علی شریفی زارچی مدیر کل سابق آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت در گفت‌وگویی درباره انتشار آمار و اطلاعات بستری شدگان و فوتی‌های واکسن زده یا نزده توضیح داد.

آیا وزارت بهداشت داده‌های کرونا شامل بستری شدگان و فوتی‌های کرونا، واکسینه شده‌ها و نشده‌ها را در اختیار ندارد؟ چرا آمار بستری شدگان واکسینه شده یا نشده تاکنون منتشر نشده است؟

به عنوان فرد مطلع باید بگویم داده‌ها در سامانه‌های مختلفی مانند کرونا هاب و PHC هاب به عنوان دریافت کننده اطلاعات واکسیناسیون و سامانه MCM که دریافت کننده و تجمیع کننده اطلاعات بستری و فوت بیماران کرونایی جمع آوری می‌شود و تلفیق داده‌های پایگاه‌ها کار ساده‌ای است؛ اما انتشار آمار به شکل خام می‌تواند نتیجه عکس بدهد و مردم سوء برداشت داشته باشند، به عنوان مثال اگر روزی برسد که صد درصد افراد واکسینه شده باشند؛ در این صورت صد درصد افراد مبتلا، بستری یا فوت شده واکسینه شده هستند و ما باید همیشه نگاه مقایسه‌ای داشته باشیم.

کسی که واکسن نزده مانند کسی است که از طبقه پنجم ساختمانی سقوط می‌کند و احتمال مرگ او بالاتر است و کسی که واکسینه شده است؛ مانند کسی است که از طبقه دوم سقوط می‌کند و احتمال مرگ او نسبت به کسی که واکسن نزده کمتر است.

تاکنون اطلاعات اثربخشی واکسن‌ها در ایران جمع آوری شده است؟ علت تاخیر در انتشار این داده‌ها چیست؟

اگر می‌خواهیم اثربخشی واکسن‌ها را منتشر کنیم، باید دو آمار بگیریم؛ یکی اینکه چند درصد افراد بستری شده واکسینه هستند و دوم اینکه چند درصد از همین گروه در جامعه واکسینه شده اند، اگر آمار واکسیناسیون ٩٠ درصد باشد؛ اما در بیمارستان ۵٠ درصد بیماران واکسینه شده باشند، واکسیناسیون از بستری شدن ۴٠ درصد افراد جلوگیری کرده است.

وقتی می‌خواهیم میزان اثربخشی واکسن‌ها را مقایسه و اعلام کنیم؛ چند شاخص را باید در نظر بگیریم، یکی از این شاخص‌ها سن دریافت کنندگان واکسن است و به عنوان مثال واکسن اسپوتنیک در ابتدا به کادر درمان تزریق شد که رده سنی آن‌ها به طور متوسط ٢٠ تا ۵٠ است و واکسن سینوفارم به سالمندان تزریق سد و اگر به بیمارستان‌ها سر بزنیم؛ می‌بینیم که افراد واکسینه شده اغلب واکسن سینوفارم تزریق کرده‌اند و این به معنای کم اثر بودن واکسن سینوفارم و اثربخش بودن اسپوتنیک نیست و اینجا شاخص سن تعیین کننده بوده است.

شاخص بعدی زمان تزریق واکسن نسبت به شروع موج است و اگر دوز دوم واکسن یک ماه قبل از شروع موج تزریق شود؛ فرد در برابر ویروس ایمن‌تر خواهد بود؛ اما اگر فرد در زمان شروع موج واکسن تزریق کرده باشد؛ ایمنی بدن کافی نیست و زمان تزریق واکسن روی بستری شدن فرد تاثیر گذار است.

در نهایت چرا تاکنون اطلاعات و آمار‌های تحلیل شده درباره اثربخشی واکسن‌ها منتشر نشده است؟

تجمیع آمار واکسیناسیون و مقایسه با آمار بستری کار سریعی به لحاظ آمار و فناوری اطلاعات است؛ اما داده‌ها باید از بعد اپیدمیولوژی به دقت بررسی و تحلیل شود و انتشار اطلاعات و آمار برای مردم با روشن کردن جوانب مختلف باشد تا سوء برداشت از آمار‌های خام اتفاق نیفتد.

در زمان مدیریتم در وزارت بهداشت گزارش اولیه‌ای درباره بستری و فوت کرونا در واکسن زده‌ها در مرداد منتشر کردیم و این گزارش رسانه‌ای شد و این گزارش آن زمان با ابن هدف منتشر شد که افراد بدانند واکسن به طور صد درصد مانع از ابتلا، بستری و فوت نمی‌شود و در این گزارش طرح موضوع شد تا گروه‌های پژوهشی روی این داده‌های اولیه تحلیل و بررسی کنند.

کمیته علمی هم پس از آن به یک یکی از اساتید برجسته اپیدمیولوژی ماموریت برای تحقیقات دادند؛ اما آن زمان کمیته اپیدمیولوژی فعال نبود و بنابر اعلام متخصصان چند اپیدمیولوژیست برجسته در حال مطالعه و بررسی داده‌های بستری شدگان و فوتی‌های کرونا و اثربخشی واکسن‌ها هستند.