به گزارش  باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، پدیده گردوغبار طی هفته‌های گذشته مشکل حاد برای مردم سرخس در خراسان رضوی ایجاد کرد که چاره اندیشی در این خصوص به اولویت اقدامات محلی، استانی و بین المللی برای این شهرستان مرزی تبدیل شده است و طبق گزارش‌های تایید نشده از منابع محلی میزان ریزگرد‌ها و گردوغبار در شهرستان سرخس بویژه در مرکز شهرستان و روستا‌های بخش مرکزی آن در این روز‌ها تا ۲۰ برابر میزان استاندارد بوده است.

محمدرضا رجبی مقدم فرماندار سرخس از تعطیلی مدارس بخش مرکزی سرخس طی چند روز پر گردوغبار در آذر ماه گذشته خبر داد و گفت: امکان پاکسازی مدارس از گردو غبار وجود نداشت لذا اقدام به برپایی کلاس‌های درس به شکل مجازی کردیم.

وی گفت: حتی طی آن روز‌ها طوفان شن به دلیل کاهش دید افقی موجب لغو حرکت قطار محلی مشهد - سرخس شد.

فرماندار سرخس گفت: هرچند منشاء اصلی گرد و غبار کنونی در این شهرستان مرزی، صحرای قره قوم ترکمنستان است، اما نبود پوشش گیاهی و از بین رفتن مراتع در بخش مرکزی سرخس موجب تشدید بروز گرد و غبار در منطقه شده است.

رجبی مقدم گفت: راه حل اصلی مقابله با ایجاد گرد و غبار در سرخس ایجاد پوشش گیاهی در مدت پنج تا ۱۰ سال است.

بیشتر بخوانید

• ۱۶۰ هزار هکتار کانون بحرانی فرسایش بادی در سرخس وجود دارد

وی گفت: به دلیل چرای نامناسب دام، مراتع شهرستان تخریب یا به دیمزار تبدیل شده و قرار است به زودی رایزنی‌هایی با ترکمنستان در خصوص کنترل شرایط کنونی انجام شود، اما به جز این مساله ایجاد پوشش گیاهی در منطقه در اولویت است.

پیگیری ۲ راه حل داخلی و خارجی برای مقابله با گردوخاک سرخس

فرماندار سرخس گفت:  ۲ راه حل داخلی و منطقه‌ای برای مقابله با گردوخاک در سرخس وجود دارد؛ راه حل داخلی، احیای مراتع و فضای سبز منطقه و اجرای طرح‌های مقابله با کانون‌های گردوغبار داخلی است که در این زمینه طرح‌هایی برای مقابله با سه کانون مهم گردوخاک منطقه از جمله خانگیران، چاله زرد آبمال و صمد آباد از سوی منابع طبیعی در حال انجام است که شامل ایجاد فضای سبز و احیا مراتع و پوشش سبز منطقه می‌باشد.

رجبی مقدم گفت: علاوه بر راهکار داخلی رایزنی‌هایی نیز برای مقابله با کانون خارجی گردوخاک در صحرای قره قوم ترکمنستان در حال انجام است که باید پیگیری شود.

وی گفت: از طرفی مقرر شده است طی ۲ هفته آینده آستان قدس رضوی با همراهی اداره کل منابع طبیعی برای مقابله با پدیده گردوخاک به میدان آمده و ما را کمک کنند.

آلایندگی شیمیایی منطقه بر گردوغبار سرخس تاثیر ندارد

سید جواد رسولی رئیس مرکز تحقیقات هواشناسی کابردی خراسان رضوی نیز گفت: گردوغبار در ایران از اواسط دهه ۷۰ و ابتدا به خاطر بروز خشکسالی بوجود آمد و به یک چالش تبدیل شد.

وی گفت: از دهه ۹۰ خورشیدی، سرخس در منطقه گردوغبار مطرح شده و اکنون با چالش‌های اجتماعی روبرو است و از چهار سال پیش پدیده گردوغبار در این شهرستان تشدید شده است به‌طوریکه پیشتر گردوخاک برای مدت محدود نیم ساعتی محیط زیست منطقه را تحت تاثیر قرار می‌داد، اما اکنون به صورت حاد درآمده و زندگی و زیست شهری، کشاورزی و صنعت این منطقه را تحت تاثیر قرار داده است.

رئیس مرکز تحقیقات هواشناسی کاربردی خراسان رضوی گفت: در کشور ما سهم خشکسالی در بروز این پدیده ۷۵ درصد و سهم عوامل انسانی حدود ۲۵ درصد است.

رسولی گفت: گردوخاک منطقه سرخس و همچنین در شمال خراسان رضوی سهم عوامل انسانی بیشتر و حدود ۳۵ درصد است و بقیه عوامل طبیعی از جمله خشکسالی سهم ۶۵ درصدی در بروز این پدیده دارند.

وی گفت: در این منطقه و اطراف آن عوامل انسانی از قبیل برهم زدن سطح زمین، شخم زدن بیش ازحد زمین و کشت‌های دیم بدون توجه به بارندگی به مراتب بیشتر از دیگر موارد، منطقه را گرفتار پدیده گردوغبار کرده است.

رئیس مرکز تحقیقات هواشناسی کاربردی خراسان رضوی گفت: در اکثر روستا‌های منطقه زمین‌های کشاورزی دیمکاری است، ولی زمین‌ها را بی مورد و بدون دلیل شخم زده اند که با کوچکترین وزش باد شاهد بروز گردوغبار می‌شویم.

رسولی گفت: دشت قره قوم ترکمنستان را از جمله دشت‌های سیلابی مهم منطقه عنوان کرد و افزود: تغییر پوشش گیاهی منطقه، ایجاد دشت‌های سیلابی و مسیل رودخانه‌ها موجب ایجاد ذرات ریز خاک در هوا می‌شوند

وی گفت: ذرات دارای آلایندگی‌های شیمیایی در منطقه سرخس از سال‌ها قبل و حتی دهه‌های گذشته وجود داشته است، اما ذرات صنعتی در این منطقه مربوط به فعالیت مراکز صنعتی و پالایشگاه شهید هاشمی نژاد می‌باشند که اثر تشدید کننده بر ذرات گردوغبار منطقه ندارند.

رئیس مرکز تحقیقات هواشناسی کاربردی خراسان رضوی گفت: در شهر‌های بزرگ صنعتی مانند مشهد مهم‌ترین عامل آلایندگی شامل خودروها، کارخانجات صنعتی و نیروگاه‌های مازوت سوز هستند و زمان بروز این آلایندگی‌ها نیز در برخی روز‌های آذر ماه گذشته مشهود بوده است.

رسولی گفت: گردوغبار در مشهد به خاطر حرکت هوا بر روی سطوح مستعد ایجاد ذرات معلق خاک بوجود می‌آید لذا ماهیت ایجاد گردوخاک با ایجاد آلاینده‌های شیمیایی در منطقه متفاوت است.

معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی گفت: امسال ۱۰۰ هکتار نهالکاری، ۲۰۰ هکتار مدیریت رواناب، ۵۰۰ هکتار آبیاری و ۷۰۰ هکتار قرق اراضی به منظور جلوگیری از ایجاد وضعیت بدتر فرسایش بادی در شهرستان سرخس انجام شده است.

احیای پوشش گیاهی محلی

رئیس تحقیقات هواشناسی کاربردی خراسان رضوی گفت: حفظ پوشش گیاهی و درختکاری را از راهکار‌های علمی برای رفع مشکل کنونی گردوخاک سرخس است.

وی گفت: حفظ پوشش گیاهی موجب چسبندگی ذرات خاک می‌شود، از طرفی فعالیت‌های کشاورزی که سطح زمین را برهم بزند موجب بروز گردوخاک می‌شود، به عنوان نمونه یکی از این رفتار‌های غلط شخم‌های بی مورد زمین‌های کشاورزی و دیم زارهاست.

رسولی گفت: برهم زدگی خاک از مهم‌ترین عامل انسانی در ایجاد ذرات معلق گردوخاک است و در سرخس خشکسالی و تغییر سطح زمین بیشترین عوامل تاثیرگذار در پدیده کنونی گردوغبار منطقه بوده است.

رئیس تحقیقات هواشناسی کاربردی خراسان رضوی گفت: البته وقتی پوشش گیاهی یا درختکاری ایجاد شود نگهداری آن نیز مهم است در غیر این صورت موجب فرسایش خاک می‌شود.

وی گفت: تحقیقاتی در خصوص کانون‌های گردوغبار استان انجام شده و نتیجه آن در اختیار مسئولان استانی بویژه منابع طبیعی و جهاد کشاورزی به عنوان مجریان طرح‌های ایجاد پوشش گیاهی قرار داده شده است.

رسولی گفت: در جلسات مسئولان متولی در زمینه ریزگرد‌ها نیز توصیه کرده ایم دیمکاری با مشورت علمی ما انجام شود و همچنین جهاد کشاورزی در بخش کشت‌های آبی با توجه به مقدار آب در دسترس برای زراعت منطقه اقدام کند.

 با این حال اداره کل منابع طبیعی در خصوص ماهیت اصلی گردوغبار سرخس نظر دیگری دارد، این نهاد اعلام کرده است خراسان رضوی دارای بیش از ۱۱ میلیون هکتار مساحت است که ۶۷ درصد این مساحت معادل هفت میلیون هکتار را سطوح بیابانی تشکیل می‌دهند و از این سطح ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار عرصه‌های تحت تاثیر فرسایش بادی است که در ۳۰ کانون واقع در ۲۲ شهرستان استان قرار دارند.

مساحت کانون‌های "بحرانی" فرسایش بادی در خراسان رضوی هم حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار است که در ۲۰ شهرستان واقع شده است که مستعد ایجاد آلودگی از نظر گردوغبار هستند.

مدیریت کانون‌های گردوغبار خارجی

علی شکاری معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی گفت: وضعیت کانون‌های گردوغبار در سرخس مطلوب نیست، اما عامل عمده گردوغبار در این منطقه عوامل خارجی و با منشاء کانون بیابانی "قره قوم" ترکمنستان و "هرات" افغانستان است.

وی گفت: طی سه مرحله مکاتبه با سازمان مرکزی و نیز با اعلام شفاهی ضرورت مدیریت کانون گردوغبار قره قوم در ترکمنستان در قالب پیگیری و رایزنی‌های بین المللی به سازمان مرکزی اعلام شده است.

معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی گفت: همچنان پیگیر موضوع هستیم و با توجه به اینکه خراسان رضوی و شهرستان‌هایی مانند سرخس تحت تاثیر این کانون در ترکمنستان هستند مدیریت این کانون برای ما بسیار مهم است گرچه طبق اخباری که داریم تاکنون ارتباطی در این زمینه با ترکمنستان برقرار نشده است.

شکاری گفت: هم‌اکنون در شهرستان سرخس ۱۶۰ هزار هکتار کانون بحرانی فرسایش بادی وجود دارد که خود عامل ایجاد گردوغبار است.

وی گفت: در حال حاضر در شهرستان ۵۵۰ هزار هکتاری سرخس، ۲۰۰ هزار هکتار تحت تاثیر فرسایش بادی است که ۱۶۰ هزار هکتار از این میزان را کانون‌های بحرانی فرسایش بادی تشکیل می‌دهند.

منبع؛ ایرنا

انتهای پیام//س.ع