به گزارش خبرنگار حوزه محیط زیست گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، آلودگی هوا معضلی است که در تشدید سایر عوامل مخرب در محیط زیست تاثیرگذار است که البته با انجام تمهیداتی این روند قابل کنترل خواهد بود، لذا اگر مسئولان در فصول بهار و تابستان که هوا به مراتب گرم‌تر است، اقدامات لازم را انجام دهند در پاییز و زمستان با مشکلات آلودگی هوا مواجه نخواهیم شد، در ادامه این گزارش به نقش آلودگی هوا بر اکوسیستم، تاثیر آن بر تغییرات اقلیمی و سایر موارد تاثیر گذار بر زندگی انسان‌ها پرداخته ایم.

مصطفی نادری مدرس دانشگاه، فعال محیط زیست و مشاور رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان اظهار کرد: امروزه، آلودگی هوا بر همه موجودات زنده کره زمین به طور چشمگیری تاثیر منفی می‌گذارد؛ نکته مهم این است که طی چند سال اخیر این معضل حتی در مناطق دارای پوشش گیاهی نیز افزایش قابل توجهی داشته است و زندگی گونه‌های گیاهی و جانوری را تهدید کرده و خطری برای اکوسیستم مناطق مختلف به حساب می‌آید.

وی افزود: از طرفی تاثیر منفی آلودگی هوا بر گیاهان موجب امراض و آفات مختلف در آن‌ها می‌شود و این مشکلات به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر زندگی انسان‌ها تاثیر می‌گذارد، چرا که اکسیژن موجود در اتمسفر زمین، حاصل فعالیت گیاهان است و گیاهان از نظر اکولوژیکی اولین زنجیره غذایی و تولیدکنندگان روی زمین محسوب می‌شوند. آلودگی هوا در ۲ تا ۳ دهه اخیر در کشور‌های در حال توسعه رشد قابل توجهی داشته است که کارشناسان عامل اصلی این افزایش آلودگی را به رشد سریع اقتصادی و نیز افزایش فزاینده جمعیت نسبت می‌دهند.

نادری همچنین بیان کرد: این در حالی است که کشور‌های پیشرفته و صنعتی چندان با پدیده آلودگی هوا مواجه نیستند و این موضوع به دلیل ملاحظات قانونی است که در این کشور‌ها برای مقابله با معضل آلودگی هوا در نظر گرفته شده است؛ دولت‌ها سالانه هزینه‌های زیادی را صرف رفع مشکلات زیست محیطی می‌کنند که در صورت نبود این معضل این هزینه‌ها می‌تواند صرف کار‌های عمرانی و زیربنایی شود.

این فعال محیط زیست گفت: البته سال‌های اخیر مشکل ریزگرد‌ها نیز یکی از مسائل آلودگی شهر‌های کشورمان بوده که مخصوصا در فصل گرما نمود و بروز بیشتری پیدا می‌کند. به طور کلی اثرات منفی این پدیده بر روی اکوسیستم انسانی، گیاهی و جانوری اصلی انکارناپذیر است.

تاثیرات آلودگی هوا بر تغییرات اقلیمی

مشاور رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: وجود رابطه بین تغییر اقلیم و آلودگی هوا محل اختلاف است؛ بر اساس یک دیدگاه تغییر اقلیم و آلودگی هوا ارتباطی با هم ندارند، چرا که گاز‌های گلخانه‌ای که باعث گرمایش جهانی می‌شوند جدا از آلاینده‌ها هستند. همچنین تغییر اقلیم در مقیاس جهانی رخ می‌دهد، در حالی‌ که آلودگی هوا مقیاس محلی دارد، بنابراین دو پدیده تغییر اقلیم و آلودگی هوا تاثیری بر یکدیگر ندارند.

وی افزود: تغییر اقلیم یک موضوع پیچیده است و با یک نگاه ساده نمی‌توان در مورد آن اظهارنظر کرد. نگاه یک طرفه و دلخواه به موضوع تغییر اقلیم باعث به اشتباه انداختن تصمیم‌گیران می‌شود، چرا که بر خلاف اظهارات عده‌ای از کارشناسان، تغییر اقلیم هم در مقیاس منطقه‌ای و هم در مقیاس جهانی رخ می‌دهد. حتی پذیرش این استدلال غلط که «تغییر اقلیم در ابعاد جهانی واقع می‌شود و آلودگی هوا در ابعاد منطقه‌ای» ما را به این نتیجه نمی‌رساند که تغییر اقلیم و آلودگی هوا غیر مرتبط هستند، زیرا با وجود آلاینده‌هایی مانند ذرات معلق، ناکس و ازن، ادعای بی‌ارتباطی بین تغییر اقلیم و آلودگی هوا درست نیست.

ناری بیان کرد: گرمایش جهانی و تغییر اقلیم در تولید ذرات معلق، ناکس و ازن (که آلاینده‌های خطرناک هستند) تاثیر قابل توجهی دارند؛ در این شرایط تاثیر تغییر اقلیم بر افزایش آلاینده‌ها غیر قابل انکار است.

تاثیر آلودگی هوا بر کاهش طول عمر حیوانات و جانوران

این فعال محیط زیست اظهار کرد: آلودگی هوا عبارت است از حضور یک یا بیش از یک آلاینده در هوای آزاد مانند گرد و خاک، دود غلیظ، گاز مه آلود، بوی نامطبوع به مقدار کافی، با خواص مشخص و تداوم که می‌تواند حیات انسان، گیاه و جانوران و اصول انسانی را به خطر اندازد، همچنین تنوع زیستی جهت ادامه حیات بشری مسائل اقتصادی، پایداری و عملکرد اکوسیستم‌ها امری ضروری است.

وی گفت: امروزه کارشناسان و محققان، بشر را به عنوان بزرگترین عامل تخریب و تغییر محیط زیست مطرح کرده اند و علت اصلی این اتهام را الگوی نادرست مصرف و سبک زندگی انسان‌ها می‌دانند؛ آلودگی هوا به دو شکل کوتاه و بلند مدت آثار مخربی را بر سلامت حیوانات می‌گذارد که تاثیر کوتاه مدت آن مشابه تاثیری است که بر سلامت انسان می‌گذارد، آلودگی هوا می‌تواند از طریق دستگاه تنفسی و ریه وارد بدن حیوانات شود که اثر آن کوتاه مدت بوده و ممکن است حیوانات در برابر آن مقاومت از خود نشان دهند.

مشاور رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی مطرح کرد: آلاینده‌های موجود در هوا از جمله دی‌اکسید گوگرد، اکسید‌های نیتروژن و ذرات معلق که خود حاوی فلزات سنگین هستند تاثیرات بلند مدتی بر حیوانات می‌گذارند، به گونه‌ای که فلزات سنگین وارد بدن حیوانات می‌شود و نه تنها دفع نمی‌شود بلکه به شکل و اندازه‌های مختلفی در بافت بدن آن‌ها تجمع پیدا می‌کند که این آثار بلند مدت آلودگی هوا بر حیوانات می‌تواند شامل افزایش میزان مرگ و میر و کاهش زادآوری در آن‌ها باشد و این امر در حیوانات در حال انقراض به مراتب شدیدتر و خطرناک تر است.

نادری در پاسخ به اینکه با توجه به روند آلودگی هوا چه توصیه‌های پیشگیرانه‌ای برای مردم و مسئولان پیشنهاد می‌کنید؟ گفت: مردم کار‌های مختلفی می توانند انجام دهند که بیشتر هم مرتبط با سبک زندگی آن‌ها است؛ برخی از آن‌ها عبارتند از صرفه جویی در مصرف انرژی، به یاد داشتن خاموش کردن چراغ ها، رایانه‌ها و وسایل برقی در زمان غیر مصرف بودن، استفاده کردن از لامپ‌ها و وسایل کارآمد کم مصرف، همراهی همسفر در رانندگی به محل کار، دانشگاه و دیگر مکان ها، استفاده از وسایل نقلیه عمومی توصیه بسیار مهمی است که در روز‌های آلودگی باید حتما در نظر گرفت.

وی ادامه داد: همچنین استفاده از دوچرخه در محل کار در صورت دوچرخه محور بودن آن مکان، به تعمیر بردن منظم اتومبیل و نگهداری مناسب از آن، رعایت دستورالعمل‌های سازنده در مورد نگهداری و تعویض روغن و فیلتر‌ها و بررسی فشار لاستیک و تراز چرخ‌ها اهمیت بالایی دارند.

مشاور رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه به کارگیری ماشین‌های ظرفشویی و لباسشویی فقط در زمانی که کاملا پر شده اند، باید انجام شود، گفت: بهتر است در حد امکان از رنگ‌های حل شونده استفاده شود و محصولاتی که ترکیبات آلی فرار (Low VOC) کم دارند را خریداری و مورد استفاده قرار دهیم، جاروبرقی‌ها دوستدار محیط زیست در بازار و با قیمت مناسب پیدا می‌شوند، حتما از آن‌ها برای محیط خانه و دیگر فضا‌های بسته استفاده شود، روشن نگه نداشتن بیش از حد خودرو و توسعه باغ یا باغچه کمک بسیار زیادی به کاهش آلودگی هوا و زندگی سبز می کند.

وی با بیان اینکه خشک کردن لباس بر روی رخت آویز موجب می‌شود تا از دستگاه‌های خشک کننده لباس استفاده نشود، گفت: از محصولات قابل بازیافت استفاده کنید، همچنین از یکی از منابع مهم مصرف انرژی صرف تولید کاغذ می‌شود پس از استفاده کامل کاغذ اطمینان حاصل کنید.

آگاه کردن اطرافیان خود نسبت مسائل آلودگی هوا

وی در ادامه بیان کرد: اقدامات پیشگیرانه‌ای که توسط مسئولان می‌تواند انجام شود نیز فراوان است که مهمترین آن عدم اجرای قانون هوای پاک است؛ این قانون تدوین شد تا از طریق تکالیفی که برای دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها مشخص شده اجرای آن الزامی شود، در لایحه هوای پاک به استاندارد‌های جدید در خودرو‌ها و سوخت توجه شده بود و به طور مشخص وظایف دستگاه‌های اجرایی از جمله وزارتخانه‌های نفت، نیرو، کشور، راه و شهرسازی، امور اقتصادی و دارایی، صنعت، معدن و تجارت، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آموزش و پرورش، ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان حفاظت محیط زیست، معاونت راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی و سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی مشخص شد و قرار بر این بود در صورتی که هر یک از دستگاه‌ها، وظایف خود را انجام ندهند مورد بازخواست قرار گیرند.

مشاور رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی در ادامه گفت: تمام این دستگاه‌ها موظف شدند با توجه به لزوم اهتمام جدی برای مقابله موثر با آلودگی هوا، اقداماتی در زمینه سوخت، خودرو‌های در حال حرکت، منابع ساکن، خودرو‌های نو، نیروگاه‌ها، مدیریت حمل و نقل و تقاضای سفر، پایش و پیش بینی هوا، آموزش و اطلاع رسانی و زیرساخت‌های شهری انجام دهند؛ در لایحه هوای پاک موضوع کاهش سن معاینه فنی نیز ارائه شده است.

این فعال محیط زیست همچنین اظهار کرد: در لایحه پیشنهادی به مجلس در قالب قانون هوای پاک، آلودگی صوتی، معاینه فنی، کنترل کنیستر و کاتالیست و موضوع ریزگرد‌ها دیده شده و با توجه به اینکه ریزگرد‌ها مشکل جدید شهر‌های مرزی و تهران هستند که امروز نقش مهمی در آلودگی هوا دارند، لذا کنترل و مهار و احیای تالاب‌ها در این لایحه دیده شده است. متاسفانه هر کدام از این دستگاه‌ها به وظایف خود آن طور که شایسته است عمل نکرده اند. به عنوان مثال وزارت نیرو موظف است که حق آبه تالاب‌ها را پرداخت و از استان‌های مرزی و تالاب‌ها حمایت کند و بودجه‌ای را برای آن‌ها اختصاص دهد؛ در حوزه محیط زیست پیوستگی آب و هوا و خاک و تنوع زیستی به عنوان اجزای اصلی محیط زیست وجود دارد و هر کدام را جداگانه نمی‌توان دید.

نادری گفت: زمانی که وزارت نیرو به جای تامین حق آبه‌های محیط زیستی تالاب‌ها به سدسازی‌های افراطی، کانال‌های انتقال آب، تامین آب و برق ویلا‌های غیرمجاز که زمین خواری کرده اند و... می‌پردازد، کشور نخست در برداشت آب زیرزمینی و فرونشست زمین می‌شویم و سازمان جنگل‌ها و مراتع در مسئله آبخیزداری منفعل عمل می‌کند یا وزارت جهاد کشاورزی در مناطق خشک هندوانه کشت می‌کند و وزارت صمت در دل کویر صنایع فولاد و کاشی و سرامیک راه اندازی می‌کند، در فرسایش خاک نیز رتبه نخست جهان می‌شویم.

این فعال محیط زیست افزود: به تبع نابودی آب و خاک، ریزگرد‌ها و انواع آلاینده‌های هوا افزایش یافته و شاهد وضعیت امروز کشور می‌شویم؛ حال به مسئولیت اجتماعی مردم که نسل‌های آینده کشور را تربیت می‌کنند امید فراوان داریم. امروزه برای همه آشکار شده است که اوضاع محیط زیست ایران بسیار نامناسب است و تنها هوا در معرض خطر نیست بلکه تالاب‌ها، دریاچه‌ها، رود‌ها و منابع زیرزمینی کشور هم در حال از بین رفتن و نابودی هستند و نه تنها حال و روز خوشی ندارند بلکه بر اساس گزارش‌های ارائه شده برخی از این اکوسیستم‌ها در وضعیت بحرانی قرار دارند.

نادری بیان کرد: این موضوع مسئله‌ای است که این روز‌ها سراسر کشور را فرا گرفته و فقط مختص تهران نیست.

وی افزود: همه در برابر آلودگی مسئولیم و مردم باید این موضوع را بپذیرند که در برابر محیط زیست و هوا مسئولیت دارند. هر کس باید به اندازه توانایی‌اش کار‌هایی را انجام دهد قبل از آن که جان انسانی گرفته شود یا موجی از بیماری‌ها جان ما را بگیرد باید کاری کنیم. مردم باید از خود بپرسند که مسئولیت من در برابر این هوا چیست؟ حداقل کاری که می‌توانیم انجام دهیم، این است که در خانه بمانیم و از سفر‌های غیرضروری پرهیز کنیم و حافظ محیط زیست و عزیزان خود باشیم.

باتوجه به نکات ذکر شده تنها با همکاری مردم و مسئولان می‌توان گام موثری در راستای حفاظت و بهبود اوضاع محیط زیست برداشت؛ امید است روزی برسد که کشورمان را به عنوان نماد حفاظت از محیط زیست به جهانیان معرفی کنیم و فردایی روشن را پیش روی نسل آینده قرار دهیم تا بتوانیم میراث پدرانمان را همان طور که به ما سپرده شد در اختیار آیندگان نیز قرار دهیم.

بیشتر بخوانید

• ارتفاع آلاینده‌ها از سطح شهر تهران در ساعات مختلف چقدر است؟

انتهای پیام/