کیومرث یزدان پناه دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره سفر مصطفی الکاظمی نخست وزیر عراق به ایران، اظهار کرد: روابط راهبردی دو کشور ایران و عراق حائز اهمیت است و می‌توان در ابعاد مختلف آن را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد، به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی ایران و عراق که دو کشور مهم تاثیرگذار در منطقه جنوب غرب آسیا بوده و هر دو از موقعیت خاص ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک در منطقه حساس برخوردار هستند، در این مقطع زمانی علیرغم همه فراز و فرود‌های تاریخی که در روابط این دو کشور وجود داشته است، در بهترین شرایط روابط سیاسی، تاریخی، امنیتی، تجاری، اقتصادی و مذهبی قرار دارد.

وی افزود: سفر آقای الکاظمی که در آستانه مراسم اربعین صورت گرفته از جهات مختلفی برای دو کشور حائز ایران و عراق اهمیت است و از طرفی با توجه به اینکه نیرو‌های آمریکایی در حال خروج از عراق هستند، این مسئله می‌تواند دو کشور را در ابعاد و موضوعات مختلف به هم نزدیک‌تر کرده و شرایط را برای ارتقای سطح همکاری‌ها در ابعاد همکاری‌ها فراهم کند.

یزدان پناه تاکید کرد: برای ایران، کشور عراق جایگاه ویژه‌ای دارد و در مقابل هم برای عراق، کشور ایران جایگاه و نقش حساسی در منطقه ایفا می‌کند، از این منظر و با توجه به اینکه دو کشور دارای دغدغه ها، تهدیدات و چالش‌های مشترکی در منطقه هستند و از طرف دیگر هم منافع راهبردی هم نسبت به یکدیگر دارند، می‌طلبد ایران و عراق در شرایط فعلی بدون توجه به مانع تراشی‌های قدرت‌های فرا منطقه‌ای و در راس آن آمریکا و بدون توجه به شانتاژ‌های برخی کشور‌های منطقه‌ای به سمت تثبیت روابط خود در سطوح راهبردی حرکت کنند.

کارشناس مسائل بین الملل ادامه داد: در شرایط فعلی در مقایسه با کشور‌های همسایه ما که تعداد آن زیاد است و ۱۵ همسایه هم هستند، عراق رتبه اول را در سطح منطقه‌ای با جمهوری اسلامی ایران دارد، دو کشور بسیاری از منافع شان در سطوح مختلف به هم گره خورده است و دارای ۱۶۰۴ کیلومتر مرز مشترک که فعال هستند. به رغم اینکه منشا برخی از تهدیدات امنیتی انتظامی برای دو کشور به حساب می‌آیند، اما ظرفیت این را دارند که در تمام مناطق تبدیل به مرز‌های اقتصادی شوند. ظرفیت این را دارند که بتوانند به متحرک‌ترین مرز‌ها در عرصه صنعتی، اقتصادی و تجاری و گردشگری تبدیل شوند.

وی افزود: تمام استان‌های ایران که با استان‌های عراق مرز مشترک دارند از زیر ساخت‌های نسبتا مطلوب برای ارتقای روابط مرزی برخوردار هستند، زبان مشترک، آداب و گفتمان و تاریخ مشترک دست به دست هم می‌دهند و به ما این را گوشزد می‌کنند که رهبران سیاسی و مدیران تصمیم گیر در روابط دو کشور باید در شرایط فعلی همه فاکتور‌های لازم را برای ظرفیت سازی در روابط دو جانبه در نظر بگیرند.

یزدان پناه ادامه داد: هر دو کشور ایران و عراق دغدغه‌های مشترک در سطح روابط دوگانه، منطقه‌ای و در مسائلی که ناشی از مداخلات قدرت‌های فرامنطقه‌ای است، دارند. در حال حاضر روابط دو کشور مطلوب این سطح از رفاقت دو کشور نیست، ما نباید فقط در زمینه گردشگری سرمایه گزارشی کنیم. روابط دو کشور تحت تاثیر روابط مذهبی و گردشگری مذهبی قرار بگیرد، بلکه دو کشور توانمندی این را دارند که در نوار مرزی دو جانبه، کارخانجات مشترک، فضای تولیدی دو جانبه، حتی در سطوح آموزشی و فرهنگی روابطی عمیق و سازمندی را بین خود به وجود بیاورند.

کارشناس مسائل بین الملل تاکید کرد: تجربه ثابت کرده هرچقدر روابط منطقه‌ای بین ایران و کشور‌های منطقه به عالی‌ترین سطح ممکن برسد این مسئله باعث تشویق دیگر کشور‌های منطقه هم می‌شود تا در قاعده متفاوت و هدف مشترک برای کسب منافع مشترک با یکدیگر وارد فاز روابط متفاوت در زمینه‌های همکاری‌های متقابل شوند.

منطقه مستعد انواع ناامنی‌ها و مداخلات خارجی است

وی افزود: در منطقه‌ای که ما در آن قرار داریم به نام جنوب غرب آسیا واگرایی‌ها در بالاترین شکل ممکن وجود دارد، واگرایی‌هایی که متاثر از عوامل مختلف نفوذی و غیر نفوذی هستند، این منطقه مستعد انواع ناامنی‌ها و مداخلات خارجی است، یکی از دلایل این است که عمیق به روابط دو جانبه فکر نمی‌کنند، یکی از مشکلات این است که کشور‌های منطقه همیشه به دنبال برجسته کردن ضعف‌های خود هستند. 

یزدان پناه تاکید کرد: اگر کشور‌های منطقه مانند اتحادیه اروپا ضعف‌های خود و زخم زبان‌ها را کنار بگذارند و بر راهبرد‌های مشترک برجسته کردن وجه تمایز‌ها و نقاط مثبت خود برنامه ریزی کنند، می‌توانند زمینه همکاری‌های سازنده، مفید و توسعه محور را برای کل کشور‌های منطقه فراهم کنند. این منطقه آنقدر دارای ثروت‌های خدادادی ارزشمندی است که در صورتی که کشور‌های منطقه دست در دست هم دهند می‌توانند یکی از قدرتمند‌ترین محور‌های ژئوپلیتیک جهان را به خود اختصاص دهند.

کارشناس مسائل بین الملل تصریح کرد: ایران و عراق ظرفیت این کار را دارند که دست در دست هم بدهند و با بسترسازی و فضا سازی مناسب مقدمات لازم را برای شکل گیری محور قدرت ژئوپلیتیکی در این منطقه در سطح منطقه ای، قاره‌ای و جهانی فراهم کنند، به نظر می‌رسد سفر آقای الکاظمی را باید به فال نیک گرفت و روابط دو کشور تحت تاثیر یک موضوع خاص نباشد و دو کشور می‌توانند در عرصه‌های مختلف روابط خود را ارتقا دهند و این مسئله حتی باعث می‌شود که از حس محاصره‌ای که قدرت‌های غربی و برخی از همفکرانشان در منطقه برای ایران و عراق ایجاد کردند از این سمت خارج شوند.

انتهای پیام/