به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری،  پرندگان سیاه و سپیدِ بی مرز چند روزی است کوچشان را به تالاب میانکاله آغاز کرده اند از سرزمین‌های شمالی وسیبری و دارند گله گله و دسته دسته می‌آیند به شمال کشور، بدون ترس، بدون واهمه و بدون بغض اما آن‌ها نمی‌دانند که شاید تا سه ماه دیگر خبر، عکس و تحلیل از مرگشان دوباره بر سرمان آوار شود.

آن‌ها در جستجوی غذا هر ساله وقتی سرمای استخوان سوز سیبری نفسشان را تنگ می‌کند بالهایشان را می‌گشایند و می‌آیند تا میزبانشان باشیم، اما  نمی‌دانند زیر آب تالابی که هر ساله دارد آب می‌رود مرگ خوابیده است.

میزبان خوبی نبودیم

تراژدی غمبار مرگ دسته جمعی پرندگان زمستان گذران میانکاله ، دو سالی است تبدیل به سریال شوم دوستداران محیط زیست و محیط بانان شده است ، دی ماه دو سال قبل اولین گزارش‌ها از مرگ پرندگان ارسال می‌شود.

علاقه‌مندان به محیط زیست عقاب‌های دریایی دم سفیدی را در بخش جنوبی میانکاله می‌بینند که بر فراز آسمان می‌چرخند و یکی یکی فرود می‌آیند،  یکی از هیجان انگیز‌ترین لحظه ها، اما این هیجان برای برخی‌ها زیبا نیست آن‌ها می‌دانند پرواز عقاب‌های دریایی دم سفید بر فراز کلونی‌های فلامینگو، چنگر و اردک‌ها فقط یک علت دارد ، تغذیه از طعمه‌های بیمار و ضعیف .


تلفات آن روز گزارش می شود و هر روز تکرار شد و یکی دو هفته بعد با نمونه برداری‌ها و آزمایش‌ها و رفت و آمد‌ها بالاخره علت مرگ دسته جمعی پرندگان هم مشخص می شود، بوتولیسم، مسمومیت طبیعی ناشی از کاهش سطح آب و کاهش اکسیژن و ورود مواد آلی به تالاب که سبب می‌شود نرمتنان زیر این رسوبات زندانی شوند و به واسطه فعالیت کلوستریدیوم بوتولینوم سم در آن‌ها تولید و تغذیه پرندگان از نرم تنان حاوی این سم باعث مرگ آن‌ها می‌شود، مرگ و میر پرندگان مهاجر به دلیل سم بوتولیسم تازه آغاز شده بود و کسی نمی‌دانست قرار است چه میزان پرنده با این سم طبیعی نابود شوند.

مسلم آهنگری فرمانده یگان حفاظت محیط زیست مازندران می‌گوید: تلفات غیر عادی پرندگان از سال ۹۸ شروع شد و دو سال قبل ۳۸ هزار  و ۵۰۰ قطعه پرنده مهاجر و پارسال هم ۵۳ هزار قطعه تلف شدند.

او می‌گوید: حدود ۲۰ گونه پرنده مهاجر از بین رفتند و بیشترین گونه‌های تلف شده چنگر ها بودند، اما این سم به هیچ پرنده‌ای رحم نمی‌کند حتی پرندگان گوشت خواری که از پرندگان مسموم شده تغذیه کردند بیچاره عقاب‌های دریایی دم سفید .

دو سال گذشت و هیچ

پرندگان برای نمردن و تالاب برای زنده ماندن حق آبه‌ای می‌خواست که ندادند، کنترل خروجی پس آب‌های انسانی بالا دست تالاب می‌خواست که نکردند.

اسماعیلی رییس اداره محیط زیست طبیعی محیط زیست مازندران گفت: تالاب میانکاله در معرض خشکی قرار گرفته است و عوامل متعددی در کنار هم باعث شد تا حقابه تالاب فراهم نشود.

او می‌گوید: ۲۵ نهر در کنار تالاب وجود داشت که آب آنها هر سال روانه تالاب می‌شد تا کیفیت آب این پهنه ۲۸ هزار هکتاری را بهبود ببخشد اما این نهر‌ها اکنون خشک یا شده اند یا اندک آبی هم که دارند می‌رود برای مزارع پرورش ماهی که به فراوانی در ضلع جنوبی تالاب ساخته شده اند.

اسماعیلی می‌گوید: بیش از ۵ هزار حلقه چاه در ضلع جنوبی تالاب میانکاله حفر شده است و بدون هیچ نظارتی ۹۰ میلیون متر مکعب آب‌های زیرزمینی را استفاده می‌کنند بی خیال مرگ تالاب.

رییس اداره محیط زیست طبیعی محیط زیست مازندران گفت: بر اساس قانون سازمان حفاظت محیط زیست باید مطالعات برای تامین حقابه تالاب را انجام می‌داد و وزارت نیرو آب مورد نیاز را تامین می‌کرد مطالعات انجام شد اما حقابه نرسید.


او گفت: مصوبه‌ای نیز پارسال در استانداری داشتیم تا شرکت آب منطقه‌ای ۷ متر مکعب بر ثانیه آب تالاب را تامین کند اما فقط یک و سه دهم را تامین کرد آن هم فقط ده روز و باز هم ما ماندیم و خشکی تالاب و مصوبه‌ای که راه بجایی نبرد.

هادیان رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان بهشهر است هم می‌گوید: علاوه بر کاهش سطح آب یکی دیگر از دلایل فعال شدن سم بوتولیسم ورود مواد آلی و پساب به داخل تالاب است که سطح اکسیژن آب را کاهش می‌دهد اما دو استان، چهار شهرستان، چندین شهر و روستا در ۶۰ کیلومتر نوار جنوبی تالاب قرار دارند و فاضلاب هایشان جذب خاک و آب و محیط می‌شود.‌

می‌گوید: جلسات متعددی را با مسئولان شرکت آب و فاضلاب و فرمانداری و هر ارگان متولی دیگر برگزار کردیم که بیایند و با ایجاد شبکه جمع آوری فاضلاب این وضعیت را سر و سامان بدهند که نشد.

هادیان می‌گوید: برخی واحد‌های صنعتی و دامی اطراف تالاب هم متاسفانه هم سیستم تصفیه فاضلاب ندارند و از بالادست آلودگی را وارد تالاب می‌کنند.

آبی نیست که بدهیم

سراغ آب را نباید در شرق مازندران گرفت، منطقه‌ای که همیشه بحران کم آبی داشت و به دلیل اکوسیستمی که دارد بارش‌ها در آن اندک است و رودخانه در فصل تابستان خشک است و در فصل زراعی هم کم آب آنگونه که یا شالیزار‌ها خشک می‌شود یا باغ‌ها نابود.

عمادی مدیر دفتر حفاظت آب‌های زیرزمینی شرکت آب منطقه‌ای مازندران با بیان اینکه حقابه‌ای برای تالاب میانکاله مشخص نشده است، گفت: در سال‌های اخیر با پیگیری‌های محیط زیست مصوباتی در استان داشتیم که به معنای حقابه تالاب نبود.

او می‌گوید: در شرق مازندران آبی به عنوان آب‌های سطحی نداریم و حتی با فعال شدن زهکش‌ها یک تا دو میلیون متر مکعب خواهیم داشت که در فصل زراعی به کسانی داده می‌شود که از قبل حقابه داشتند.

مدیر دفتر حفاظت آب‌های زیرزمینی شرکت آب منطقه‌ای مازندران در خصوص انتقال آب از سد گلورد به تالاب میانکاله نیز گفت: حجم مخزن سد گلورد مشخص است و ۳۰ میلیون متر مکعب برای آب آشامیدنی و بقیه برای حقابه‌های زمین‌های کشاورزی و نیاز زیست محیطی رودخانه نکا رود رها می‌شود.


عمادی به کمبود ۱۵۰ میلیون متر مکعبی آب در این منطقه اشاره می‌کند و می‌گوید: همین کمبود آب سبب شده است ۱۰ هزار هکتار شالیزار منطقه از مدار تولید خارج شود.

او دو راهکار برای عبور از بحران خشکی تالاب میانکاله می‌دهد و می‌گوید: ۹۰ درصد آب مورد نیاز تالاب از دریا تامین می‌شود و با توجه به اختلاف شیب توپوگرافی که تالاب با دریا دارد هر چقدر هم آب شیرین به تالاب تزریق شود این آب به دریا می‌ریزد به همین دلیل باید اول آب مورد نیاز تالاب از دریا تامین شود.

راهکار دوم مدیر دفتر حفاظت آب‌های زیرزمینی شرکت آب منطقه‌ای مازندران استفاده از آب های سطحی حوزه دشت تجن و تالار است و می‌گوید: زنجیره ذخیره آب در این دو منطقه را در وزارت نیرو تعریف کردیم و سازمان حفاظت محیط زیست باید برای اجرایی شدن این طرح و امکان انتقال بخشی از این آب به تالاب میانکاله آن را پیگری کند.

چهار گام تا یک فاجعه

مسئولان از همان سال بوتولیسم مسمومیت طبیعی پرندگان را متهم اصلی نامیدند و  کم هزینه‌ترین پاسخ  را دادند و تمام، انگار اینجا قرار نیست کسی برای مرگ میهمانان مهاجرمان که می گویند امسال هم خواهند مرد حتی عذرخواهی کند.

ربیعی مدیر امور نظارت بر حیات وحش محیط زیست مازندران می‌گوید: پرندگان مهاجر زمستان گذران چه بخواهیم و چه نخواهیم به میانکاله می‌آیند اما این سال ها با آمدنشان نگران می شویم.

او می‌گوید: پهنه زیستگاهی پرندگان با ادامه روند خشکسالی‌ها هر سال دارد محدودتر می‌شود و این یعنی تراکم پرندگان دریک نقطه بیشتر خواهد شد و همین موضوع می‌تواند تلفات پرندگان را بالا ببرد.

ربیعی می‌گوید: ۱۵ هزار هکتار از سطح تالاب در کمتر از یه دوره ده ساله خشک و محیط مستعد شده است برای مرگ پرندگان، مرگی که احتمالا اوایل بهمن ماه امسال دوباره گریبان پرندگان بی خبر از همه جا را خواهد گرفت و باز فاجعه اتفاق خواهد افتاد.


نقیبی معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی کشور هم که دوسالی است دغدغه تراژدی تلف شدن پرندگان میانکاله را دارد آب پاکی را روی دست ما می‌ریزد و می‌گوید: د وسال است در هر فصل به منطقه شرق مازندران برای ارزیابی سفر می کند و هیچ اتفاق میدانی که بخواهد وضعیت تالاب را نسبت به دو سال قبل بهتر کند نیفتاده است و همین یعنی قطعی بودن تکرار فاجعه‌ مرگ پرندگان.

او می‌گوید: وظیفه دستگاه‌های متولی استانی است که بر اساس مصوباتی که خودشان داشتند یا مصوباتی که خواهند داشت این وضعیت را سامان بدهند که اگر این اتفاق نیفتد امسال هم تلفات پرندگان را خواهیم داشت شاید بیشتر از سال‌های گذشته.

معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی کشور می‌گوید: هنوز هیچ تلفاتی از پرندگان گزارش نشده است اما این سم بعد از یک دوره سرما و سپس گرما فعال می‌شود و  پرنده‌ها را خفه می‌کند،  پرنده‌های سیاه و سپیدی که بهار برسد می‌روند اما این بار با ترس، با دلهره، با بغض، کاش امسال زودتر بروند.

گزارش: سید رضا کریمی

انتهای پیام /ک