بِعثَت برگزیده‌شدن حضرت محمد (ص) به پیامبری و آغاز رسالت اوست که بنا بر قول مشهور، در ۲۷ رجب سال چهلم عام الفیل روی داده است. از این‌ رو در فرهنگ شیعی، ۲۷ رجب به‌عنوان «عید مبعث» گرامی داشته می‌شود. بعثت پیامبر سرآغاز دین اسلام و مقدمه برچیده‌شدن بت‌پرستی از حجاز بود.

به مناسبت فرا رسیدن این عید فرخنده، گفت‌وگوی ما با حجت الاسلام و المسلمین سید حمید ناصری را بخوانید:

آقای ناصری؛ حضرت رسول اکرم پیش‌ از بعثت چه دینی داشتند؟

حضرت محمد (ص) قبل‌ از بعثت موحد و به عبارتی پیرو دین حنیف بودند، همان دینی که از حضرت ابراهیم رسید. حتی لحظه‌ای پیامبر اکرم (ص) بت‌پرست و مشرک نبودند.

فلسفه بعثت چه بوده‌ است؟

پیامبر اکرم فرمودند: من را خداوند مبعوث کرده به پیامبری برای تکمیل مکارم اخلاق و خوبی‌های اخلاقی. از این روایت دو نکته برداشت می‌شود که یک سری از مکارم‌ و خوبی‌های اخلاق بین مردم وجود داشته و حضرت محمد آمده و آن‌ها را تکمیل کرده مثل صله رحم و ارتباط با خویشاوندان و نزدیکان. دوم: یک سری مسائل هم وجود نداشته یا به‌غلط وجود داشته مثل احترام به حقوق زن‌ها که وجود نداشت و پیغمبر آمدند و جلوی ظلم به زنان را گرفتند. پس فلسفه و علت بعثت رسول‌الله به اتمام رساندن مکارم‌ اخلاقی بوده. لذا وقتی رسول اکرم آمدند به سه چیز در ابتدا مامور شدند که این سه چیز را در اولویت قرار بدهند، یک: دعوت به یگانه‌پرستی و مبارزه با شرک و بت‌پرستی. دوم: آموزش دادن عدم خیانت در امانت که بسیار در جامعه رواج داشته و مردمان شبه‌جزیره عربستان در آن زمان خیلی اذیت بودند از این‌که در امانت‌ها چه مادی و معنوی خیانت می‌شد. مسئله‌ سوم: احترام به حقوق زنان و دختران بود.

آیا حضرت رسول اکرم قبل‌ از بعثت صاحب مقامی از مقامات بودند؟

بله؛ رسول‌الله قبل‌ از این‌که مبعوث شوند به نام محمد امین معروف بودند. یک امانت‌دار خوب که حتی یهودی، مسیحی، بت‌پرست، مشرک، گبر و از همه دین‌ها و آیین‌ها خدمت آقا رسول‌الله می‌آمدند و امانتی را در خدمتشان قرار می دادند. در کل رسول‌ خدا علاوه‌ بر مسئله امانت داری، چشم‌پاک بودند و علاوه‌بر مسئله چشم پاکی، انسان مطیع و اهل تفکر بودند. خیلی در روایات داریم که ایشان از مسائل مختلف سوال می‌کردند تا جایی‌که عمو و پدر بزرگوارشان و اجدادشان حتی از پاسخ به سوالاتش ناتوان بودند.

رسول خدا پیش‌از رسالت نبوت داشته و بعد رسالت پیدا کردند؟

وقتی پیامبر می‌گوید من نبی هستم یعنی خبر بزرگی برایتان آورده ام این‌که من پیغمبر شما هستم؛ و به سمت شما مبعوث و برانگیخته شده ام در اصل نبوت به‌معنای کسی است که دارای خبر عظیم و خبر بزرگی است که اولین سوره جزء سی نیز به همین مورد اشاره دارد عَمَّ یَتَسَاءَلُونَ ﴿۱﴾ درباره چه چیز از یکدیگر مى ‏پرسند (۱) عَنِ النَّبَإِ الْعَظِیمِ ﴿۲﴾ از آن خبر بزرگ (۲) این نبأ عظیم هم که در سوره نبأ آمده دو برداشت از آن شده یا قیامت یا منظور ولایت امیرالمؤمنین است.

دلیل افضلیت پیغمبر اکرم چیست؟

خداوند در آیه هفت سوره احزاب می‌فرماید: وَ إِذْ أَخَذْنَا مِنَ النَّبِیِّینَ مِیثَاقَهُمْ وَمِنْکَ وَمِنْ نُوحٍ وَإِبْرَاهِیمَ وَمُوسَىٰ وَعِیسَى ابْنِ مَرْیَمَ ۖ وَأَخَذْنَا مِنْهُمْ مِیثَاقًا غَلِیظًا. مفسرین درباره این آیه بحث کرده‌اند که چرا اول اسم پیغمبر اکرم آمده بعد اسم حضرت نوح و ابراهیم و موسی و عیسی نوشته شده است. این پیامبران که از حضرت محمد (ص) بزرگ‌تر بودند و از لحاظ زمانی هم تقدم داشتند، پس چرا در آیه اول می‌گوید از پیغمبر میثاقی غلیظ و پیمان محکم گرفتیم و بعد نام بقیه بزرگواران را می‌گوید. مفسرین بحث کرده‌اند این آیه به‌خاطر شرافت مقام پیغمبر است؛ یعنی شرافت مقام پیغمبر بر دیگر انبیا، لذا آقا رسول‌الله اختیاراتی داشته که دیگر پیامبران نداشتند.

لطفا این شرافات را با جزئیات مطرح کنید.

در دعای ندبه می‌خوانیم پیامبر به همراه جبرئیل آنقدر بالا رفتند که به‌اندازه دو قوس کمان با خداوند فاصله داشتند بلکه کمتر. هیچ نبی و انسان و پیغمبری این جایگاه را نداشت. جبرئیل که ملک وحی است و مامور است که وحی را از خداوند به پیامبر بیاورد و آنقدر مقام و جایگاه در بین فرشتگان دارد، به حضرت رسول اکرم فرمود: من اگر یک ذره دیگر بالاتر بیایم بال و پرم می‌سوزد، جبرئیل اجازه نداشت به آنجا بیاید.

از سوی دیگر، در روایتی از امام صادق در کتاب تفسیر البرهان آمده است: در شرح آیه هفتم سوره احزاب این روایت آورده شده که پیامبر اکرم و جبرئیل رسیدند. جبرئیل گفت یا محمد جلو بایست تا اقامه نماز کنیم و پیغمبر اکرم گفت که جبرئیل تو قطعا اولویت‌داری که جلو بایستی تا من، جبرئیل گفت: نه، تو سید کائنات و اشرف الناس هستی خداوند انسانی مانند تو خلق نکرده و در کل کائنات هم تو از همه بالاتر هستی.

علت این‌که بر پیامبر اکرم (ص) صلوات می‌فرستیم، چیست؟

علت‌های مختلفی وجود دارد؛ یک علتش این است که طبق آیه ۵۶ سوره احزاب دستور داده شده، إِنَّ اللهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلیما (خدا و فرشتگانش بر (روان پاک) این پیغمبر صلوات و درود می‌فرستند شما هم‌ای اهل ایمان، بر او صلوات و درود بفرستید و با تعظیم و اجلال بر او سلام گویید و تسلیم فرمان او شوید.)

دوم به‌خاطر برکاتی که صلوات دارد؛ روایت است کسی که صلوات می‌فرستد نفاق و تفرقه از دلش خارج می‌شود و به تک‌تک کلماتی که از زبانش گفته‌شده خداوند برایش ثواب می‌نویسد. اگر کسی ذکر صلوات را بر دفتری، دیواری و قاب عکسی بنویسد تا وقتی آن نوشته وجود دارد به‌ازای هر روز برایش ثواب نوشته می‌شود.

دلیل دیگر فرستادن صلوات هم می‌تواند محکم شدن مبانی و پایه‌های دین اسلام با صلوات باشد. به ترجمه صلوات دقت کنیم: خدایا درود بفرست بر محمد و خاندان محمد. یعنی می‌گوییم آنقدر پیغمبر اکرم دارای اصول، جایگاه خاص و مقام رفیعی است که نه‌تن‌ها ما به ایشان درود می‌فرستیم از خدا چنین درخواستی می‌کنیم که خدا به ایشان درود بفرستد.