به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بجنورد ،  آب و هوای خراسان شمالی معتدل کوهستانی است.

سند توسعه خراسان شمالی سه محور دارد؛ کشاورزی، گردشگری و صنعت؛ و عمده مردم اکنون از کشاورزی نان می‌خورند.

کاملینا گیاهی علفی، دارای ساقه راست و کمی خشن است که به ارتفاع ۳۰ الی ۱۲۰ سانتیمتر در منشأ اولیه آن یعنی نواحی استپی آسیا است سپس به مناطق دیگر راه یافته است.

سرعت رشد گیاه در محیط کشت مناسب به اندازه‌ای است که سه ماه پس از کاشتن دانه، می‌توان از آن بهره‌برداری کرد.

بیشتر بخوانید

• کشت دانه روغنی کاملینا در مزارع خراسان شمالی

برگ‌های باریک و دراز آن، حالت ساقه آغوش و پهنک منتهی به دو زائده در محل اتصال به ساقه دارد. گل‌های کاملینا کوچک، زرد رنگ و واقع در رأس انشعابات ساقه است همچنین میوه خورجینک آن، گلابی شکل، واقع بر روی دم گل دراز و محتوی دانه‌های بسیار کوچک، به رنگ قهوه‌ای مایل به زرد یا مایل به قرمز است.

روغن‌های نباتی بیشتر از دانه‌های روغنی نظیر سویا، آفتابگردان، پنبه دانه، بادام زمینی و کلزا به‌دست‌می‌آید که نیاز آبی بالاتری دارند و دارای محدودیت‌هایی از جنبه‌های مختلف کشت و شرایط اقلیمی هستند.

کاملینا گیاه دارویی-روغنی   است که در سال‌های اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده است و مهم‌ترین مزیت آن، انجام کشت آن در پاییز و برداشت آن در اواخر فروردین‌ماه، نیاز آبی کمتر، سازگاری بهتر با شرایط اقلیمی منطقه، مقاومت فوق‌العاده به خشکی و سرمای بهاره، حساسیت کمتر به شیوع آفات و عدم حساسیت گیاه به ریزش محصول در زمان برداشت می‌باشد.

این گیاه مقاومت بالایی نسبت به آفات رایج در دانه‌های روغنی مانند سوسک گرده‌خوار دارد. پتانسیل تولید عملکرد در کاملینا به اثبات رسیده و به‌عنوان گزینه مناسب در تناوب با غلات دانه‌ریز مطرح است.

میانگین تولید کاملینا در کشور‌های اروپایی ۲.۵-۲ تن در هکتار بوده و نظر به تاریخچه محدود کشت آن در ایران برداشت از مزارع کاشت شده عملکردی معادل ۱.۵-۱ تن در هکتار را رقم زده است.

در حوالی شیروان، زیر آسمان آبی، زمینی نظرم را به خود جلب کرد. حاج علی حشمتی از کشاورزان منطقه می‌گوید: با طلوع خورشید، در این زمین بیل می زنم، اما بخاطر بی آبی، از ۱۰هکتار، امسال فقط برای امرار معاشم یک هکتار را کشت کرده ام.

حاج علی، از آب بر بودن گوجه فرنگی، پیاز و چغندرقند گفت و از اینکه تنها گندم، جو و زعفران کم آب بر است  اما با این وجود، کشت آن‌ها هم برای ما بسیارسخت است. 

کمی آن طرف‌تر زمین آقای جمالی یکی دیگر از کشاورزان منطقه بود.

او هم از خشک بودن اراضی می‌گفت، از اینکه مسئولان فقط می‌گویند نکارید، اما من پس از ۷۰سال کشت و زرع چه کنم، اگر کشت نکنم چطور زندگی کنم؟

او می‌گوید: در منطقه شیروان تنها محصولی که به خوبی جواب می‌دهد گندم و جو است و گیاهان دیگر بخاطر نوع زمین، باری نمی‌دهد.

کاهش بارش‌ها همراه با کشت‌های جدید

در بین کشاورزان شیروانی به جوانی با تحصیلات دانشگاهی در این رشته برخوردم که با تغییر شرایط آب و هوایی، از کشت گیاهان پر آب طلب به سمت کشت گیاهان کم آب طلبی پیش رفته بود که در سخترین شرایط، محصول فراوان می‌دهند.

 شیرغانی، کشاورز خلاق شیروانی از گیاهان کم آب طلب می‌گوید.

از دانه روغنی که زمان زیادی از کشت آن در منطقه نمی‌گذرد: گیاهی به نام کاملینا. گیاهی که کشت آن بسیار مقرون به صرفه است چراکه در برابر سرما و گرما مقاوم است و در زمین‌های شور و سنخگلاخی و هر شرایط آب و هوایی و قابل کشت است.

او می‌گوید: پارسال کاملینا را برای اولین بار در خراسان شمالی در مساحت ۵هکتار کشت کرده و از هر هکتار یک تن و ۸۵۰کیلوگرم محصول برداشت کرده است. حالا بخاطر مقرون به صرفه بودن کشت این گیاه را به ۵۰هکتار رسانده یعنی کشت ۱۰برابری در شرایط خشکسالی.

این استاد دانشگاه از توسعه کشت کاملینا گفت و از اینکه سال گذشته محصول برداشت شده از کاملینا را به عنوان بذر پایه به دیگر استان‌های کشور همچون کرمانشاه، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، مرکزی و بوشهر ارسال کرده است.

 شیرغانی می‌گوید: در طول دوره کشت و برداشت این گیاه، تنها دو دوره آبیاری کافی است؛ اگر در زمان کشت بارش هم داشته باشیم، یک دوره آبیاری هم کفایت می‌کند.

  شیرغانی شاخه‌ای از این گیاه را در دست گرفت و به من نشان داد و گفت: رنگ بذر کاملینا زرد کمرنگ یا نارنجی و قهوه‌ای مایل به زرد است. دوره رشد کاملینا ۸۵تا۱۰۰ روز است. این گیاه را در بهمن ماه کشت و در خرداد برداشت می‌کنند و نسبت به کلزا که نوع دیگری از دانه‌های روغنی است یکماه زودتر برداشت می‌شود.

روغن کاملینا می‌تواند به صورت ارگانیک در سبد غذایی مردم قرار گیرد و سلامت جامعه را هم تأمین کند، ضمن اینکه خاصیت

ضدسرطانی آن به اثبات رسیده. قیمت جهانی هر کیلوگرم دانه کاملینا ۱۰ دلار و روغن آن بسته به کیفیت و برند، برای هر لیتر بین ۲۰تا۳۰ دلار است.

دانش روز کشاورزی و کشت‌های جدید

 شیرغانی، دانشجویان خودش را هم با کاملینا آشنا و آن‌ها را تشویق به کشت این گیاه کرده است.

 روشنی یکی از همین دانشجوهاست او می‌گوید: اواخر بهمن ماه پارسال بود که توسط آقای شیرغانی با کاملینا آشنا شدم و، چون زمان کشت رو به پایان بود تنها ۵هکتار کشت کردم و برای سال آینده این میزان را به ۱۰برابر افزایش می‌دهم.

او ادامه داد: من همزمان با کاملینا، یونجه، چغندر قند، گندم و جو هم کاشتم، اما برای این گیاه از هیچ نوع سم و کودی استفاده نکردم و با توجه به میزان آبیاری کم، محصول بسیار خوبی دارد. حالا من به اطمینان صد در صدی کشت این گیاه برای سال آینده در مساحت بالاتر رسیدم.

شهابی سرپرست امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی گفت: ظرفیت تولید دانه‌های روغنی در استان ۱۷هزار و ۹۱۸تن است و به ترتیبِ میزان تولید، دانه‌های پنبه (ده هزار تُن)، کلزا (چهارهزار تُن)، آفتابگردان (سه هزار و ۴۰۰تُن)، کنجد (۴۰۰تُن)، ذرت دانه‌ای (۱۰۰تُن) و کاملینا (۱۸تُن) کشت می‌شود.

سطح زیر کشت گیاه کاملینا در سال زراعی۱۳۹۹ پانزده هکتار بوده و امسال به ۸۵هکتار رسید.

جهاد کشاورزی ۳سال است که کشت این گیاه را در خراسان شمالی آغاز کرده است.

او می‌گوید: ۲۰بهره بردار در استان فعالند و در هر شهرستان به جز شیروان، دو مزرعه یک هکتاری وجود دارد. در شهرستان شیروان در سطح ۴۵هکتار کشت گیاه کاملینا انجام می‌شود.

کاملینا بهتر از کلزا

برای فرار از گرما تاکنون دانه روغنی کلزا به کشاورزان توصیه می‌شد که در ماه‌های اول بهار برداشت می‌شود، اما به گفته کارشناسان کاملینا هم از کلزا روغن بیشتر و با کیفیت‌تر می‌دهد و هم در صورت تاخیر در فصل درو دچار ریزش نمی‌شود و از همه مهمتر آب کمتری می‌طلبد. در خشکسالی امسال حتی مزارع کلزا آسیب دید، اما مزرعه نمونه کاملینا در شرایط خشکسالی خم به ابرو نیاورده بود و حتی نسبت به پارسال کشت ده برابری در شرایط خشکسالی داشته است.

کاملینا گیاهی برای کاهش وابستگی به واردات

پژوهشگران برای اولین بار در کشور توانستند از گیاه «کاملینا» روغن استخراج کنند.

گیاه کاملینا بومی مناطق مدیترانه‌ای در اروپا و آسیای جنوبی است که مقاوم به خشکی است و در شرایط دیم به خوبی رشد می‌کند، اما این گیاه برای رشد با اقلیم کشور ما سازگاری ندارد..

حالا سازگاری این رقم برای تمامی اقلیم‌های کشور و در شرایط دیم تایید شده است و نتایج حاصل از کشت آن در ۱۲ استان کشور موفقیت آمیز بوده است.

کاملینا احتیاجات آبی بسیار کمتر و مقاومت به سرمای بهاره بیشتری نسبت به سایر گیاهان روغنی به‌خصوص کانولا، روغن آفتابگردان و کلزا دارد.
همچنین به گفته‌  کارشناسان روغن این گیاه از باکیفیت‌ترین روغن‌های جهان به شمار می‌رود و علاوه بر مصارف خوراکی و غذایی، به دلیل بالا بودن میزان امگا ۳، و خواص آنتی اکسیدانی، خواص درمانی بسیاری دارد.

سی درصد از دانه‌ی گیاه کاملینا را روغن تشکیل می‌دهد

به گفته کارشناسان هم اکنون ۹۵ درصد از روغن مورد نیاز کشور از خارج وارد می‌شود که برای واردات این روغن‌ها سالانه بیش از ۵ میلیارد دلار ارز از کشور خارج می‌شود.

حمایت و سرمایه گذاری درتولید هر چه بیشتر دانه‌های روغنی می‌تواند کشور را از واردات بی نیاز کند.

ارزش غذایی و دارویی کاملینا

گیاه کاملینا به مقدار٤٠ درصد «امگا ۳» و ۲۰ درصد «امگا ۶» در روغن خود دارد همچنین ۹۵ درصد اسید‌های چرب اشباع مفید در روغن آن نیز موجود است. 

روغن گیاه کاملینا علاوه بر مصرف خوراکی مصرف دارویی هم دارد. کنجاله این گیاه می‌تواند به‌عنوان غذایی مناسب برای دام، طیور و آبزیان استفاده شود.

معرفی گیاهان جدید می‌تواند با تغییرات الگوی کشت گامی موثر در جهت اقتصادی‌کردن کشاورزی، ایجاد اشتغال جدید و پایدار باشد.

نویسنده گزارش: فاطمه رستمی

انتهای پیام/ ر