چه مشوق هایی در طرح جوانی جمعیت اعمال شد؟/ بحران پیری مسئله مشترک بین کشورها

باشگاه خبرنگاران جوان - طرح "جوانی جمعیت و حمایت از خانواده" بعد از حدود ۹ سال در مجلس یازدهم سر و سامان گرفت و ۲۴ مهر امسال به تصویب نمایندگان مجلس رسید.

۲۳ دی ۱۴۰۰_ رئیس سازمان برنامه و بودجه با انتشار توئیتی اعلام کرده است؛ «سال‌ها است زنگ خطر پیری جمعیت به صدا درآمده است؛ دولت در بودجه سال آینده ۱۲ هزار میلیارد تومان منابع برای اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در نظر گرفته است.»

پیش از این آصفری نماینده مجلس گفته بود، با توجه به مصوبه‌ای که مجلس به عنوان طرح تعالی جمعیت و خانواده مورد تصویب قرار داده ۱۹ هزار میلیارد تومان در این حوزه مصوب شده که امیدواریم این مهم هم اجرایی شود.

رئیس گروه آمار‌های جمعیت و سلامت دفتر جمعیت، نیروی کار و سرشماری مرکز آمار گفت: در آخرین سرشماری که در سال ۱۳۹۵ انجام شد، جمعیت کشور رقمی نزدیک به ۸۰ میلیون نفر بود.

نرخ باروری به ۱.۶ فرزند رسید

به گفته الهام فتحی بیشترین افزایش جمعیت مربوط به سال‌های ۱۳۵۵ تا ۱۳۶۵ است. در آن سال ها نرخ رشد جمعیت به صورت بی سابقه‌ای به ۴ درصد رسیده بود.این در حالی است که طبق آخرین سرشماری انجام شده نرخ باروری جمعیت کشور به ۱.۶ فرزند رسیده است.

او می‌گوید بازنگری در بازه زمانی انجام سرشماری‌ها مهم است، چرا که با کوتاه‌تر شدن زمان برگزاری سرشماری‌ها مسئولان و سیاستگذاران می‌توانند برنامه ریزی به روزتری را در دستور کار داشته باشند.

از آنجایی که نرخ باروری جمعیت کشور به ۱.۶ فرزند سقوط کرده، هدف اصلی این طرح، افزایش نرخ باروری به بالای سطح جانشینی یعنی بیش از ۲.۱ فرزند معین شده است.

مشوق های جدید فرزند آوری در طرح جوانی جمعیت

اعطای وام ودیعه مسکن تا سقف ۱۵۰ میلیون تومان، پرداخت وام ۱۰ میلیون تومانی به ازای تولد هر فرزند، فروش خودرو به‌ قیمت کارخانه و... از جمله موارد حمایتی مطرح شده برای ترویج به فرزندآوری خانواده‌های ایرانی است.

«سیاست‌های کلی جمعیت» جزو اسناد بالا دستی است که در واقع سیاست افزایش جمعیت را جایگزین سیاست تک فرزندی می‌کند. این سیاست‌ها به موضوعاتی همچون ضرورت افزایش جمعیت و ابعاد مختلف جمعیت از جمله فرزندآوری، تسهیل ازدواج و تحکیم خانواده، بهداشت باروری، ترویج سبک زندگی ایرانی - اسلامی، توانمند سازی جوانان، تکریم سالمندان، تقویت مولفه‌های هویت بخش ملی، محیط زیست، آمایش سرزمین و رصد تحولات جمعیتی می‌پردازد.

بحران جمعیت موضوعی است که نه تنها در کشور ما بلکه در سایر کشور‌ها در قاره‌های مختلف هم به دغدغه تبدیل شده است. جمعیت جهانی از یک میلیارد نفر در سال ۱۸۰۰ به هفت میلیارد و ۷۰۰ میلیون نفر امروز افزایش یافته و نرخ رشد آن از ۲.۲ درصد در سال، برای ۵۰ سال گذشته به ۱.۰۵ درصد کاهش یافته است. در حال حاضر بسیاری از کشور‌ها با بحران کاهش جمعیت مواجه شده‌اند.

مشوق‌های فرزندآوری در قاره آسیا و اروپا

کشور‌های مختلف با در نظر گرفتن مشوق‌ها و تمهیداتی برای مقابله با کاهش جمعیت از فرزندآوری و افزایش جمعیت حمایت می‌کنند. برای مثال در کشور فنلاند واقع در قاره اروپا مسئولان کشور پیش از تولد نوزادی با بسته حمایتی زایمان شامل انواع لباس، رختخواب، وسایل بهداشتی و اقلام فرهنگی به پیشواز تولد نوزاد متولد نشده در خانواده می‌روند و مبلغی را برای تولد فرزند در نظر می‌گیرند.

در این بسته، اقلامی نیز برای مادر نوزاد در نظر گرفته می‌شود. در روند زایمان تمام هزینه توسط دولت پرداخت می‌شود و در این زمینه هزینه‌ای بر گردن خانواده‌ها قرار نمی‌گیرد.

در روسیه، اما شرایط کمی متفاوت است فرمانداری شهر سن پترزبورگ در ازای تعداد اعضای خانواده مسکنی را به تعداد اعضای خانواده در اختیار خانواده‌ها قرار می‌دهد و اینگونه از آنان حمایت می‌کند.

در این بین اوضاع در چین یکی از پرجمعیت‌ترین کشور‌های جهان کمی متفاوت است، گرچه تا چند سال پیش سیاست تک فرزندی در این کشور اجرا می‌شد، مسئولان این کشور تولد سومین فرزند در خانواده‌ها را از امسال مجاز اعلام کردند. یکی از معضلات سیاست تک‌فرزندی افزایش تعداد پسر‌ها نسبت به دختر‌ها بود که در روند ازدواج نسل آتی خدشه ایجاد می‌کند.

در همسایگی کشورمان، یعنی ترکیه شرایط کمی متفاوت است، این کشور با توجه به اهمیت حمایت از خانواده‌ها برای فرزندآوری در ازای تولد هر فرزند مبلغی را در نظر می‌گیرد.

در ایتالیا که به پیرترین کشور در قاره اروپا معروف است، «ماریو دراگی» نخست‌وزیر ایتالیا اعلام کرده است که با امیدوار کردن خانواده‌ها به آینده باید آنان را به فرزندآوری ترغیب کرد.

در کشور ما هم پیش از این اعطای مبلغ یک میلیون تومانی به ازای تولد فرزندان، اختصاص مرخصی به زوجین و پرداخت تسهیلات حمایتی مطرح شده بود.

بررسی‌ها از سطح شهر نشان می‌دهد که گروهی از مردم پیش از اجرای طرح‌های جدید، درخواست اجرایی شدن طرح‌های قبلی را دارند. در مقابل گروهی دیگر از مردم عملیاتی شدن طرح‌های جدید در سایه قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت را موثر می‌دانند.

پیری مانعی جدی برای رشد اقتصادی

به اعتقاد برخی از کارشناسان حوزه اقتصادی، کشوری که اغلب جمعیت آن سالخورده باشند؛ در هیچ جایگاهی توسعه ‏ای نخواهند داشت و کشور در مسائلی از قبیل دفاعی و پیشگیری از بحران‌های مختلف و در حوزه تولیدات کشاورزی و صنعتی دچار مشکل می‌شود.

در کشورمان افرادی که در دهه ۷۰ زندگی می‏ کردند، بار‌ها عبارت 'فرزند کمتر، زندگی بهتر'، را در سال‌های پس از جنگ هشت ساله شنیده اند. با توجه به شرایط اجتماعی و اقتصادی آن زمان، مسئولان وقت به دنبال اجرای سیاستی برای مهار افزایش جمعیت و یا به عبارتی دیگر درصدد کنترل جمعیت بودند.

حالا نزدیک به ۳۰ سال از آن روز‌ها گذشته و شرایط تغییر کرده و خطر پیرشدن جمعیت جوان جامعه خطری جدی و هشداری برای جامعه محسوب می ‏شود. حال آنکه تذکر رهبر انقلاب در زمینه خطر کاهش جمعیت نشان از اهمیت موضوع دارد.

کلام آخر اینکه قانون موسوم به جوانی جمعیت و حمایت از خانواده شاید نتواند همه انتظارات را برآورده کند، اما نخستین گام به سوی حل مشکل جمعیتی کشور خواهد بود.

گزارش از سپیده شریفی

انتهای پیام/