به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، زاینده‌رود، بزرگ‌ترین و پرآب‌ترین رودخانه فلات مرکزی ایران است . رودی که از کوه‌های زاگرس مرکزی به ویژه زردکوه در استان چهارمحال و بختیاری سرچشمه می گیرد ، در دشت مرکزی ایران به سمت شرق پیش می رود و در نهایت به تالاب گاوخونی وارد می شود . زنده رود حالا دو دهه است در نیمه راه به پایان زندگی می رسد و نه تنها گاوخونی که اصفهانی ها هم رنگ آن را نمی بینند.

 ۵۰۰سال قبل شیخ بهایی با محاسبه دقیق هفت بلوک، چند منطقه، هزاران روستا و ده‌ها هزار باغ و مزرعه را در تقسیم بندی استفاده از زاینده رود جا داد و عدالت چنان در تقسیم آب رعایت شد که هیچ اختلافی بین مردم این منطقه نبود.

شروع ماجرای انتقال آب از دهه ۷۰

نخستین بار زمزمه‌های انتقال آب از زاینده رود به دو استان یزد و کرمان در دولت هاشمی رفسنجانی شنیده و پایه‌های اصلی انتقال آب بنا گذاشته شد.

«حبیب الله بیطرف» که خود متولد یزد و سال‌ها استاندار آن بود از طراحان اصلی انتقال آب از سرچشمه رود‌های خوزستان به فلات مرکزی بود.

وی در سال‌های ۷۳ تا ۷۶ عهده دار اجرای طرح‌های سد و نیروگاه کارون ۳ و ۴ شد و در دولت سید محمد خاتمی وزیر نیرو شد و طرحش را با حمایت رئیس جمهور وقت و محمدرضا عارف معاون اولش به نتیجه رساند.

بی شک مردم اصفهان در آن زمان نمی‌دانستند که تغییر در طبیعت چه سرنوشتی را برای آن‌ها رقم خواهد زد، اما پس از یک دهه، آثار خشکسالی و نبود آب در اصفهان یکی یکی نمایان شد. سهم آب کشاورزان شرق اصفهان به حدی اندک شد که دیگر توان کاشت هیچ گونه محصولی را نداشتند و خشکسالی که شدت گرفت دیگر آبی در بستر خشک زاینده‌رود به جای نماند.

زاینده رود، دیگر به رودی فصلی تبدیل شده بود گاهی بود و بیشتر  نبود.

سوال بی جواب اصفهانی‌ها

در این شرایط بود که رشد و توسعه صنعت یزد و کشاورزی در این استان روز به روز به اعتراض کشاورزان و مردم اصفهان دامن زد، اما در پاسخ فقط یک جمله می‌شنیدند «آب زاینده رود برای شرب استان یزد استفاده می‌شود» همین یک جمله کافی بود تا کشاورزان از حقابه خود بخاطر سایر هموطنان بگذرند و منتظر باران بمانند.

اما در سال‌های گذشته خبر‌هایی مبنی بر توسعه صنعت یزد به خصوص در منطقه اردکان یا کاشت انواع محصولات و تاسیس گلخانه گل رز، این سوال را در ذهن مردم اصفهان به وجود آورد که آیا زاینده‌رود فقط آب آشامیدنی همسایگان یزدی را تامین می‌کند؟

نتیجه این عملکرد غیر شفاف کشاورزان و مردم اصفهان را روز به روز حساس‌تر و ناراضی‌تر کرد و نتیجه آن شد چندین بار تخریب خط لوله انتقال آب به یزد؛ هرچند تغییرات اقلیمی، تشدید خشکسالی و بارگذاری‌های متعدد در سرشاخه‌ها همه و همه سبب شد ذخیره سد زاینده رود هر سال کمتر و نگرانی‌ها بابت حتی تامین آب آشامیدنی بیشتر شود.

خشکی زاینده رود به نارضایتی کشاورزان و کمبود آب آشامیدنی محدود نشد؛ در این سال‌ها آلودگی هوا شدت گرفت و از زمستان با هجوم ریزگرد‌ها به بهار و تابستان هم کشیده شد. چاه‌های زیادی حفر و سفره‌های آب زیرزمینی خالی شد تا آنجا که اصفهان بی آب و هوا را خطر فرونشست تهدید می‌کند.

اصفهان هوا ندارد

بابک صادقیان رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان گفت: بر اساس اطلاعات شبکه پایش کیفی هوا، در ۷ ماهه اول امسال، تعداد روز‌های ناسالم هوای اصفهان نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۷۴ درصد افزایش یافته که این عدد نگران کننده‌ای است.

وی علت اصلی افزایش تعداد روز‌های ناسالم هوای اصفهان را کاهش نامحسوس بارش اعلام کرد و افزود: در سال زراعی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ میانگین بارش در کلان‌شهر اصفهان ۷۲ میلی‌متر و کمتر از همه کلان‌شهر‌های کشور بوده است. کاهش شدید بارش ها، خشکسالی اصفهان را تشدید کرده و بر روی اقلیم اصفهان به‌شدت تأثیر گذاشته است.

نصف جهان در خود فرو می‌ریزد

رضا اسلامی مدیرکل سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی اصفهان گفت: بسیاری از دشت‌های اصفهان در سال‌های اخیر ممنوعه و ممنوعه بحرانی شدند، زیرا در سال‌های پی در پی میزان برداشت آب زیرزمینی از تغذیه آبخوان بیشتر بوده که این امر موجب می‌شود سطح آب زیرزمینی پایین‌تر برود.

وی افزود: باید توجه داشت که دشت اصفهان-برخوار به مساحت ۱۶۰۶ کیلومتر دشتی یکپارچه است و هر سازه‌ای که در آن قرار دارد از جمله ۸۱۵ هزار واحد مسکونی، سازه‌های تاریخی، نیروگاه، فرودگاه، پالایشگاه و ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر جمعیت ساکن در آن و زیست بوم اصفهان ... چه بخواهیم چه نخواهیم، متاثر از فرونشست خواهند شد.

مدیرکل زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی استان اصفهان گفت: به طور قطع عامل فرونشست زمین برداشت بیش از اندازه از آبخوان دشت اصفهان-برخوار بوده که با توجه به متراکم شدن لایه‌های زمین، فرونشست در حال اتفاق است.

اسلامی با بیان اینکه رودخانه زاینده‌رود در طول تاریخ حتی در زمان خشکسالی، بی آب نبوده است، گفت: از سال ۱۳۷۹ آب زاینده رود قطع شده و از آن سال تاکنون آب در این رودخانه به صورت منقطع جریان داشته است که این وضع تنش ایجاد می‌کند.

وی ادامه داد: اینکه برخی اظهار نظر می‌کنند که ترک‌های روی پل‌های تاریخی بر اثر فرونشست نیست و یا، چون در محدوده میدان انقلاب و سی و سه پل آب زیرزمینی برداشت نمی‌شود زیر رودخانه مشکلی ندارد، اشتباه است، زیرا دشت اصفهان- برخوار یکپارچه است و در هر نقطه از این دشت آب برداشت شود بر سایر نقاط تأثیر می‌گذارد.

۱۸ آبان شروع اعتراضات کشاورزان

کشاورزان اصفهانی در سال‌های گذشته بار‌ها و به تناوب تجمع و به تخصیص نیافتن آب برای کشت بهاره یا پاییزه اعتراض کرده بودند؛ اما این بار دیگر کم آبی برایشان غیرقابل تحمل بود؛ آب در زاینده رود آخرین بار در تیر امسال به مدت ۱۰ روز جاری شده بود که فقط مرهمی بر زخم عمیقشان بود.

۱۸ آبان ۱۴۰۰ گروهی از کشاورزان شرق اصفهان پس از تجمع مقابل شرکت آب منطقه‌ای و صدا و سیمای اصفهان، حوالی پل خواجو حدفاصل این دو دستگاه را برای استقرار انتخاب کردند تا هم مسئولان آبی صدایشان را بشنوند و هم رسانه ملی اعتراضشان را منعکس کند.

کشاورزان در بستر خشک زاینده‌رود چادر زدند و اعلام کردند تا زمانی که رودخانه زاینده‌رود دائمی نشود به حضور خود ادامه خواهند داد.

چند روز بعد گروهی از کشاورزان غرب اصفهان نیز چادر دوم را در بستر زاینده‌رود و در کنار سایر کشاورزان بر پا کردند.

پنجشنبه ۲۰ آبان بود که مجمع نمایندگان استان اصفهان به دیدار رئیس جمهور رفت؛ موضوع آب در این جلسه شاه‌بیت تمام سخنان نمایندگان شد، بلافاصله رئیس جمهوری به وزیر نیرو دستور می‌دهد تا به اصفهان سفر کند.

روز جمعه ۲۲ آبان محرابیان به اصفهان آمد و برای شنیدن مشکلات کشاورزان به سراغ آن‌ها در شرق اصفهان رفت و کشاورزان نیز مطالبات‌شان را با مسئول ارشد آب کشور در میان گذاشتند.

وزیر بعد از آن راهی استان چهارمحال و بختیاری هم شد و از نزدیک وضع سرشاخه‌های آبی زاینده رود را بررسی کرد. محرابیان به کشاورزان اصفهان گفته بود: دو سال به ما زمان بدهید مشکل حوضه آبی زاینده رود را رفع می‌کنیم.

دستاورد‌های سفر وزیر نیرو به اصفهان

سیدرضا مرتضوی استاندار اصفهان در خصوص دستاورد‌های سفر وزیر نیرو به اصفهان گفت: مقرر شد تا صنایع حدود هزار و پانصد میلیارد تومان به صندوق سازگاری با کم‌آبی واریز کنند تا این رقم در اختیار سازمان جهاد کشاورزی قرار بگیرد و بین کشاورزان توزیع شود.

وی اضافه کرد: همچنین مقرر شد حدود هزار و پانصد میلیارد تومان برای راه اندازی سامانه دوم آبرسانی، تامین تا مشکل کم آبی و افت فشار آب که همیشه اصفهان به آن دچار بوده رفع شود.

استاندار اصفهان با اشاره به طرح های جدید در این خصوص بیان کرد: برای اینکه بتوانیم از خروجی تصفیه خانه‌ها برای کشاورزی استفاده کنیم قرار شده تا طرح‌هایی را که سبب بهتر شدن استفاده از تصفیه خانه می‌شود اجرا کنیم و حدود هشتصد میلیارد تومان در این زمینه تامین اعتبار خواهد شد.

مرتضوی با اشاره به اینکه کارگروه احیای زاینده‌رود احیا می‌شود و کار خود را از سر می‌گیرد، عنوان کرد: نزدیک به دو دهه است که ما با مشکل خشکی زاینده‌رود مواجه هستیم، اما باید با حضور کمیته‌های مختلف، تدبیری اساسی شود، چون خط قرمز اصفهان آب آشامیدنی است.

استاندار اصفهان می گوید: سعی می‌کنیم مشکل کم‌آبی زاینده رود را به شکلی رفع کنیم که همه راضی باشند. نزدیک پنج میلیون نفر از مردم اصفهان، به این آب نیاز دارند، اول باید آب آشامیدنی این جمعیت را تامین کنیم و بعد به کشاورزی بپردازیم.

حق خواهی مردم اصفهان در بستر زاینده‌رود

یک هفته پس از حضور وزیر نیرو در میان کشاورزان شرق اصفهان، بر بستر خشک زاینده‌رود، همان جایی که کشاورزان ۱۰ روزی تجمع کرده بودند، شماری از مردم اصفهان، به آنان پیوستند و مطالبه دیرین خود یعنی احیای این رودخانه را خواستار شدند.

این گردهمایی سرشار از ناگفته‌های مردمی بود: با قرائت قرآن کریم و هم آوایی در خواندند سرود ملی آغاز شد و ماهیت تمام شعار‌ها یک نکته بود: «دائمی شدن جریان زاینده رود در بستر خشک آن برای حفظ حیات اصفهان».

این تجمع که به «اقیانوس آرام» شهرت یافت در کشور با استقبال هموطنان مواجه شد و همگان اذعان کردند که اصفهان شیوه جدیدی از حق خواهی را در ایران زمین باب کرده است. اتفاقی که البته رسانه‌های بیگانه از کنار آن بی تفاوت گذشتند.

بیانیه کشاورزان برای پایان دادن به تجمع و تحصن

گردهمایی چند هزار نفری جمعه ۲۸ آبان پایان کار نبود، کشاورزان همچنان بر بستر زاینده رود بودند و حقابه خود را مطالبه می‌کردند. اما گویا شرایط طور دیگری پیش می‌رفت؛ کم کم شواهد نشان می‌داد عده‌ای قصد دارند بر موج اعتراض و نگرانی کشاورزان سوار شوند و فضا را غبارآلود و آب را گل آلود کنند و مطالبات مردم و کشاورزان اصفهان را به حاشیه ببرند و ماهی خود را بگیرند.

سوم آذر ۱۴۰۰ شورای میرآب‌ها وآب بران شرق و غرب اصفهان به این نتیجه رسیدند که باید بستر زاینده رود را ترک کرد و به خانه‌ها رفت، چون صدایشان شنیده شد و مسئولان در حال پیگیری هستند.

شورا بیانیه‌ای صادر و اعلام کرد  پس از برگزاری ده‌ها جلسه کوچک و بزرگ، با حمایت آیت الله سیدابوالحسن مهدوی، امام جمعه موقت و عضو مجلس خبرگان رهبری، استاندار، حجت الاسلام صادق زاده و نهاد‌های قضایی، اجرایی، نظامی، انتظامی، اطلاعاتی و امنیتی و نمایندگان  ، کشاورزان معترض حاضر به برچیدن چادر‌ها و پایان دادن به تحصن هستند البته با لحاظ شرایطی از جمله 

 مقرر شد که آب زاینده رود بازگشایی شود و زمان بازگشایی و رهاسازی با رعایت خط قرمز آب آشامیدنی، مشخص و اعلام شود.

البته مردم شهر اصفهان بدانند که بابت جبران لطفی که در همراهی به کشاورزان کردند، کشاورزان نیز برای پیشگیری از بروز هرگونه مشکل برای آب آشامیدنی مردم شریف اصفهان از حقابه‌های خودشان، معادل حداقل ۳ ماه نیاز مردم را در سد زاینده رود ذخیره نگه داشتند.

  مقرر شد آن دسته از درخواست‌های ۹ گانه که وظیفه و اختیار اجرای آن با دستگاه‌های داخل استانی می‌باشد، از همین امروز شروع شود.

  مقرر شد آن دسته از درخواست‌های ۹ گانه که باید در سطح ملی و یا دیگر استان‌های حوضه زاینده رود، اجرایی شود، ظرف حداکثر سه ماه توسط استاندار  پیگیری شود.

  مقرر شد مسئولان مربوط، هر ۱۵ روز یکبار گزارش پیشرفت امور را از طریق صدا و سیما و سایر رسانه‌ها به اطلاع عموم مردم برسانند.

هرچند که خبر‌های پایان اعتراض کشاورزان از خبرگزاری‌های رسمی منتشر می‌شد، اما تعداد اندکی از کشاورزان به پایان این حضور رضایت نداشتند و اعلام می‌کردند «فقط زمانی از زاینده‌رود خواهند رفت که چادرهایشان را آب ببرد»

شروع اغتشاش با آتش زدن چادر‌ها

چهارم آذر ۱۴۰۰ ساعت ۳ بامداد چادر کشاورزان معترض بر بستر زاینده رود توسط گروهی فرصت طلب به آتش کشیده شد.

علی اصفهانی دادستان اصفهان در واکنش به این وقایع گفت: جمعه‌شب اراذل و اوباش مانع جمع‌کردن چادر توسط کشاورزان شدند و آن را آتش زدند.

وی ادامه داد: بعد از بیانیه‌ای که صنف کشاورزان صادر کردند  تجمع تمام شد.  با پایان حضور کشاورزان بر بستر رودخانه فراخوان‌های ضد‌انقلاب بر تجمع در حاشیه پل خواجو در شبکه‌های اجتماعی آغاز شد؛ آن‌ها نمی‌خواستند کشاورزان به خانه برگردند. نیروی انتظامی با پیش بینی اقدامات هنجارشکنانه، هر گونه تجمعی را غیرقانونی اعلام کرد.

اغتشاشگران در برابر کشاورزان

ساعت ۱ بامداد جمعه پنجم آذرمدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای یزد اعلام کرد که خط انتقال آب زاینده‌رود به یزد مورد تعرض قرار گرفته و جریان آب انتقالی قطع شده است. اما این مشکل در ساعت ۸:۳۰ صبح همان روز به همت نیرو‌های آب منطقه‌ای اصفهان رفع شد.

صبح جمعه پنجم آذر ۱۴۰۰ تعدادی از مردم اصفهان در زاینده‌رود تجمع کردند و شعار‌هایی در حمایت از کشاورزان سردادند، این گردهمایی چند صد نفری خیلی زود با حضور افرادی هنجارشکن به ناآرامی کشیده شد. افرادی از این جمع سنگ پراکنی به ماموران انتظامی و شعار دادن علیه پلیس را آغاز کردند.

فرمانده یگان ویژه مستقر در منطقه، بار‌ها از این جمع خواست محل را ترک کنند و اجازه ندهند عناصر ساختارشکن از این حضور سوء استفاده کنند. پرتاب سنگ و اهانت به پلیس ادامه یافت و یگان ویژه ناچار به مداخله شد. پلیس با پرتاب گاز اشک آور سعی در متفرق کردن آشوبگران داشت و فرصت طلبان هم با آتش زدن لاستیک، موتورسیکات قمه کشی و خسارت به اموال عمومی تلاش کردند نا امنی را بر اصفهان حاکم کنند.

غروب جمعه آشوب در حوالی پل و میدان خواجو فروکش کرد و به میدان خوراسگان در شرق اصفهان کشیده شد؛ حتی عده‌ای راه روستای زیار به اصفهان را بستند. این نا آرامی با همدلی مردم و دستگاه‌های امنیتی و انتظامی در شامگاه آدینه فروکش کرد.

نمایندگان کشاورزان در مصاحبه با صدا و سیما اعلام کردند: این هنجارشکنی مورد قبول کشاورزان اصفهان نیست، ما به دنبال حق خود هستیم و آن را از مسیر قانونی پیگیری می‌کنیم. معتقدیم مشکل کشاورزان فقط در فضایی آرام رفع می‌شود.

شنبه آرام در اصفهان

در روز شنبه مردم اصفهان زندگی عادی را در شروع هفته‌ای دیگر از سر گرفتند، اما خبر‌ها را همچنان پیگیر بودند.

دانشگاه علوم پزشکی اصفهان اعلام کرد: نا آرامی‌های روز جمعه شماری مجروح داشت که بیشتر آنان سرپایی مداوا شدند، اما تعدادی هنوز بستری هستند و حال دو نفر مناسب نیست.

سردار حسن کرمی فرمانده یگان ویژه از بازداشت ۶۷ نفر از سرکردگان اغتشاشات خبر داد و سردار محمدرضا میرحیدری فرمانده انتظامی استان اصفهان با قدردانی از هوشمندی مردم در جدا کردن صف خود از فرصت طلبان گفت: در مبادی شمالی ورودی اصفهان هفت قبضه سلاح کمری کلت و وینچستر کشف کردیم.

وی در مصاحبه‌ای دیگر اضافه کرد: یک نیسان کوکتل مولوتف و یک خانه تیمی را در روز جمعه شناسایی کردیم.

خبرسازی رسانه‌های بیگانه برای التهاب آفرینی

رسانه‌های بیگانه که از گردهمایی ۲۸ آذر مردم اصفهان به خبر‌هایی کوتاه یا حاشیه‌ای بسنده کرده بودند پنجم آذر فضا را برای موج سواری مناسب دیدند، آن‌ها بدون وقفه به انتشار فیلم‌هایی از رفتار‌های ساختارشکنانه و حمایت از عناصر آشوب طلب پرداختند.

شنبه آرام اصفهان، اما دست آن‌ها را برای التهاب آفرینی بست، اما با خبرسازی و انتشار فیلم‌های آرشیوی تلاش کردند مناطق مختلف اصفهان و شهرستان‌ها را ناآرام نشان دهند و مردم کنجکاو را به محل‌های مورد نظر خود بکشانند. در پاسخ به این دروغ پراکنی‌ها رسانه ملی با انتشار تصاویری از محل‌های مورد اشاره نشان داد همه چیز آرام و زندگی در جریان است.

همه کارشناسان معتقدند مشکل تغییر اقلیم و خشکسالی که کشورمان و به خصوص منطقه مرکزی به آن دچار است تبعات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی خود را نشان داده است. رفع این معضل که بخشی از آن حاصل بی تدبیری است قطعا زمان زیادی نیاز دارد؛ اما تا دیر نشده باید کاری کرد که نه مردم تشنه بمانند و نه کشاورزان در چنبره مشکلات معیشتی اسیر شوند.

گزارش از سپیده صالحی
انتهای پیام/ص