به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، قالیشویان آیینی سنتی مذهبی است که همه ساله در دومین جمعه ماه مهر در آستان امامزاده علی بن امام محمدباقر علیه السلام در مشهد اردهال در ۴۲ کیلومتری غرب کاشان برگزار می‌شود. آیینی که چند سالی است در فهرست میراث جهانی هم وارد شده و تا پیش از شیوع کرونا هزاران زائر و گردشگر ایرانی و خارجی را به سوی خود می‌کشید، اما امسال هم همانند پارسال چراغ برگزاری آن با طوفان کرونا خاموش شد.

از مدینه تا اردهال، جهاد تبلیغی امامزاده شهید

بنابر روایات تاریخی در سال ۱۱۳ هجری قمری جمعی از اهالی فین و چهل حصاران (کاشان قدیم) به سرپرستی عامرابن ناصر فینی عازم مدینه و خدمت امام محمد باقر علیه السلام شرفیاب می‌شوند و از ایشان تقاضا می‌کنند یک نفر را به عنوان مبلغ تشیع به منطقه فین اعزام کنند. امام در پاسخ به این تقاضا، فرزند خود علی را همراه ایشان به ایران می‌فرستند و ایشان به مدت سه سال در منطقه فین، تردهال و کاشان به تبلیغ تشیع مبادرت می‌کنند تا اینکه حکومت وقت این حرکت تبلیغی را برنمی تابد و دستور کشتن حضرت را می‌دهد. در نهایت در جنگی که بین عمال حکومت و امامزاده علی بن امام محمد باقر علیه السلام و یارانشان روی می‌دهد ایشان در ۲۷ جمادی الثانی سال ۱۱۶ هجری قمری در روستای اردهال به شهادت می‌رسد.

قالیشویان، سنتی هزار و سیصد ساله در مشهد اردهال کاشان

محمد احترامی مسئول ستاد برگزاری آیین سنتی مذهبی قالی‌شویان فین کاشان در گفتگو با خبرنگار ما درباره فلسه فرگزاری این مراسم به روایات تاریخی اشاره کرد و گفت: دو روز پس از شهادت، خبر به اهالی فین و خاوه رسید، آن‌ها خود را به اردهال رساندند و پیکر امام‌زاده را در یک تخته‌قالی گذاشتند و در بالای تپه به خاک سپردند. بعد قالی آغشته به خون امام‌زاده را با آب جوی شستند.

او افزود: پس از آن هر سال در دومین جمعه مهر در مشهد اردهال آیینی با عنوان قالیشویان برگزار و البته تنها آیین مذهبی است که به تقویم خورشیدی برپا می‌شود.

مسئول ستاد برگزاری آیین سنتی مذهبی قالی‌شویان فین کاشان یادآور شد: در این مراسم نمادین، جمعی از اهالی منطقه فین، در حالی که چوب به دست دارند، قالی را به عنوان نمادی از فرشی که روزگاری پیکر مطهر امامزاده علی بن محمد باقر علیه السلام بر آن نهاده شده بود، در چشمه‌ای می‌شویند.

احترامی درباره جزییات برگزاری مراسم قالیشویان اینطور توضیح داد: اهالی فین، چوب به دست در صحن اصلی صفا اجتماع می‌کنند و عده‌ای هم در صحن امامزاده حسین با آداب خاصی به چوب به دستان صحن صفا می‌پیوندند، پس از روضه خوانی، سینه زنی و سخنرانی، نمایندگان روستای خاوه اردهال قالی مقدس را به معتمدان و اهالی فین تحویل می‌دهند.

او ادامه داد: کسانی که قالی را تحویل می‌گیرند، آن را از ایوان صفا به داخل صحن می‌آورند و چوب دستی‌هایشان را در هوا تکان می‌دهند و حسین حسین گویان، قالی را در مسیری مشخص به سوی نهر آب امامزاده شاهزاده حسین می‌برند و شست‌وشو می‌دهند.

مسئول ستاد برگزاری آیین سنتی مذهبی قالی‌شویان فین کاشان افزود: پس از شست‌وشوی قالی، اهالی فین، آن را از مسیر دیگری به داخل صحن فینی‌ها می‌آورند، با تشریفات خاصی دوباره تحویل اهالی خاوه می‌دهند و پس از چندین بار دور زدن در اطراف صحن، سینه زنی و حسین حسین گفتن در صحن فینی‌ها، مراسم به پایان می‌رسد.

احترامی یادآور شد: شست‌وشوی قالی فقط با حضور اهالی چوب به دست فین و با اجتماع مردم و زوّار در کنار نهر آب تاریخی باریکرسف، در دومین جمعه مهر، و در حوالی ظهر انجام می‌شود.

او تاکید کرد: پیام داشتن چوب دردست این است که حتی اگر هیچگونه سلاحی هم نداشته باشیم و با ابتدایی‌ترین سلاح ممکن هم از حریم ولایت دفاع می‌کنیم.

نگاهی به ویژگی‌های امامزاده واجب التعظیم

حجت‌الاسلام ماشاءالله صدیقی بیدگلی نویسنده کتاب «علی بن محمد باقر، مقتدای فین در کربلای خاوه اردهال» با تشریح صفات امامزادگان واجب التعظیم گفت: «بصیرت و بینایی»، «ولایت‌مداری» و «ولایت‌محوری»، «ذوب در ایمان»، «هجرت» «جهاد در راه خدا»، «ابتلا به آزمایش‌های الهی» و «شهادت در راه خدا» ویژگی‌هایی است که امامزاده علی بن امام محمد باقر داشت؛ ایشان سخت‌ترین آزمایش‌های الهی را در منطقه اردهال پشت سر گذاشت و در عین اقتدار، در غربت به شهادت رسید.

او با اشاره به این‌که بعضی از روستا‌های اطراف اردهال کامل وقف ایشان است افزود: این امر نشان می‌دهد اگر کسی بخواهد به مبارزه با طاغوت بپردازد، حتما باید از پشتوانه مالی قوی برخوردار باشد و بهترین پشتوانه قوی مالی «وقف» بوده که می‌توانسته اقتدار و جرأت ایجاد کند.

این استاد حوزه و دانشگاه به نتایج حضور و شهادت امامزاده علی بن امام باقر علیه السلام در منطقه فین و اردهال پرداخت و گفت: ما این موضوع را فراملی و جهانی می‌دانیم، همانطور که زائران پاکستانی، عراقی و ... به حرم امام رضا یا حضرت معصومه علیهماالسلام مشرف می‌شوند، آثار جهانی عملکرد این امامزاده مکرم هم سبب شده که مشتاقان زیادی از کشور‌های مختلف به حرم ایشان بیایند.

قالیشویان، آیینی مذهبی شیعی، در فهرست میراث جهانی

مسئول ستاد برگزاری آیین سنتی مذهبی قالی‌شویان فین کاشان گفت: برگزاری این مراسم طبق تقویم مخصوص، به این دلیل است که قالیشویان با اینکه آیینی مذهبی است، در حقیقت رگه‌هایی از چند آیین ملی را با خود همراه دارد.

احترامی افزود: این مراسم در فهرست میراث معنوی کشور ثبت شده و در دسامبر سال ۲۰۱۲ نیز در فهرست میراث فرهنگی یونسکو نیز به ثبت رسیده است.

او بیان کرد: چون این آیین نزدیک به ۱۳۰۰ سال است که هرسال برگزار شده، توانسته در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شود.

مسئول ستاد برگزاری آیین سنتی مذهبی قالی‌شویان فین کاشان گفت: در سال گذشته به دلیل شرایط کرونایی مراسم قالیشویان، برگزار نشد و امسال هم برگزاری آن لغو شده و فقط بخشی از مراسم که پیاده روی مردم فین کاشان تا مشهد اردهال و در فضای باز است با رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی برگزار می‌شود.

عباسعلی قپانی پور معاون سیاسی امنیتی فرمانداری ویژه کاشان در گفتگو با خبرنگار ما حفظ اصالت برگزاری این مراسم را از دلایل ثبت آن در فهرست جهانی یونسکو دانست و گفت: این مراسم از دیرباز تاکنون به همان سبک و سیاق سنتی خود برگزار شده و مستند سازی مناسبی هم از قدیم به همت نویسندگان کاشانی و غیر کاشانی در مورد این مراسم شکل گرفته است.

او به مزایای ثبت جهانی مراسم سنتی مذهبی قالیشویان پرداخت و گفت: این امر سبب شنیده شدن بیشتر نام کاشان و مطرح شدن آیینی شیعی شده است و اگر زیرساخت‌های لازم فراهم شود و تبلیغات مناسب صورت بگیرد می‌توان کاشان را به عنوان یکی از قطب‌های گردشگری مذهبی ایران معرفی کرد.

معاون سیاسی امنیتی فرمانداری ویژه کاشان تاکید کرد: برای تحقق این هدف باید این مراسم از محدوده محلی فراتر برود و در سطح ملی و فراملی معرفی و تبلیغ شود.

دو شب روضه خوانی در فضای باز به جای قالیشویان

قپانی پور در مورد مراسم امسال یادآور شد: برای برگزاری تمام جلسات و مراسم عمومی با نظر ستاد کرونا و بر اساس وضع رنگ بندی کرونایی شهرستان تصمیم گیری می‌شود.

او افزود: در مورد برگزاری مراسم سنتی- مذهبی قالیشویان، با نظر دانشگاه علوم پزشکی کاشان و شورای تامین و ستاد کرونا مقرر شد امسال این مراسم برگزار نشود.

معاون سیاسی امنیتی فرمانداری ویژه کاشان اظهار کرد: البته با هماهنگی ستاد بزرگداشت مراسم قالیشویان مقرر شده صرفاً دوشب در فضای باز و با رعایت فاصله اجتماعی، مراسم روضه خوانی در صحن آستان حضرت سلطان علی ابن محمد باقر علیه السلام برگزار شود.

قپانی پور تاکید کرد: بنابراین در روز جمعه هیچ برنامه‌ای برگزار نخواهد شد، اما امیدواریم سال آینده همانند سنوات قبل بتوانیم این مراسم را برگزار و میزبان هموطنان، زائران و گردشگران در مشهد اردهال باشیم.

در حدود ۲۰ ماهی که از همه گیری ویروس کرونا می‌گذرد اجتماعات زیادی تعطیل شد که به رکود کشیده شدن گردشگری و برگزاری حداقلی آیین‌های مذهبی از نمونه‌های آن است؛ این دوران پیش بینی می‌شود به زودی با مصون سازی جامعه در برابر موارد مرگ و میر کرونایی، لغو محدویت‌ها و اعمال قرنطینه هوشمند به زودی پایان یابد و بار دیگر زندگی آنگونه که بود جریان یابد. با این امید، میراث جهانی قالیشویان، سال آینده، باز هم مخاطب خود را خواهد داشت، مخاطبی که باید پیام‌های مذهبی و سیاسی این آیین را به خوبی دریافت و منتقل کند.

گزارش از فاطمه والافرد

انتهای پیام/ص