به گزارش  باشگاه خبرنگاران جوان، کتاب «حکومت علوی و بحران اشرافی گری (واکاوی علل جنگ‌های امام علی) اثر محمدعلی مقدم در انتشارات سروش منتشر شد. برای نگارش کتاب از منابع تاریخی استفاده شده است.  این اثر به دنبال کنکاش و تحلیل دقیقی از علل و ریشه‌های پدیدآمدن جنگ‌های سه گانه جمل، صفین و نهروان در دوران حکومت امام علی (ع) است.

بیشتربخوانید

• کتاب «ارزشیابی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران» منتشر شد

در این کتاب به جنگ‌های سه‌گانه با توجه به تقابل و تضاد بین گروه‌های تأثیرگذار و صاحب نفوذ در جامعه آن روزگار که اهمیت ویژه‌ای داشتند، پرداخته شد. به ویژه آنکه مشابه این‌گونه جنگ‌ها در دوران حکومت خلفای گذشته و دوران حکومت پیامبر (ص) سابقه نداشته است.

ریشه‌های شکل‌گیری جنگ‌ها و شرکت شخصیت‌های مهم و مشهور تاریخ صدر اسلام و سرنوشت آن‌ها از موضوعاتی است که بررسی و موشکافی آن‌ها همواره از موضوعات بحث‌برانگیز و جذاب تاریخی بوده است. این جنگ‌ها از آغاز دوران حکومت امام علی (ع) آغاز شد و تا آخرین روز‌های حیات ایشان ادامه داشت. تحلیل و کنکاش دقیق‌تر در این موضوع مستلزم بررسی ریشه‌ها و دلایل پیدایش جنگ‌ها در روزگاری پیش‌تر از زمان وقوع آنهاست.

نویسنده کتاب، ابتدا به اختصار ساختار سیاسی و اجتماعی حکومت اسلامی را در دوره نبوی معرفی می‌کند سپس به بررسی رویداد‌ها و حوادثی که بعد از رحلت پیامبر (ص) رخ داده است، می‌پردازد به عبارت دیگر در نگاهی گذرا به عوامل اصلی پدیدآمدن اختلافات در بین نخبگان جامعه اسلامی در دوران حکومت خلفا اشاره دارد. آنگاه در سه فصل جداگانه به ریشه‌یابی و عوامل مهم و تأثیرگذار در وقوع جنگ‌های جمل، صفین و نهروان می‌پردازد. در این‌بخش سعی شده است با استناد به منابع نخستین تصویری روشنی از علل و ریشه‌های پدیدآمدن این رویداد‌ها ارائه شود.

در بخش پایانی با بررسی و تحلیل نقاط اشتراک و افتراق عوامل مؤثر در پدیدآمدن جنگ‌ها، تلاش شده است تا تصویری جامع‌تر از اوضاع اجتماعی و جریان‌های سیاسی تأثیرگذار دوران حکومت امام علی (ع) ارائه شود.

در بخشی از متن این‌کتاب آمده است:

«ظهور و گسترش اسلام در سرزمین بدوی و فاقد فرهنگ تمدن شبه جزیره، چنان تأثیرگذار و درخشان جلوه نمود که در مدت زمان کوتاهی، بسیاری از سنت‌های جاهلی و تعصبات قبیله‌ای جای خود را به احکام و تعالیم عدالت محور اسلام داد. بعد از رحلت رسول خدا عدم پای‌بندی به اجرای آموزه‌های اسلامی و بازگشت به مؤلفه‌های جاهلی، حکومت و جامعه را به تدریج دچار تغییر و تحول ارتجاعی نمود. اندیشه‌های جاهلی که در گذشته محدود به اشرافیت مکی، برتری قریش و یا اولویت‌ها و تعصبات قبیله‌ای و عشیره‌ای بود، این بار در ساختار حکومتی و اجتماعی با تغییر ظاهری و صوری، اما با همان ماهیت گذشته نمایان شد.

تصاحب قدرت به بهانه قرابت نسبی و شیوخیت، بهره‌مندی بیشتر از مواهب اقتصادی به دلیل نزدیکی به کانون‌های صاحب قدرت، ایجاد طبقات اجتماعی به بهانه سوابق دینداری، بازگشت اشرافیت حاکمیتی و نمونه‌های بسیار دیگر از این دست، از رجوع و بازگشت به سنت‌های جاهلی حکایت می‌کند.

گذر زمان و استمرار این رویکرد در دوره خلیفه سوم، به ویژه میدان‌داری بنی‌امیه به اوج خود رسید. در نتیجه مردم با شورش علیه وضعیت پیش آمده و تمایل به حاکمیت عادلانه، خواستار قبول خلافت توسط امام علی (ع) شدند. تنگنا‌های ایجاد شده و ایجاد بدعت‌ها و تضاد‌های اجتماعی و نظام طبقاتی در بهره‌مندی از مواهب اقتصادی، اشتیاق و اصرار مردم را به ایجاد حکومت علوی هر چه بیشتر کرد.

فاصله گرفتن از سنت‌های ناب نبوی، و خو گرفتن با سنت‌های نوین جاهلی، باعث ایجاد معضلات و چالش‌های پیچیده گردید. احیای سیره و سنت نبوی در حکومت علوی با تربیت و رشد در فضای حاکمیت گذشته، نومسلمانان و حتی مسلمانان سابقه‌دار را دچار تناقض و تردید شدید در تصمیم‌گیری‌های مهم و تأثیرگذار در سرنوشت جامعه نمود. وقوع جنگ‌های سه‌گانه جمل، صفین و نهروان که از آن‌ها تعبیر به جنگ‌های داخلی می‌کنیم، حاصل این تضاد و تناقض‌هاست.»

انتهای پیام/