باشگاه خبرنگاران جوان اصفهان -  فضای مجازی دنیایی بی حد و مرز و کمتر تابع قوانین و مقررات است؛ با گسترش شبکه‌های اجتماعی و افزایش شمار مخاطبان فضای مجازی بسیاری از دولت‌ها با پی بردن به آسیب‌های آن تلاش کردند تا با وضع قوانینی این جهان جدید را مدیریت و شهروندانشان را از خطر دور کنند.

در کشور ما نابسامانی روزافزون فضای مجازی بر کمتر کسی پوشیده نیست؛ به همین سبب خانواده‌هایی که دغدغه سلامت فکری و روانی فرزندان خود را دارند فارغ از مزایای فضای مجازی، با نگاه به آن روی پرمخاطره سکه این عرصه، تلاش کرده اند، حضور در این نیا را مدیریت و بر فعالیت در آن نظارت کنند؛ اما همه گیری کرونا و مجازی شدن آموزش ها، تلفن همراه و تبلت را همراه شبانه روزی کودکان و نوجوانان و حضورشان در دنیای مجازی را بیشتر از محیط حقیقی کرد.

این تغییر شیوه آموزشی تغییر رفتار اجتماعی و فرهنگی را به دنبال دارد که از همین امروز باید برای آن چاره‌ای اندیشید.

والدین، نگران هجوم فضای مجازی به زندگی فرزندانشان

خانم جمالی که فرزندی کلاس هشتمی دارد می‌گوید: دخترم تا قبل از شیوع کرونا به صورت محدود از تلفن همراه استفاده می‌کرد، اما با مجازی شدن آموزش‌ها مدام از تبلت و تلفن همراه استفاده می‌کند و این موضوع من را نگران کرده است.

او می‌گوید: نمی‌دانم ما والدین چقدر می‌توانیم بر استفاده فرزندان‌مان از فضای مجازی احاطه داشته باشیم و از آسیب‌های آن جلوگیری کنیم؛ استفاده از وسایل فضای مجازی اگر هیچ ضرری نداشته باشد، دست‌کم به بینایی آسیب می‌زند.

خانم باستانی هم که پسرش در کلاس پنجم ابتدایی تحصیل می‌کند دغدغه این روزهایش را گذراندن دوران کودکی فرزندش در فضای مجازی می‌داند و می‌گوید: پسرم تا قبل از شیوع کرونا و غیر‌حضوری شدن آموزش، حتی برای بازی کردن حق استفاده از گوشی تلفن همراه را نداشت.

‎آقای کریمی هم که فرزند کلاس دومی اش مدرسه را با فضای مجازی تجربه کرده معتقد است به دلیل لزوم ارائه آموزش‌ها از طریق فضای مجازی دیگر نشانی از بازی‌های پراز شور ونشاط کودکانه مانند گذشته وجود ندارد و بیشتر بچه‌ها از جمله فرزندش به بازی‌های رایانه‌ای محدود شده اند و تحرک کمی دارند.

رسانه‌ها رقیب قدرتمند خانواده‌ها در تربیت فرزندان

یک پژوهشگر و متخصص مدیریت رسانه در گفتگو با خبرنگار ما گفت: پیش از این وقتی صحبت از رسانه می‌شد، اغلب رادیو، تلویزیون، کتاب، نشریات و وسایل بازی و در سال‌های نزدیک، ویدیو و ماهواره مورد نظر بود، اما اکنون، وقتی از رسانه صحبت می‌کنیم، ناخودآگاه ذهنمان به شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی معطوف می‌شود.

به باور کارشناسان علوم اجتماعی، خانواده، مدرسه، گروه‌های دوستی و همسالان در کنار فعالیت در مراکز و پایگاه‌های فرهنگی محلی از عوامل مهم تربیت فرزندان هستند، البته رسانه هم جای خود را در این میان باز و در سال‌های اخیر تقویت کرده است.

عباس زمانی معتقد است: امروزه رسانه‌ها رقیب قدرتمند تربیت فرزندان شده اند و این موضوع با شیوع کرونا و مجازی شدن آموزش‌ها تشدید شده است.

کم سوادی رسانه‌ای سبب غلبه معایب فضای مجازی بر مزایای آن

وی در دسترس قرار دادن قالب‌های جدید برای تبادل اطلاعات را از دلایل جذابیت فضای مجازی می‌داند و می‌گوید: ناشناس بودن، دسترسی همه زمانی و همه مکانی، تعاملی بودن، حضور افراد با فرهنگ‌ها و رسوم مختلف و... سبب شده این فضا برای افراد مختلف به خصوص ذهن جستجوگر دانش آموزان جذاب باشد تا جایی که به یکی از مهمترین ابزار‌های سرگرمی آنان تبدیل شود.

این دکترای مدیریت رسانه می‌گوید: نبود آموزش و سواد رسانه‌ای و در مرحله‌ای بالاتر تربیت رسانه‌ای موجب شده تا کاربران در سنین مختلف نتوانند آنچنان که شایسته است از این فناوری جدید استفاده کنند و به جای فرصت‌های فراوان ناشی از توسعه ارتباطات اجتماعی، اسیر تهدیدات آن شوند.

هوش مجازی نسل جدید بیشتر از والدینشان

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان گفت:در حالی که هوش حرکتی والدین بیشتر از فرزندانشان است، اما در نسل جدید، هوش تکنولوژیک یا هوش مجازی بیشتر و علت آن هم تولد و بزرگ شدن در سایه رسانه‌ها و فناوری‌های ارتباطی نوین است.

فائزه تقی پور می‌گوید: فضای مجازی همانطور که جنبه سرگرمی دارد و دانش آموز را به بازیگوشی می‌کشاند؛ نوعی از خشونت رسانه‌ای را هم تولید و منتقل می‌کند.

تربیت رسانه‌ای به جای سواد رسانه‌ای

او در عین حال معتقد است: اگر از فضا مجازی به صورت صحیح استفاده شود آثار منفی نخواهد داشت؛ بهتر است والدین برای کنترل فرزندان خود با آن‌ها همراهی و تربیت رسانه‌ای را جایگزین سوادرسانه‌ای کنند.

این دکترای علوم ارتباطات اجتماعی به والدین توصیه می‌کند: در آشنایی با فناوری‌های نوین ارتباطی یک یا چند گام از فرزندانشان جلوتر باشند تا بتوانند رفتار آنان را مدیریت کنند.

تقی پور می‌گوید: در مبحث آموزش به جای سواد رسانه‌ای باید به دنبال سواد مجازی، سواد الکترونیکی، تربیت رسانه‌ای برویم و این موارد را حتما آموزش ببینیم

به باور کارشناسان راه حل کاهش تاثیرات مخرب رسانه و فضای مجازی، تدوین برنامه جامع تربیت رسانه‌ای برای دانش آموزان و سواد رسانه‌ای برای بزرگسالان است، برنامه‌ای که در سطحی ملی و فراتر از کلاس‌های درس آماده و اجرا شود تا تمام افراد جامعه در سطوح مختلف بتوانند از فناوری‌های نوین اطلاعاتی و ارتباطاتی به نحو مطلوب استفاده کنند.

گزارش از زینب حقیقی

انتهای پیام/ص