باشگاه خبرنگاران جوان - در دومین سال پندمیک و در بین انبوهی از اخبار و نزاع‌های سیاسی، کشف‌های باستان‌شناسی و فرهنگی توانستند برای لحظاتی توجه ما را منحرف کنند. در سال ۲۰۲۱ و با برداشته شدن قرنطینه، پژوهشگران به سایت‌های خود بازگشتند و حاصل، مجموعه‌ای از کشف‌های شگفت‌انگیز بود. رویه‌های اندازه‌گیری، دوره‌های تاریخی، مکان‌های جغرافیایی و فرهنگی؛ همگی حوزه‌هایی بودند که کشف‌های تازه‌ای به آن‌ها اضافه شد. برخی از این کشف‌ها سال‌ها قبل پیدا شده و به تازگی مستند شده، برخی دیگر نیز اخیرا از زیر خاک در آمده‌اند. در ادامه  به ۱۰ مورد از جذاب‌ترین کشفیات سال ۲۰۲۱  می‌پردازیم.

---

بیشتربخوانید

• از کشف ۱۰۰ تابوت مومیایی دست نخورده در مصر تا اجساد شکارچیان زن در پرو

---

 

مجسمه گمشده برنینی

 

 

 

 

 

یک لوح تمدن بابل و متعلق به ۱۵۰۰ سال پیش از میلاد احتمالا اولین تصویر شناخته شده از یک روح باشد.این لوح بخشی از راهنمای ارواح در مجموعه‌های موزه بریتانیا است. ایروینگ فینکل (Irving Fnkel)، متصدی بخش خاورمیانه در موزه لندن، می‌گوید تصویر روی لوح تنها زمانی قابل رویت است که نوری از بالا به آن تابیده شود. این موزه لوح را در قرن ۱۹ به دست آورده، اما هیچ گاه آن را به نمایش نگذاشته است.این لوح به حدی کوچک است که می‌تواند به سادگی در دستان یک فرد قرار گیرد. اما حداقل نصف آن از بین رفته. با این وجود، روی این لوح به طور واضح دستور العمل‌هایی مفصل برای رهایی از دست ارواح مزاحم خوانده می‌شود. این دستور العمل از شکارچی ارواح می‌خواهد که دو مجسمه از یک مرد و یک زن بسازد؛ و در هنگام طلوع آفتاب، کلماتی آیینی را خطاب به شاماش (Shamash) بخواند.

 

 

 

 

 

باستان‌شناسان در غاری در لیگوریای ایتالیا اولین نمونه نوزاد مونث دفن شده در اروپا را پیدا کرده‌اند. این کودک، که با اشیاء دیگری در قبر احاطه شده و پژوهشگران نام او را نه‌وه (Neve) گذاشته‌اند، ۱۰٫۰۰۰ سال قبل و در سن ۴۰ تا ۵۰ روز مرده است.بقایای این کودک در یک کفن که با بیش از ۶۰ مهره و چهار آویز تزیین شده بود، یافته شد. تمامی این تزیینات از جنس صدف هستند. همچنین پای یک جغد عقابی، که احتمالا یک هدیه بوده است، در آن نزدیکی کشف شد. این احتمال وجود دارد که این تزیینات در اصل به لباس کودک دوخته شده بودند.

 

طبق ادعای تیم تحقیقاتی در ژورنال Scientific Reports، این کشف نشان می‌دهد که این نوزاد نیز همانند یک فرد بالغ در جامعه خود (در یک فرهنگ شکارچی-گردآورنده متعلق به دوران میان‌سنگی) مورد احترام بوده و اشیائی که با او کشف شده‌اند نوعی سرمایه‌گذاری احساسی مهم به شمار می‌آیند.اهمیت این کشف در این است که استخوان‌ها به قدری سالم بوده‌اند که پژوهشگران توانستند DNA این دختر را از آن‌ها استخراج کنند. آزمایش‌های کربن و نیتروژن نشان می‌دهند که این کودک در دوران جنینی به علت رژیم غذایی مادر خود تحت فشار بوده است و به همین دلیل دندان‌هایش به طور موقت از رشد باز مانده بودند.کشف اجساد انسان‌های بالغ متعلق به پیش از ۱۴٫۰۰۰ سال قبل چیزی متداول است. اما نمونه‌های مربوط به اوایل دوران میان‌سنگی (حدود ۱۰٫۰۰۰ سال قبل) بسیار نادر هستند.

 

 

 

 

 

باستان‌شناسان در استان قدس واقع در فلسطین اشغالی شواهدی از ساختمان‌ها و کوزه‌های آسیب دیده پیدا کرده‌اند که احتمالا در زلزله‌ای بزرگ در قرن هشتم پیش از میلاد نابود شده‌اند؛ زلزله‌ای که در کتاب‌های عاموس و زکریا به آن‌ها اشاره شده است.پژوهشگران لایه‌ای آوار یافته‌اند که با شواهد زلزله پیش‌تر کشف شده در بستر دریای مرده و دیگر نقاط این ناحیه همخوانی دارد. پژوهشگران می‌گویند که آن‌ها دلایل احتمالی دیگری را برای این خرابی در نظر گرفته‌اند (مثل آتش)، اما نتوانسته‌اند هیچ اثری از آن دلایل را بیابند.اولین بخش از کتاب عاموس به این نکته اشاره می‌شود که وقایعی که راوی قصد روایت آن‌ها را دارد دو سال پیش از زلزله روی می‌دهد؛ زمانی که اوزیا پادشاه جودیا بوده. همچنین قرن‌ها بعد، در کتاب زکریا نویسنده زلزله‌ای را در آینده پیش‌بینی می‌کند که مردم مثل زلزله زمان اوزیا از آن فرار می‌کنند (باور بر این است که اوزیا در اواسط قرن هشتم پیش از میلاد مسیح پادشاه جودیا بوده است).

 

 

 

 

 

 در یک جنگل دورافتاده در شبه جزیره یوکاتان در مکزیک، غاری پنهان زیر یک درخت ۱۵ متری سِیبا قرار دارد. بیش از ۱۲۰۰ سال قبل، کودکان مایایی ردی با دوام روی دیوارهای این گذرگاه زیرزمینی از خود به جا گذاشتند: ۱۳۷ جای دست قرمز و سیاه که تا به امروز نیز قابل رویت هستند.پژوهشگران انستیتوی باستان‌شناسی و تاریخ مکزیک این نقاشی‌های دیدنی را اولین بار دو دهه پیش پیدا کردند، اما سرجیو گروسجین (Sergio Grosjean) باستان‌شناس به تازگی تصمیم به منتشر کردن آن‌ها گرفته است. به گفته او پژوهشگران از انتشار یافته خود سر باز زدند تا موجب آسیب به غار نشوند.دیگر یافته‌های این غار شامل یک صورت کنده‌کاری شده و شش نقاشی از مجسمه‌های آرامش دهنده است که قدمت آن‌ها نیز به همان دست‌ها می‌رسد.بررسی‌ها نشان می‌دهد که این دست‌ها به خاطر اندازه‌های کوچک خود احتمالا متعلق به کودکان بوده‌اند و در طول مراسمی آیینی به مناسبت بلوغ آن‌ها روی دیوارها حک شده‌اند. برخی از مایاها (و بسیاری از بومیان آمریکای مرکزی) درخت سیبا را مقدس می‌دانند.باستان‌شناسان خلق این نقاشی‌ها را به دوران کلاسیک تمدن مایا نسبت می‌دهند (از تاریخ ۲۵۰ تا ۹۰۰ میلادی). در این دوره بود که مایاها به تنظیم خط و تقویم مخصوص خود روی آوردند. با این حال در حوالی سال ۸۰۰ تا ۱۰۰۰، و با خشکسالی شدید، شهرهای بزرگ از هم پاشیدند و جوامع مایا متحمل تغییرات بزرگی شدند. کودکانی که جای دست خود را روی این دیوارها حک می‌کردند احتمالا در حال تجربه این تغییرات قابل توجه در فرهنگ جامعه خود بوده‌اند.

 

 

 

 

ششم اوله گینراپ شیتز (Ole Ginnerup Schytz) که برای اولین بار به شکار گنج رفته بود، تنها چند ساعت پس از امتحان دستگاه فلزیاب خود به یک کشف شگفت‌انگیز دست یافت: مخزنی از مصنوعات طلای ۱۵۰۰ ساله متعلق به عصر آهن. حالا به نظر می‌رسد که پژوهشگران یکی از بزرگترین و مهم‌ترین گنجینه‌های تاریخ دانمارک را یافته‌اند.چیزی که این جستجوگر آماتور یافته است، در واقع ۲۲ تکه از یک مجموعه جواهرات متعلق به قرن پنجم است. این گنجینه روی هم حدود یک کیلوگرم وزن دارد. این گنجینه شامل مدال‌های بزرگی است که در دوران مهاجرت (تقریبا از سال ۳۰۰ تا ۷۰۰) در اروپا محبوب بودند، و همچنین آویزهایی با نمادها یا جملت جادویی که زن‌ها برای محافظت می‌پوشیدند. بسیاری از این نمادها برای متخصصان ناآشنا هستند و رمزگشایی از آن‌ها می‌تواند به شناخت جوامعی که پیش از وایکینگ‌هادر این ناحیه ساکن بوده‌اند، کمک کند.

 

 

در بهار ۲۰۱۹، پژوهشگران انستیتوی پژوهش‌های باستان‌شناسی پیشگیرانه فرانسه، شواهدی از مقبره‌های باستانی در جزیره مدیترانه‌ای کرس یافتند. حالا دوباره با از سر گیری حفاری سایت در روستای ایل روس (Île Rousse)، باستان‌شناسان گورستانی را شامل ۴۰ جسد یافته‌اند که قدمتش به قرن سوم تا ششم میلادی می‌رسد.

ساکنان باستانی ایل روس روش‌های مختلفی برای دفن کردن مردگان خود به کار می‌بردند، اما اکثریت مقبره‌ها شامل کوزه‌های وارداتی رومی بودند که استخوان‌های اجساد در آن‌ها کار گذاشته شده بودند.

با این که دفن کودکان در کوزه روشی متداول است و قدمت آن به عصر برنز باز می‌گردد، چندین کوزه در این روستا حاوی اجساد انسان‌هایی بالغ بوده‌اند. باستان‌شناسان همچنان از هدف ساکنان باستانی ایل روس برای این کار اطمینانی ندارند.

بقایای کشتی رومی متعلق به قرن دوم

 

باستان‌شناسان در دریای ساحل پالرمو، سیسیل، یک کشتی غرق شده رومی کشف کرده‌اند که محموله آن کوزه‌های شراب و روغن زیتون بوده است. این کشتی در عمق ۱۰۰ مری دریای مدیترانه جا خوش کرده است.

باستان‌شناسان این کشف را یکی از مهم‌ترین یافته‌های سال‌های اخیر در این ناحیه دانسته‌اند. تجارت دریایی یکی از مهم‌ترین پیوندهای تاریخی زمان حال با دوران باستان است. در نتیجه شناخت نحوه و مسیرهای تجارت، انواع کشتی‌ها و زندگی روی دریا اطلاعات فراوانی را از آن دوران به ما خواهد داد.

سیسیل یکی از پر رونق‌ترین بنادر تجارت در روم باستان به حساب می‌آید. تحلیل کوزه‌ها و بقایای یافته شده از این کشتی می‌تواند به باستان‌شناسان در تعیین تاریخ بسیاری از سایت‌های باستانی روی خشکی کمک کند.