به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، خودکشی و پیامد‌های ناشی از آن در جهان امروز از آنچه در نگاه اول به نظر می‌رسد، بسیار مرگبارتر است. بنا بر آمار‌های سازمان جهانی بهداشت (WHO) سالانه بیش از ۷۰۰هزار نفر در جهان بر اثر خودکشی جان خود را از دست می‌دهند. نکته کلیدی اینجاست که به ازای هر خودکشی افراد بیشتری اقدام به خودکشی می‌کنند که در بسیاری از موارد ناموفق است، اما اثرات سوء فراوانی برای فرد و اطرافیانش بر جا می‌گذارد. سازمان جهانی بهداشت می‌گوید امروز خودکشی چهارمین عامل مرگ و میر در نوجوانان ۱۵ تا ۱۹ ساله در جهان است و ۷۷ درصد خودکشی‌ها در کشور‌های با درآمد کم و متوسط اتفاق می‌افتد. محققان می‌گویند افکاری که به خودکشی منجر می‌شود، پدید‌ه پیچیده‌ای است که معمولا درک آن برای سایرین مشکل است. هزاران نفر در سراسر دنیا با اقدام به خودکشی با این روش غم‌انگیز به زندگی خود پایان می‌دهند. به همین دلیل محققان به‌دنبال راه‌حلی هستند تا بتوانند جلوی اینگونه اتفاق‌ها را بگیرند. با وجود این‌که دانشمندان برای درک خودکشی و احتمال پیش‌بینی آن بسیار تلاش کرده‌اند، هنوز توان ما از پیش‌بینی خطر خودکشی بهتر از شیر و خط انداختن نیست. با این حال برخی از فناوری‌های جدید امروزه که بسیاری از کار‌های ما را آسان‌تر کرده‌اند، می‌توانند به ما در برداشتن گام‌های موثری برای پیشگیری از خودکشی کمک کنند. البته این فناوری‌ها از نظر اخلاقی بی‌اشکال نیست و باید طبق مقرراتی از آن‌ها استفاده شود. 

گوشی هوشمند

از جمله فناوری‌هایی که می‌توان برای پیشگیری از خودکشی از آن‌ها استفاده کرد، گوشی‌های هوشمند است.
با وجود این ابزار‌های هوشمند، دانشمندان می‌توانند با استفاده از روش نمونه‌برداری تجربی (ESM) که با نام ارزیابی لحظه‌ای اکولوژیکی (EMA) هم شناخته می‌شود به نمونه‌های حالات روحی و روانی افراد در ساعات مختلف روز دسترسی داشته باشند و با توجه به وضعیت روحی، شرایط زندگی و زمینه‌ای که موجب بروز حالات روحی خاصی در آن‌ها می‌شود، دریابند در آینده آن‌ها چه واکنشی از خود نشان خواهند داد. در واقع دانشمندان با استفاده از ارزیابی لحظه‌ای حال روحی این افراد می‌توانند به تصوری عمیق و صحیح از نحوه عملکرد آن‌ها در آینده دست یابند.

دانشمندان در بررسی‌های خطر خودکشی با روش مطالعه میکرو- طولی دریافتند افکار خودکشی و عوامل خطر در اقدام به خودکشی معمولا در فاصله زمانی کوتاه‌مدت ۴ تا ۸ ساعته، به‌طور قابل‌توجهی متغیر است. بررسی میکرو- طولی در واقع به روشی گفته می‌شود که در آن یک موضوع در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت، مانند روزانه یا ساعت به ساعت، مورد توجه و بررسی مکرر قرار می‌گیرد و محققان با این روش بررسی به نتیجه فوق رسیدند.

این نتیجه مهم می‌تواند منجر به ایجاد روش‌هایی برای مداخله‌های کارآمدتر و مناسب افرادی که افکار خودکشی دارند شود و جلوی اقدام به خودکشی آن‌ها را بگیرد. در روش‌های تکنیک‌های نمونه‌برداری تجربی یا ارزیابی لحظه‌ای اکولوژیکی، داده‌ها و اطلاعات مهم حالات روحی و روانی افراد با استفاده از گوشی‌های هوشمند جمع‌آوری می‌شود. این اطلاعات معمولا داده‌هایی را که با سلامت بدن فرد، سرعت ضربان قلب، حرکت و دمای بدن فرد، مرتبط است شامل می‌شود. هرچه دانشمندان به روش زندگی روزمره مردم دقیق‌تر شوند، بهتر می‌توانند خطر خودکشی در آن‌ها را درک کنند و در نتیجه شانس پیشگیری از آن خطر هم بیشتر‌می‌شود.

یادگیری ماشین

فناوری بعدی که می‌تواند در پیشگیری از خودکشی کارایی چشمگیری داشته باشد، یادگیری ماشین، زیرشاخه‌ای از هوش مصنوعی است. یادگیری ماشین، مطالعه علمی الگوریتم‌ها و مدل‌های آماری مورد استفاده سیستم‌های رایانه‌ای است که برای انجام وظایف، به‌جای استفاده از دستورالعمل‌های واضح، از الگو‌ها و استنباط استفاده می‌کند. در‌واقع در یادگیری ماشین، رایانه‌ها بدون نیاز به یک برنامه صریح، موضوع خاصی را بر‌اساس داده‌های نمونه یاد می‌گیرند. این فناوری در کار‌های مهندسی، کسب‌وکار، زبان‌شناسی و پزشکی کاربرد دارد. یادگیری ماشین می‌تواند الگو‌های موجود در داده‌ها را تشخیص دهد و اطلاعات معناداری با حداقل دخالت انسان تولید کند.

از این فناوری در مبحث پیشگیری از خودکشی با سه هدف کلی استفاده می‌شود:
بهبود درستی پیش‌بینی افکار و رفتار‌های خودکشی.
شناسایی عوامل خطر و تعامل بین آن عوامل.
کشف زیرگروه‌های موجود در داده‌ها و تشخیص کامل آن‌ها با توجه به اطلاعات در دسترس.

شواهد نشان می‌دهد، بیشترین آمار خودکشی و مرگ‌های ناشی از آن در میان افرادی رخ داده که در ارزیابی‌های قبلی روان‌شناسی شرکت داشته و با روان‌شناسان خود ملاقات و داشتن افکار خودکشی را انکار کرده بودند.

محققان اپلیکیشن یادگیری ماشین را آزمایش کردند تا ببینند آیا می‌توان با استفاده از روش تجزیه و تحلیل داده‌های چندمرحله‌ای افکار افراد متمایل به خودکشی را به‌درستی ارزیابی کرد.

این محققان یادگیری ماشین را در نمونه‌ای از سربازان ارتش آمریکا به‌کار بردند. این سربازان در پاسخ به نظرسنجی‌ها هرگونه افکار خودکشی را انکار کرده بودند.

محققان پس از بررسی نظرسنجی‌ها و پاسخ‌های سربازان، سوابق اداری آن‌ها را به مدت ۴۵ ماه پیگیری کردند تا اطلاعات مربوط به اقدام‌های احتمالی خودکشی آن‌ها را که معمولا به صورت رسمی ثبت می‌شود جمع‌آوری کنند.

نتایج این بررسی نشان داد ۳۰درصد از ۷۰‌درصد از سربازانی که در نظرسنجی هرگونه افکار خودکشی را انکار کرده بودند، بعد‌ها به دلایلی به فکر خودکشی افتادند و از میان آن‌ها ۲/۸۱درصد در سوابق اداری‌شان اقدام به خودکشی ثبت شد.

محققان این بررسی می‌گویند، فناوری یادگیری ماشین می‌تواند تا حد زیادی سربازان در معرض خطر بالای خودکشی را شناسایی کند و به‌این‌ترتیب ارزیابی و مداخله‌های پیشگیرانه هدفمند به آن‌ها ارائه شود.

واقعیت مجازی

فناوری دیگری که برای پیشگیری از خودکشی می‌تواند موثر باشد، واقعیت مجازی است. واقعیت مجازی نوعی فناوری است که در آن محیط مجازی جلوی چشم کاربر قرار می‌گیرد و کاربر با آن محیط تعامل و ارتباط برقرار می‌کند.

تاکنون روان‌شناسان با استفاده از واقعیت مجازی توانسته‌اند چند نوع اختلال روان‌شناسی را با نتایجی امیدوارکننده درمان کنند. با این حال بررسی این فناوری به عنوان ابزاری تحقیقی بالقوه در علم پیشگیری از خودکشی هنوز در مراحل اولیه‌اش قرار دارد. محققان در یک سری از آزمایش‌های خود از واقعیت مجازی استفاده کردند تا کارایی این فناوری را در پیشگیری از خودکشی بسنجند. در این بررسی‌ها، داوطلبان شرکت‌کننده در آزمایش در معرض چند سناریوی واقعیت مجازی، از جمله افکار خودکشی، قرار داده شدند. داوطلبانی که سناریو‌های خودکشی واقعیت مجازی را عملی کردند، بیشتر مرد بودند و ویژگی‌هایی مانند تمایل به خودکشی، توانایی خودکشی‌کردن، هیجان‌های کنترل‌نشده و سابقه داشتن افکار و رفتار خودکشی داشتند. همچنین این محققان دریافتند، عواملی که باعث می‌شد داوطلبان در واقعیت مجازی دست به خودکشی نزنند دقیقا شبیه عواملی بود که افراد را در دنیای واقعی از خودکشی دور می‌کند.

مشکلات اخلاقی و حفظ حریم خصوصی

با وجود نتایج جالب و امیدوارکننده‌ای که این فناوری‌ها می‌توانند در پیشگیری از خودکشی داشته باشند، یک سری مسائل اخلاقی مهم و نگران‌کننده‌ای وجود دارد که باید درباره آن‌ها میان محققان، سیاست‌گذاران، پزشکان و کاربران این خدمات بحث و گفتگو شود.

پیش از هر چیز، مسأله مهمی که هنگام استفاده از این فناوری‌ها باید مورد توجه قرار گیرد، حق افراد در حفظ اطلاعات شخصی و حریم خصوصی‌شان است. البته این حق چیزی است که در سند مربوط به مقررات عمومی حفاظت از داده‌های اتحادیه اروپا و منطقه اقتصادی اروپا هم به آن توجه شده است. این مقررات که پایبندی به آن ضروری است، در مورد حفاظت از داده‌های همه اشخاص است و به موجب آن باید به حریم خصوصی افراد جامعه احترام گذاشته شود. هدف از این مقررات، حفاظت از اطلاعات شخصی افراد، به‌ویژه کسانی است که صاحب کسب‌وکار هستند و با منطقه اقتصادی اروپا مراوده کاری دارند. در واقع اطلاعات شخصی باید با استفاده از «مستعارسازی» یا «بی‌نام‌سازی» ذخیره شوند و حداکثر محرمانگی در نظر گرفته شود. این داده‌ها و اطلاعات نباید بدون رضایت صاحبان‌شان در دسترس دیگران قرار گیرند. بدین‌ترتیب از اطلاعات شخصی در برابر سوء‌استفاده‌های احتمالی حفاظت می‌شود.

این نوع حفاظت از داده‌ها باید هنگام بررسی و تحقیق درباره خودکشی احتمالی افراد یک جامعه هم اعمال شود. آن هم در این روز‌ها که استفاده از تلفن‌های همراه و دیگر ابزار‌های شخصی روزبه‌روز بیشتر می‌شود.

داده‌ها و اطلاعات حاصل از نمونه‌برداری تجربی یا ارزیابی لحظه‌ای اکولوژیکی با جزئیات کامل جمع‌آوری می‌شود، تا جایی‌که می‌توان این تکنیک‌ها را نوعی مزاحمت یا تهاجم به زندگی شخصی افراد تلقی کرد؛ بنابراین این تکنیک‌ها باید با نظارت کامل مسؤولان و البته آگاهی خود شخص انجام شود. هر فردی که موافقت می‌کند بخشی از تحقیقات باشد باید از نحوه جمع‌آوری، ذخیره‌سازی و استفاده از داده‌های شخصی خود آگاه باشد.

از آنجا که بسیاری از داده‌های مورد استفاده در تحقیقات یادگیری ماشین به‌صورت روزانه و با جزئیات کامل جمع‌آوری می‌شود، محققان باید به داوطلبان شرکت در این نوع آزمایش این اطمینان را بدهند که حریم خصوصی‌شان خدشه‌دار نخواهد شد.
در واقع در یک نظرسنجی در بریتانیا مشخص شد ۶۳درصد از جمعیت بزرگسال این کشور تمایلی به استفاده محققان از داده‌های شخصی آن‌ها برای بهبود مراقبت‌های بهداشتی ندارند.

هر فردی حق حفظ حریم خصوصی خود را دارد و متاسفانه به‌کارگیری این فناوری‌ها ممکن است تا حدی موجب نقض این حریم شود.

خطرات احتمالی این فناوری‌ها

موضوع دیگری که در اینجا مطرح است، پیامد‌های ناخواسته احتمالی این فناوری‌های هیجان‌انگیز و جالب هنگام استفاده از آن‌ها در پیشگیری از خودکشی است. مثلا تکنیک‌های نمونه‌برداری تجربی/ ارزیابی لحظه‌ای اکولوژیکی ممکن است باعث شود داوطلبانی که سعی می‌کنند ذهن خود را از خودکشی منحرف کنند، بار‌ها به خودکشی فکر کنند.

البته باید بگوییم که تاکنون هیچ مدرکی دال بر این‌که استفاده از این تکنیک‌ها به تعداد خودکشی‌ها افزوده به‌دست نیامده است. با این حال این جنبه از این تکنیک‌ها پیش از استفاده گسترده برای پیشگیری از خودکشی هم باید کاملا بررسی شود، زیرا افراد روحیه‌های متفاوتی دارند و ممکن است به این تکنیک‌ها واکنش‌های متفاوتی نشان دهند.

استفاده از واقعیت مجازی هم ممکن است نتایج نامطلوب و ناخواسته‌ای داشته باشد؛ بنابراین هنگام طراحی آزمایش‌هایی برای پیشگیری از خودکشی باید مراقب این پیامد‌های احتمالی بود.

در این روش آزمایش، داوطلبان شرکت‌کننده در آزمایش در معرض افکار بصری رفتار‌های خودکشی قرار می‌گیرند و به همین دلیل ممکن است خطر اقدام به خودکشی در آن‌ها افزایش یابد. زیرا در این آزمایش‌ها افراد می‌توانند نسبت به روش‌های خودکشی که در واقعیت مجازی با آن روبه‌رو می‌شوند، آگاهی بیشتری پیدا کنند.

در حقیقت معلوم شده قرار گرفتن در معرض افکار و رفتار خودکشی‌های دیگران و داشتن تصور ذهنی از مرگ، آن دسته از افرادی را که به خودکشی فکر می‌کنند از آن دسته افرادی که دست به خودکشی می‌زنند متمایز می‌کند؛ بنابراین ممکن است داوطلبان به افکار خودکشی اعتبار قانونی بدهند و خطر خودکشی در آن‌ها افزایش یابد. البته در مورد این فناوری هم باید بگوییم که بررسی‌ها نشان داده داشتن افکار بصری در مورد خودکشی خطر اقدام به خودکشی را افزایش نمی‌دهد، اما برای اطمینان از موثربودن این فناوری، باید آن را در ارتباط با خودکشی و صدمه به خود به‌درستی بررسی کرد.

منبع: جام جم

انتهای پیام/