف یک بار مصرف در طبیعت خوداری کرده و ظروف رها شده در اطراف منزل خود را جمع آوری کنید.

 لاستیک‌های رها شده در طبیعت محل مناسب برای تخم ریزی این پشه است و در نتیجه در صورت وجود لاستیک دست دوم رها شده در محیط یا اطراف منزل، آن را جمع آوری کنید.

 تخم این پشه به خشکی مقاوم است و در جایی آب باشد و تخم ریزی کند در صورت خشک شده در آب می‌تواند ماه‌ها مقاومت کند و با دسترسی به آب مرحله رشد خود را تکمیل کند.

ظروف زیر گلدان خود را مرتب خالی کنیم تا در آن آب جمع نشود. در صورتی که یک پشه آلوده به بیماری وارد یک منطقه شود و تکثیر کند بیماری در آن منطقه بومی می‌شود.

در صورت صید این پشه در یک منطقه، تا شعاع ۲-۵ کیلومتری منطقه عملیات سم پاشی به صورت منظم انجام می‌شود که مهمترین راه کنترل استقرار پشه‌های آئدس بهسازی محیط زیست است.

بنابراین رها نکردن ظروف یک بار مصرف و لاستیک‌های فرسوده در طبیعت، مهمترین راه پیشگیری از انتقال این پشه است.

 پشه آئدس برای تخم ریزی، به آب کم نیاز دارد. مانند آبی که در زیر گلدان‌ها جمع می‌شود و آب کمی که در ظروف پلاستیکی رها شده در طبیعت وجود دارد، اما در تانکر‌ها و محل‌های ذخیره آب نیز صید شده است.

مهمترین بیماری‌های قابل انتقال از پشه آئدس شامل، تب دنگ، زیکا،  تب زرد و چیکن گونیا است.

راه‌های پیشگیری از گزش پشه‌های آئدس شامل  استفاده از اسپری دور کننده یا قلم دافع حشرات در طول روز و  پوشیدن لباس‌های رنگ روشن آستین بلند و پاچه بلند و گشاد است.