به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، لطافت حریرگون هوا تصوری دلنشین است که با شنیدن نام گیلان به اذهان متبادر می‌شود، اما حالا چینی این خیال شیرین ترک برداشته است، چرا که ۱۰ سال پیش پای غبار به رودبار رسید و شش سال پیش حتی شهر ساحلی انزلی نیز از ورود گرد و غبار در امان نماند.

واقعیت این است که هجوم گرد و غبار، معضلی است که جنوب ایران از حدود دو دهه پیش با آن دست به گریبان است، اما وقوع این پدیده نامیمون در شمال کشور نشان از عمق و وسعت این خطر دارد. خطری که با روند تغییر اقلیم، افزایش خشکی‌ها و مناطق بیابانی شدت می‌یابد و در این میان قطع درختان و کاهش پوشش جنگلی بر گسترش آن می‌افزاید.

و، اما ۳۰ اردیبهشت ماه امسال زمانی که شهرهایی، چون رشت، لاهیجان و لنگرود وجود گرد و غبار را به وضوح شاهد بودند، «محمد دادرس» مدیرکل هواشناسی گیلان، خشکسالی‌های مکرر در منطقه آسیای میانه را موجب مهیا ساختن شرایط برای افزایش وقوع پدیده گرد و غبار دانست و اعلام کرد: امروز همه ایستگاه‌های جلگه‌ای گیلان هوای غبارآلود، کاهش دید افقی، کاهش کیفیت هوای تنفسی و پدیده گرد و خاک را تجربه کردند.

وی با اشاره به اینکه وقوع پدیده گرد و خاک و گسترش آن به استان توسط اداره کل هواشناسی گیلان طی ۱۰ سال گذشته شناسایی، معرفی و پایش می‌شود، اظهار کرد: اگر چه گیلان استانی سرسبز و با پوشش گیاهی مناسب است، اما می‌تواند توسط جریان‌های جوی بزرگ مقیاس از بیابان‌های دورتر متأثر از گرد و خاک شود.

این مقام مسئول همچنین یادآور شد: استان گیلان طی چند سال گذشته با پدیده گرد و خاک مواجه است و در این میان وقوع طولانی‌ترین گرد و خاک در سال ۹۷ رخ داد که ۱۳ روز به طول انجامید.

پیشینه ورود غبار به گیلان

کارشناسان هجوم گرد و غبار را از مخاطره آمیزترین پدیده‌های محیط زیستی می‌دانند و کاهش کیفیت هوای تنفسی و به تبع آن مشکلاتی که برای سلامت ایجاد می‌شود و همچنین اثرات منفی این پدیده بر حوزه‌های کشاورزی، حمل و نقل، گردشگری، صنعت، انرژی و… را یادآور می‌شوند.

«پانته‌آ گیاهچی» رئیس گروه اطلاعات و ارتباطات اداره کل زمین شناسی گیلان با اشاره به اینکه ورود گرد و غبار به استان به فروردین سال ۹۰ و در شهر رودبار باز می‌گردد، اظهار کرد: بستر‌ها و پهنه‌های آبی زمانی که آبشان را از دست داده و دچار خشکی می‌شوند با ایجاد شرایط با وزش باد غالب منطقه از ذرات گرد و غبار پر می‌شود.

وی با بیان اینکه وجود درخت و کوه مانع رسیدن ذرات به محیط اطراف ما می‌شود، گفت: باید توجه داشت که به سبب وجود پوشش جنگلی غنی گیلان در گذشته این ذرات تا منجیل می‌آمدند و همانجا متوقف می‌شدند. بیشتر بودن آمار ابتلاء به سرطان ریه در منجیل نسبت به شهر‌های ساحلی گیلان نیز موید همین نکته است.

زخم‌هایی که بر پیکر محیط زیست زده‌ایم

گیاهچی قطع بی رویه درختان، افزایش ساخت و ساز و کاهش رطوبت و خشک شدن پهنه‌های آبی به ویژه تالاب‌ها را از جمله دلایل هجوم گرد و غبار دانست و گفت: تأثیر پذیری گیلان در این زمینه بیشتر از سوی کشور‌های آذربایجان، ترکمنستان و حتی روسیه است.

وی با تأکید بر اینکه عبور گرد و غبار از روی دریا اثبات شده است، گفت: بخشی از غبار هم از سمت غرب کشور به گیلان می‌رسد.

این دانش آموخته دکترای زمین شناسی با اشاره به افزایش روز‌های غبارآلود گیلان در سال‌های اخیر، ادامه داد: گاهی حضور گرد و غبار، مه تلقی می‌شود، اما در واقع این غبار است که ممکن بوده با مه نیز همراه شده باشند.

وی با بیان اینکه اگر مانعی در مسیر ذرات گرد و غبار وجود نداشته باشد، می‌توانند یک سوم کره زمین را طی کند، اظهار کرد: کاهش پوشش جنگلی در استان و افزایش ساخت و ساز‌ها که خود با قطع درختان برای استحصال زمین همراه است در کنار تغییرات اقلیم و خشکی آبگیر‌ها از جمله عوامل مهم حضور گرد و غبار در این خطه به شمار می‌آید. 

گیاهچی با اشاره به اینکه نباید از یاد برد که با قطع درختان کارکرد آن‌ها در طبیعت حذف می‌شود در حالی که همین پوشش جنگلی زمانی مانع از ورود گرد و غبار به شهر‌های ما می‌شد، گفت: تنها شانس استان گیلان این زمینه همجواری با دریای کاسپین است که عامل افزایش ابر‌ها و بارندگی و نهایتاً از بین رفتن گرد و غبار می‌شود.

وی با تاکید بر اهمیت نقش تحقیقات و پژوهش‌ها در عرصه معضلاتی نظیر پدیده گرد و غبار، بیان کرد: متأسفانه پژوهش‌هایی که در راستای معضلات محیط زیستی به انجام می‌رسد، کمتر در تصمیم گیری‌ها و اجرا دخالت داده می‌شود به همین دلیل شاهد نتایج مثبت این پژوهش‌ها در راستای کاهش معضلات نیستیم.

بررسی منشأ گرد و غبار در استان گیلان

«احسان‌الله شکری» معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان گفت: بر اساس تصاویر ماهواره‌ای و بررسی‌های انجام شده از سوی اداره هواشناسی ریزگرد‌های ورودی به استان دارای دو منشأ هستند.

وی با بیان اینکه بخشی از شمال و شمال شرق دریای خزر و عمدتاً صحرای ترکمنستان وارد می‌شوند و منشأ بخش دیگر هم غرب کشور است که از مسیر رودبار وارد استان گیلان می‌شود، افزود: گرد و غباری که از شمال دریای خزر وارد می‌شود هم درشت دانه و هم ریزدانه هستند، اما ریزگرد‌های ورودی از غرب کشور معمولاً درشت دانه‌ها هستند.

شکری با اشاره به اینکه در گیلان دو دستگاه پایش آلودگی هوا فعالیت می‌کند، گفت: یکی از این دستگاه‌ها در رشت و اداره کل حفاظت محیط زیست مستقر بوده و دستگاه دیگری نیز در شهر منجیل مستقر شده است.

وی با بیان اینکه با توجه به اینکه منشأ ورود ریزگرد به گیلان از طریق شمال است ما باید در محدوده رودسر، لاهیجان، آستانه اشرفیه، تالش و آستارا ایستگاه‌های پایش هوای آنلاین داشته باشیم، تصریح کرد: با این ایستگاه‌ها می‌توانیم بر اساس داده‌های جمع آوری شده به موضوعاتی نظیر ورود ریزگرد، حجم و اثرات آن‌ها بپردازیم.

معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان ادامه داد: با توجه به عکس‌های هوایی مشخص شده که در استان گیلان نیز ریزگرد وجود دارد و این ریزگرد‌ها بر حوزه‌های مختلف همچون کشاورزی، آبزی پروری، فعالیت‌های هوایی و گردشگری تأثیرگذار است.

وی با بیان اینکه بر اساس اطلاعات دریافتی از ایستگاه‌ها در سال گذشته چند روز آلودگی هوا با محوریت ورود ریزگرد‌ها در استان گیلان خارج از حد استاندارد بود، اضافه کرد: با توجه به اینکه منشأ ریزگرد‌ها خارجی بود مکاتبه با سازمان محیط زیست و انعکاس این موضوع از طریق سازمان به وزارت امور خارجه می‌تواند برای تصمیم گیری و پیش بینی تمهیدات لازم انجام شود.

شکری با اشاره به تشکیل کارگروهی با موضوع ریزگردها، گفت: جلسات کارگروه آلودگی هوا با ریاست استاندار و دبیری اداره حفاظت محیط زیست برگزار می‌شود، اما مبحث ریزگرد‌ها از کارگروه آلودگی هوا مجزا شده و یک کارگروه جداگانه تشکیل شده که متولی آن اداره راه و شهرسازی است.

وی با اشاره به اینکه با توجه به اینکه اداره کل هواشناسی زیرمجموعه وزارت راه و شهرسازی، اضافه کرد: این کارگروه تازه تشکیل شده و تنها چند جلسه برگزار شده که هنوز به صورت رسمی نبوده است.

واقعیت این است که موضوع ریزگرد‌ها در گیلان باید با پایش و بررسی مداوم و چاره اندیشی برای ممانعت از افزایش آن با توجه به سیر تغییرات اقلیمی مورد توجه مدیران ذی‌ربط قرار گیرد.

منبع مهر

انتهای پیام/پ