به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان به نقل از اسپوتنیک، روز گذشته ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه از آزمایش موفق سامانه موشکی مافوق صوت «زیرکن» خبر داد. این جدیدترین موشک روسیه است که در مواجهه با اهداف دریایی و زمینی کاربرد دارد. آزمایش موفقیت‌آمیز این موشک یک رویداد بزرگ در روسیه و گامی مهم در ارتقای امنیت و افزایش توان دفاعی این کشور محسوب می‌شود.

امروزه فضا و برنامه‌های فضایی عرصه و امکانات جدیدی را برای بشر به وجود آورده است. فضا ظرفیت‌های بسیار مناسبی دارد که از آنها می‌توان در جهت رفع نیاز‌های جامعه و حل چالش‌های موجود در کشور مانند محیط زیست، کشاورزی، مدیریت منابع آب و بلایا استفاده کرد. از دهه‌های گذشته توجه انسان به فضا و استفاده از امکانات آن بیشتر و بیشتر شده است. شصت و سه سال پیش، اتحاد جماهیر شوروی برای ورود به این عرصه دست به کار شد و اولین ماهواره را به فضا فرستاد. تقریباً چهار سال بعد، نخستین انسان به نام «یوری گاگارین» به فضا رفت و به مدت ۱۰۸ دقیقه مدار زمین را دور زد. عصر ماجراجویی‌های فضایی بشر با این پرتاب آغاز شد. در جریان فروپاشی شوروی، این کشور از رقابت با ناسا جا ماند، اما کمی بعد، روسیه به عنوان یک قدرت فضایی جدید قد علم کرد و برای ساخت و راه اندازی ایستگاه فضایی بین المللی با آمریکا وارد رقابت شد. امروزه کشور‌های جدیدی وارد رقابت در این عرصه شده اند. ایران و چین یکی از این کشور‌ها هستند. به اذعان آمریکایی ها، چین قدرت برتر دهه آینده در زمینه فضایی است و به نظر می‌رسد برنامه‌های فضایی آتی روسیه و آمریکا به شدت به چین وابسته باشد. به بهانه پرتاب موفقیت‌آمیز موشک مافوق روسیه، تاریخچه حضور کشور‌ها در فضا، ماموریت و اهداف برنامه‌های فضایی را بررسی کردیم.

سهم ایران، چین، روسیه و آمریکا از کاوش‌های فضایی

آمریکا

آمریکا بیشترین تعداد ماموریت‌های فضایی را دارد و دومین کشوری است که انسان به فضا فرستاده است. اولین ماموریت فضایی آمریکا که «مرکوری» نام گرفت، پنج سال به طول انجامید و حدود ۲۷۷ میلیون دلار برای آمریکایی‌ها آب خورد. معروف‌ترین ماموریت فضایی یانکی‌ها «آپولو» بود که ۲۰.۴ میلیارد دلار هزینه تراشید و طول عمر آن ۱۵ سال بود. آمریکا برای اینکه از رقابت در این عرصه مهم عقب نماند، توجه‌ ویژه‌ای به کاوش‌های فضایی دارد. بودجه ناسا در سال مالی گذشته، ۲۲.۶۲۹ میلیارد دلار گزارش شده است که ۰.۴۸ ٪ از کل هزینه‌های دولت را تشکیل می‌دهد. این رقم نسبت به سال مالی قبل ۵.۳ درصد افزایش داشته است.
کاخ سفید درخواست بودجه ریاست جمهوری خود را برای سال مالی ۲۰۲۰ ناسا در ۱۱ مارس ۲۰۱۹ منتشر کرد و پس از آن، درخواست بودجه تکمیلی در ۱۳ می‌ ارائه شد. بودجه ۲۲.۶ میلیارد دلاری برای ناسا پیشنهاد شد که در مقایسه با سال قبل بیش از ۵ درصد افزایش داشت. این درخواست تکمیلی در پاسخ به دستور رئیس جمهور وقت مبنی بر فرود فضانوردان روی ماه تا سال ۲۰۲۴ منتشر شد. در نهایت، این بودجه در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۹ به امضای ترامپ رسید.

روسیه

روسیه نخستین کشوری است که ماموریت فضایی انجام داد و انسان به فضا فرستاد. اولین پرواز فضایی این کشور تحت برنامه «وُستوک» که یکی از پروژه‌های مهم فضایی شوروی به حساب می‌آمد، انجام شد. هدف اصلی این پروژه پرتاب یک فضانورد روسی به فضا و بازگردانی سالم آن به سطح زمین بود.
بعد از پرتاب نخستین ماهواره جهان (اسپوتنیک۱)، آمریکا و شوروی وارد رقابت فضایی و ثبت نخستین‌ها شدند. وستوک رقیب اصلی برنامه فضایی مرکوری آمریکا بود و در نهایت موفق به پرتاب نخستین فضانورد به فضا شد. این پروژه شامل ۱۳ پرتاب فضایی بود که از این میان ۶ مأموریت دارای سرنشین‌دار بودند. فضاپیما‌های وستوک بر پایه ماهواره روسی موسوم به زنیت و موشک این پروژه نیز بر پایه موشک‌های بالستیک موسوم به R-۷ توسعه یافته بودند. در مجموع از ۳ نوع مختلف فضاپیما شامل ۱P، K۱ و ۳KA در این پروژه استفاده شد. در سال ۲۰۰۹، دولت روسیه بودجه فضایی فدرال ۲.۴ میلیارد دلاری تصویب کرد. مسکو همچنین در سال ۲۰۱۱ حدود ۳.۸ میلیارد دلار هزینه کرد و در سال ۲۰۱۳ بودجه فضایی پیشنهادی آن‌ها ۵.۶ میلیارد دلار بود.

چین

برنامه فضایی چین از سوی اداره ملی فضایی چین (CNSA) هدایت می‌شود. چین پس از آمریکا و روسیه سومین کشوری است که انسان به فضا فرستاده است. در سال ۱۹۷۰، چین موفق شد اولین ماهواره ارتباطی خود را با نام Dong Fang Hong-I به فضا پرتاب کند. اولین موشک لانگ مارس چین نیز در همین سال و بر اساس فناوری شوروی پرتاب شد. در سال ۲۰۰۳ پکن یک انسان را به فضا فرستاد. چین با فرود کاوشگر Chang'e ۴ خود در سمت دور ماه، عرصه جدیدی را آغاز کرد، که به دلیل چرخش همزمان و جزر و مدی ماه، دائماً از زمین پنهان می‌ماند. در آنجا، مریخ نورد Jade Rabbit ۲ چین توانست داده‌ها را از طریق ماهواره‌ای که قبلاً در اطراف ماه مستقر شده بود برای ایجاد یک پیوند رادیویی به زمین ارسال کند. در این تجربه، یک دانه پنبه در چانگ ۴ جوانه زد که نام آن از الهه افسانه‌ای چین گرفته شده است. پس از این مأموریت، شی جین پینگ، رئیس جمهور چین، «شاهکار‌های برجسته» را که «الگویی برای کل حزب کمونیست چین، نیرو‌های مسلح و مردم است» تمجید کرد. چین در حال حاضر دارای بزرگترین تلسکوپ رادیویی در جهان است که اندازه آن کمی بیش از ۱۶۴۰ فوت است. غیر از سفر به مریخ، چین قصد دارد کاوشگر‌هایی را به سیارک ها، مشتری و حتی اورانوس بفرستد. همچنین قصد دارد یک ایستگاه تحقیقاتی علمی در منطقه جنوبی ماه بسازد و ایستگاه فضایی پیچیده خود را در مقیاس بزرگ طی ۱۰ سال ایجاد کند. کتی لورینی، مشاور ارشد ناسا در زمینه اکتشاف و عملیات فضایی معتقد است که پکن مجموعه‌ای استراتژیک و بلندمدت از اهداف را دنبال می‌کند و به طور سیستماتیک در تلاش برای دستیابی به این اهداف است.

ایران

ایران از سال ۱۳۸۴ پرواز‌های فضایی و ماهواره‌ها را به فضا فرستاده است. اولین پرتاب ایران، پروژه مشترک ایران و روسیه با نام «سینا» بود که ۱۵ میلیون دلار هزینه داشت. ماهواره سینا در ۶ آبان ماه سال ۱۳۸۴، پس از پرتاب موشک ماهواره‌بر کاسموس ۳M، با موفقیت در مدار اختصاصی ایران قرار داده شد. سینا به سفارش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در شرکت صاایران ساخته شده بود.
سنجش از دور، دریافت، ذخیره و ارسال داده‌های مخابراتی دو مأموریت ماهواره سینا می‌باشد که بخش سنجش از دور، در موارد کشاورزی، تشخیص پوشش زمین از نظر گیاهی، تغییرات ژئولوژیک مانند سیل و آتشفشان و ... کاربرد خواهد داشت. تبادل اطلاعات میان کاربران زمینی و ارائه سرویس‌های پست الکترونیک و انتقال فایل نیز از جمله کاربرد‌های محموله مخابراتی سینا به شمار می‌رود.
«امید» دومین ماهواره ایران در مدار بود. ماهواره‌بر سفیر نیز اولین موشک ماهواره‌بر ساخت ایران بود که ماهواره امید را در بهمن ۱۳۸۷ در مدار نزدیک زمین قرار داد. با ساخت این موشک، ایران به عنوان نهمین کشور جهان با توانمندی ارسال ماهواره به فضا تبدیل شد.
«سیمرغ» دستاورد بعدی دانشمندان ایرانی بود. سیمرغ یک ماهواره‌بر بزرگتر مبتنی بر فناوری‌های سفیر است که جایگزین سفیر شد و گاهی از آن به عنوان «سفیر-۲» نیز یاد می‌شود.
موشک ماهواره‌بر «قاصد» یک ماهواره‌بر سه مرحله‌ای ساخت صنایع هوافضای سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران است که در تاریخ ۵ اردیبهشت ۱۳۹۹ ماهواره نور۱ را در مدار ۴۲۵ کیلومتری زمین قرار داد.
«ماهواره‌بر ذوالجناح» نیز ماهواره‌بر ایرانی ساخت وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح است که در تاریخ ۱۳ بهمن ۱۳۹۹ از آن رونمایی شد و از پایگاه فضایی سمنان به فضا پرتاب شده است. به نقل از سخنگوی امور فضایی وزارت دفاع ماموریت اصلی این ماهواره‌بر سوخت جامد، قرار دادن ماهواره با وزنی حدود دویست و بیست کیلوگرم در مدار ۵۰۰ کیلومتری می‌باشد.

در کنار کشور‌های یاد شده، کشور‌های معدودی نیز هستند که در رویای تسخیر فضا به سر می‌برند و بودجه‌های متنوعی را نیز برای آن تعریف و تصویب کرده اند. کشور‌های کانادا، انگلیس، فرانسه، آلمان، ژاپن، کره جنوبی، هند، و لوکزامبورگ به همراه رژیم صهیونیستی برنامه فضایی خاص خود را دارند و در این زمینه فعالیت می‌کنند.

ترجمه و تنظیم: عباس نوری

منابع:

https://worldpopulationreview.com/country-rankings/countries-with-space-programs
https://www.nytimes.com/۲۰۲۱/۰۶/۱۵/world/asia/china-russia-space.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Vostok_programme
https://time.com/۵۶۲۳۵۳۷/china-space/
https://www.planetary.org/space-policy/nasas-fy-۲۰۲۰-budget
https://en.wikipedia.org/wiki/Zuljanah_ (rocket)
https://en.wikipedia.org/wiki/Qased_ (rocket)
https://en.wikipedia.org/wiki/Qased_ (rocket)
https://en.wikipedia.org/wiki/Sina-۱

انتهای پیام/