اواخر سال نود و هشت بود که همه گیری ویروس کرونا شکل جدی به خود گرفت و طبق اعلام ستاد مقابله با کرونا که روز‌های اولیه تشکیل خود را می‌گذراند، مدارس کشور در تمامی مقاطع تحصیلی با تعطیلی موقت روبه رو شدند.

اتفاقی که در ابتدا با مخالفت بسیاری از افراد و کارشناسان مواجه شد؛ اما با بدتر شدن شرایط همه گیری ویروس کرونا مدیران وقت آموزش و پرورش و همچنین خانواده‌ها به این تعطیلی اجباری رضایت دادند و مدارس با تعطیلی رسمی مواجه شدند.

پس از گذشت بیش از یک ماه از تعطیلی مدارس، وزارت آموزش و پرورش در راستای فراهم آوردن محیطی امن در اینترنت میان معلمان و دانش‌آموزان در ۲۸ اسفند ۹۸ شبکه‌ اجتماعی شاد را ایجاد کرد.

مسئولین آموزش و پرورش اعلام کردند که برای تداوم جریان آموزش، زیرساختی در مرکز فناوری اطلاعات تحت عنوان شبکه اجتماعی به نام شاد طراحی شده است تا فعالیت آموزشی دانش آموزان با هدایت معلمان ادامه پیدا کند و دانش آموزان بتوانند فعالیت‌های درسی خود را ادامه دهند.

البته افتتاح رسمی این شبکه اجتماعی تازه تاسیس در اردیبهشت سال ۹۹ و در هفته معلم توسط حسن روحانی، رئیس جهمور دولت دوازدهم عملی شد.

مهدی شرفی، سرپرست مرکز برنامه ریزی و فناوری اطلاعات درباره این نرم افزار گفت: در راستای آموزش مجازی دانش آموزان در زمان‌های بحران که در مقاطعی به دلایل مختلف مدارس تعطیل می‌شوند و همچنین توسعه عدالت آموزشی برای فراهم کردن شرایط آموزش یکسان برای همه دانش آموزان در سراسر کشور، استفاده از فضای مجازی به عنوان یکی از مهم‌ترین راهکار‌ها در نظر گرفته شده و شبکه اجتماعی دانش آموزان «شاد» آماده سازی شده است.

او گفت: در این شبکه تعاملی نمایش مجازی از کلاس‌های مدرسه را ایجاد می‌کنیم و در حقیقت تصویری واقعی از محیط کلاس‌ها ارائه می شود که برای هر کلاس مدرسه، گروهی تشکیل می‌شود که تمام دانش آموزان کلاس در آن عضو می‌شوند. معلم، مدیر آن کلاس یا گروه خواهد شد و دانش آموزان و معلمان می‌توانند فعالیت‌های آموزشی خود را در آن ادامه دهند.

یکی دیگر از فعالیت‌های آموزش و پرورش پس از همه گیری کرونا راه اندازی مدرسه تلویزیونی ایران در فروردین ۹۹ بود. موضوعی که در این ۲ سال و پس از نیمه حضوری شدن مدارس هم ادامه داشته و به گفته وزرای آموزش و پرورش رضایت بخش بوده است.

حاجی میرزایی، وزیر آموزش و پرورش وقت در سال ۹۹ درباره این موضوع گفت: مدرسه تلویزیونی ایران در سراسر کشور با پوشش بیش از ۹۸ درصدی برای همه دانش آموزان قابل دریافت و استفاده است. رسانه ملی در این مسئله مهم و حیاتی اقدام به موقع، جهادی و شایسته‌ای انجام داده و زمینه‌های جدی عدالت آموزشی و فرصت‌های برابر آموزشی را برای همه فرزندان این مملکت فراهم ساخته است.

با وجود راه اندازی مدرسه تلویزیونی ایران و همچنین شبکه شاد باز هم دانش آموزان در ۲ سال گذشته به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم شرایط چندان مطلوبی را پشت سر نگذاشته اند. معلم‌ها آمادگی لازم را برای تدریس در فضای مجازی نداشتند، پلتفرم مورد استفاده استاندار‌دهای لازم را نداشت و دانش‌آموزان به اینترنت دسترسی نداشتند که مجموعه این عوامل سبب افت تحصیلی دانش‌آموزان شد.

در حال حاضر هزاران آموزگار در سراسر کشور مشغول ارائه نکات درسی در فضای مجازی هستند؛ اما کنترل کلاس‌های مجازی در شرایطی که زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری لازم برای آموزش از راه دور وجود ندارد، کاری بسیار دشوار است که زمان فعالیت بسیاری از آموزگاران در منزل را نسبت به حضورشان در مدارس بیشتر کرد.

این وضعیت از سوی دیگر آن‌ها را از نظر روانی و حتی جسمی هم تحت فشار بیشتری قرار داده است. تاکید آموزش و پرورش بر ارزیابی فعالیت آموزگاران نیز در این شرایط، بدون این که مشکلات زیرساختی برطرف شده باشند در بسیاری از آنان نگرانی‌هایی را بابت اعتبار جایگاهشان ایجاد کرده است.

این شرایط سبب شده است که بسیاری از کاستی‌های نظام آموزشی کشور و کم‌توجهی به گسترش زیرساخت‌های الکترونیک در آموزش و پرورش این روز‌ها بیشتر به چشم بیاید.

دانش آموزان اکنون در سومین سال تحصیلی خود هستند که با شرایط کرونایی رو به رو می‌شوند و در سال ۱۴۰۰ سکان داران جدید وزارت آموزش و پرورش بر خلاف مدیران گذشته با وجود همه گیری کرونا، بیش از همیشه به دنبال حضوری شدن مدارس بوده اند. مدیران جدید آموزش و پرورش معتقدند که در ۲ سال گذشته دانش آموزان در تمامی مقاطع با افت تحصیلی مواجه شده اند. موضوعی که در پایه‌های تحصیلی ابتدایی نمود بیشتری دارد.

رضوان حکیم‌زاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش در این باره گفت: به دلیل شیوع ویروس کرونا و تعطیلی آموزش حضوری، آموزش‌ها در نظام‌های آموزشی سراسر جهان و نیز کشور ما، از بستر فضای مجازی پیگیری شدند و برای تعدادی از دانش آموزانی که به فضای مجازی دسترسی نداشتند، تدابیری اندیشیده شد تا از بستر‌های دیگر آموزش ادامه یابد.

وی با اشاره به انجام پایشی در زمینه نحوه و میزان یادگیری دانش‌آموزان در مقایسه با آموزش حضوری، افزود: با بررسی‌ها و تحقیقات به عمل آمده مشخص شد که دانش آموزان، خصوصاً دانش آموزان دوره اول ابتدایی نسبت به ۲ سال قبل، دچار اُفت چشمگیری در یادگیری و مهارت‌های سواد پایه شده اند.

او گفت: در دوره متوسطه شاهد افت پنهان هستیم. نتایج تحقیقات به‌عمل آمده نشان می‌دهند، یادگیری واقعی دانش‌آموزان کمتر از آن چیزی است که در امتحانات کسب کرده‌اند.

در پیمایشی که سازمان همکاری و توسعه اقتصادی در سال ۲۰۲۰ انجام داد، مشخص شد در آزمون پیزا که کیفیت نظام ملی آموزش را می‌سنجد و ۸۰ کشور عضو آن هستند، آن‌هایی که بیشترین میزان تعطیلی را داشتند کمترین نمره و کشور‌هایی که کمترین میزان تعطیلی را داشتند بالاترین عملکرد و نمره را داشتند.

ورود مدارس در ایران به سومین سال تعطیلات کرونایی در شرایطی است که پیش از این یونسکو و حتی سازمان جهانی بهداشت نسبت به تبعات ادامه تعطیلی مدارس به لحاظ آسیب‌های آموزشی، روانی و جسمی هشدار دادند و خواستار بازگشایی مدارس و تقویت مراقبت‌های بهداشتی شدند.

بر اساس آمار‌های یونسکو از وضعیت بازگشایی مدارس در دنیا مشخص شده است از میان ۳۷ میلیون و ۷۳۷ هزار و ۸۱۵ محصل در سراسر دنیا، تنها هفت کشور مدارسشان را بازگشایی نکرده اند؛ هرچند در نقشه‌ها و آمار‌های جهانی، ایران جزء آن دسته از کشور‌هایی بوده که بازگشایی مدارس را انجام داده است، اما کیفیت این فرآیند چندان مشخص و رضایت بخش نیست.