بر اساس اطلاعات هواشناسی و سازمان آب و برق خوزستان از ذخیره پشت سدهای استان، به نظر می رسد خشکسالی همچنان تهدیدی جدی برای تابستان و آینده و کشاورزی به شمار می رود.

آسمان خاورمیانه برخلاف برخی از دیگر نقاط زمین، خسیس است و حاضر نیست هر زمان نعمتش را بر سر مردم فرود آورد.

از همین رو نیز در ایران باستان نیاکان ما همواره در پی راهی بودند تا بتوانند آب باران زمستان را برای تابستان ذخیره نمایند تا از آن بیشترین استفاده را ببرند.

در گذشته وضعیت به مراتب بهتر هم بود، اما آنچه حالا جهان را با خطری جدی مواجه کرده است، تغییرات اقلیمی است.

گرمایش جهانی که ناشی از سوزاندن سوخت های فسیلی و استفاده بیش از حد بشریت از گوشت و سوخت به ویژه در غرب کره زمین است، اکنون تمام جهان را گرفتار معضل بزرگی کرده.

این مشکل در خوزستان بیش از هر جای دیگر نمود پیدا کرد و تابستان گذشته تامین نشدن آب کشاورزی برای مزارع، رخدادهایی را رقم زد.

بارش های اندک در کنار مدیریت ناصحیح منابع آبی و افزون بر آن عملکرد ضعیف جهاد کشاورزی برای مدرنسازی زراعت به ویژه در خوزستان که یکی از قطب های تولید محصولات کشاورزی است، باعث جنجال های وسیعی شد که تمام استان را درگیر و کشور را با یک بحران تازه مواجه کرد.

اکنون در برخی کشورهای پیشرفته که کشاورزی مدرنی نیز دارند با کمترین میزان آب حداکثر استفاده را در حوزه زراعت می برند، اما ایران در گیر و دار تحریم و فشار های مالی نتوانسته دوشادوش دیگر نقاط جهان کشاورزی را مدرن کند.

از تابستان گذشته که تنش های آبی در خوزستان موجب تنش و کشاندن بحران به دیگر نقاط کشور شد، اقدامات در جهت مدرن سازی کشاورزی نیز دستکم در سخنان مدیران شدت یافت.

اختصاص اعتبارات میلیاردی برای مکانیزاسیون کشاورزی

مدتی پیش دهمین نمایشگاه ماشین ها، ادوات و آلات کشاورزی در خوزستان افتتاح شد و رییس مرکز توسعه مکانیزاسیون کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی در آن حضور یافت.

او گفت که سرمایه گذاری‌های میلیاردی به منظور مدرن سازی کشاورزی در حال انجام است و یادآور شد که کشاورزان نیز از این موضوع استقبال می‌کنند.

آقای عباسی میزان سرمایه گذاری‌های امسال  برای مکانیزاسیون کشاورزی را بیش از ۶ هزار میلیارد تومان عنوان کرد که بیش از ۸۰ درصد آن به صورت تسهیلات بانکی در اختیار کشاورزان قرار گرفت.

مدیر جهاد کشاورزی خوزستان نیز در این خصوص می‌گوید که سعی داریم امسال به جای کشت محصولات آب، تولیدات کشاورزی کم آب بر را جایگزین نماییم.

آقای امیری زاده توضیحات بیشتری در این خصوص ارائه نکرد، اما تاکید کرد که خشکسالی سال زراعی ۹۹-۱۴۰۰ و ۱۴۰۰-۱۴۰۱ که در حال شکل گیری است طی ۵۰ سال اخیر بی سابقه بوده.

خوزستان سرزمین حاصلخیزی است که اکثر ساکنان آن نیز با حمایت دولت و اجرای طرح ۵۵۰ هزار هکتاری به سمت زراعت روی آوردند، اما آنچه این صنعت را با مشکل مواجه کرد، ابتدا خشکسالی و سپس مدیریت نادرست منابع آبی بود.

اطلاعات هواشناسی نشان می‌دهد که امسال نیز بارندگی‌های قابل قبولی در استان خوزستان و حوزه‌های بالا دست رودخانه‌های گذری از استان رخ نمی‌دهد.

کاهش بارندگی‌ها باعث شد که پارسال کشت محصولات کشاورزی به صورت مطلوب انجام نشود، اما امسال نیز کشت تولیدات کشاورزی پاییز به ویژه در حوزه کرخه با بحران مواجه شد.

کرخه بلند‌ترین رودخانه ایران است که از به هم پیوستن ۲ رودخانه زال در لرستان و سمیره در اندیمشک تشکیل شده و تا جنوب خوزستان امتداد می‌یابد و در نهایت وارد تالاب هورالعظیم می‌شود.

هشدار سازمان آب و برق در صورت مدیریت نشدن شرایط آبی

همین مسئله باعث شده تا بسیاری از مدیران و مسئولان استانی هشدار دهند که تامین آب کشت تابستانه میسر نخواهد شد.

معاون مطالعات منابع آب سازمان آب و برق خوزستان می‌گوید: با توجه به کاهش آورد رودخانه‌های خوزستان تنها ۲۰ درصد حجم مفید ذخیره آب پشت سد‌ها پر شده.

در این میان حجم ذخیره سد کرخه با کاهش بیش از یک میلیارد متر مکعب نسبت به پارسال بدترین وضعیت را دارد.

در زنجیره سد‌های کارون نیز همانند رودخانه کرخه کاهش آورد رودخانه‌ها موجب شده تا با کاهش حجم ذخیره پشت سد مواجه باشند.

آقای شهبازی با ارائه این داده‌ها گفت که کاهش در مجموع ۳۱ درصدی آورد رودخانه‌ها نسبت به پارسال و خشکسالی در غالب حوزه‌های آبریز باعث شده امکان تامین آب کشت تابستانه وجود نداشته باشد.

به تازگی سازمان آب و برق خوزستان هم در اطلاعیه‌ای اعلام کرده «کشت محصولات پرمصرف آب از جمله شلتوک ممنوع است».

در این اطلاعیه نسبت به تنش‌های آبی و تامین نشدن «نیاز‌های حیاتی استان شامل نیاز آبی شرب به دلیل افت شدید کیفیت رودخانه‌ها، نیاز آبی زیست محیطی تالاب‌های شادگان و هورالعظیم، نیاز آبی دام‌های سنگین و نیاز آبی نخیلات شادگان، آبادان و خرمشهر و نیز کشت‌های دائم در حوضه‌های آبریز» در تابستان سال آینده در صورت «مدیریت نکردن مصرف آب خصوصا کشت‌های پرمصرف» هشدار داده شد.

حالا باید دید آیا اتفاقات تابستان گذشته درس عبرتی برای مسئولان و مدیران استانی و کشوری خواهد شد تا دوباره تکرار نشوند یا خیر، آنچه این مسئله را به اثبات می‌رساند، اقدام جامع و فوری مسئولان در جهت مدیریت صحیح منابع آبی و مدرنسازی کشاورزی است.

گزارش از ساسان ناصری زاده