به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، شیخ بهاءالدین عاملی، عالم، فقیه و عارف برجسته شیعی سده دهم هجری است و با آنکه پارسی زبان مادریش به شمار نمی‌آمد، در شعر و سخنوری به این زبان صاحب استعداد و خوش ذوق بود، شاعری که شعر بر زبان او نه میدان نمایش هنر که ابزار انتقال احساس، عاطفه و اندیشه بود و این خود عاملی شد که شعرش از پیچیدگی‌ها و تکلفات شاعرانه و تصاویر تودرتو به دور بماند.

شــیخ بهایی، اما از نام آوران چند چهره  است؛ از آنان که در علوم و معارف مختلف دستی توانا دارند و تا سال‌ها مرجع و ملجأ علمی هستند، از نوادر علمی که گاه حتی برای آیندگان آشناتر هستند تا معاصران خویش با یادگار‌هایی که بر جای گذاشته اند و شیخ بهایی از همان نوادر روزگار است و نام او و نصف جهان قرین هم.

طراحی مسجد امام، شاهکار یک ریاضیدان

یکی از شاهکار‌های شیخ بهایی طراحی مسجد امام در ضلع جنوبی میدان بزرگ نقش جهان است، این مسجد که به نام‌های مسجد شاه و مسجد سلطانی نامیده می‌شد، از مهم‌ترین و معروف‌ترین بنا‌های معماری اسلامی است که ساخت آن در سال ۱۰۲۰ هجری به دستور شاه عباس اول آغاز شد و در سال ۱۰۳۸ در دوره جانشینان او به پایان رسید.

با توجه به تبحر شیخ بهایی در ریاضیات و طراحی خاص بنای مسجد، بسیاری عقیده دارند که طرح اولیه این بنا به خواست شاه‌عباس اول و به دست شیخ بهایی ریخته و سپس ساخت آن به علی‌اکبر اصفهانی سپرده شد.

گنبد عظیم و دو لایه با فضایی خالی به اندازه ۱۳ تا ۱۶ متر که باعث انعکاس صدا در فضای زیرین گنبد می‌شود؛ سنگ ساعت یا سنگ شاخص است در حیاط غربی مسجد و جهت یابی قبله با محاسبه ۴۰ درجه انحراف غربی از نقطه جنوب کار‌هایی است که فقط ریاضیدانی مانند شیخ بهایی قادر به آن بوده است.

طراحی و احداث نجف آباد، هنر معماری شیخ بهایی

محمدحسین ریاحی اصفهان شناس و استاد دانشگاه  در گفتگو با خبرنگار ما با اشاره به اینکه طرح ساخت نجف‌آباد در غرب اصفهان را به شیخ‌بهایی نسبت می‌دهند، گفت: بنابر عقیده برخی محققان در زمان حکومت شاه عباس اول (حدود سال ۱۰۲۲ هجری قمری) مقداری جواهرات، پول نقد و اشیای نفیسی برای بارگاه ملکوتی امام علی (ع) اختصاص یافته بود که تصمیم گرفتند این وجوه و زیورآلات را به نجف اشرف ارسال کنند.

او ادامه داد: نقل کرده‌اند در این زمان شیخ عاملی از موضوع اطلاع پیدا می‌کند و به این نتیجه می‌رسد که اگر این ذخایر از ایران خارج شود برخلاف مصالح کشور خواهد بود.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: شیخ بهاءالدین تدبیری می‌اندیشد تا شهری به نام نجف آباد با این ذخایر ساخته شود.

حمام رازآلود منتسب به شیخ بهایی

ناصر طاهری معاون اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان با تایید گرم بودن دائمی مخزن حمام شیخ بهایی با یک شمع گفت: احتمال دارد شبکه لوله کشی زیرزمینی از جنس سفال در حد فاصل آبریزگاه مسجد جامع و این حمام موجود بوده که با روش مکش طبیعی، گاز‌هایی مانند متان و اکسید‌های گوگردی را به خزینه حمام هدایت می‌کرده است.

او افزود: به نظر می‌رسد بر اساس محاسبات دقیق و با طراحی خاص خزینه، فاضلاب تبدیل به گاز متان می‌شده و به عنوان منبع گرما در مشعل خزینه حمام می‌سوخته است.

معاون اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان ادامه داد: با توجه به مجاورت عصارخانه جماله با این حمام که در آن از دانه‌های گیاهی، روغن تهیه می‌شده است ممکن است این سوخت هم منبع تامین انرژی این شعله قرار گرفته باشد.

طاهری یادآور شد: البته باید اذعان کرد در مورد حمام شیخ‌بهایی هنوز هیچ چیز به شکل قطعی مشخص نشده است.

طوماری که به شیخ بهایی منصوب کردند

مهدی نجار اعرابی پژوهشگر تاریخ اصفهان به خبرنگار ما گفت: شاید یکی از اولین کسانی که فرمان تقسیم آب زاینده‌رود را صادر کرد اردشیر ساسانی بود، اما قرن‌ها بعد، شاه عباس صفوی از شیخ بهایی درخواست می‌کند که نظم و انضباطی به ماجرای سهمیه آب کشاورزان که دچار مشکلات خشکسالی و کم آبی بودند بدهد، شیخ بهایی معتقد بود برای اینکه کشاورزان از این مشکلات نجات پیدا کنند، دو راه باید اجرایی شود، یک ازدیاد آب زاینده رود که اصلا امکان پذیر نبود و دیگری حفر تونلی برای انتقال آب تا توزیع منطقی برای کشاورزان صورت گیرد.

او ادامه داد: طرح احداث تونل کوهرنگ در دوره شاه عباس اول ریخته شد، تلاش‌های زیادی صورت گرفت، اما به نتیجه نرسید، بعد از دوره انقلاب مشروطه اقدامات دیگری انجام شد، اما در نهایت در سال ۱۳۲۷ کلنگ تونل کوهرنگ به زمین زده شد و در مهر ۱۳۳۴ به پایان رسید.

این پژوهشگر تاریخ اصفهان یادآور شد: البته شیخ بهایی در آثار خود هیچ اشاره‌ای به طومار تقسیم آب که به او منصوب می‌کنند نکرده است.

مجسمه شیخ بهایی، ادای دینی به شیخ بهایی

مهین شکرانی مدیر منطقه یک شهرداری اصفهان گفت: مجسمه شیخ بهایی در خیابان چهارباغ از چشم‌نوازترین آثار استاد «مرتضی نعمت اللهی» است، مردی کتاب به دست ایستاده و در فکری عمیق به خیابان می‌نگرد، چهره‌ای از عالمی دانشمند که اصفهان به حضورش در این شهر می‌بالد.

او با بیان اینکه ارتفاع مجسمه شیخ بهایی سه متر و جنس آن برنز است، افزود: این مجسمه به علت ابعاد و جنسی که دارد جزو بهترین مجسمه‌های ساخته شده برای مشاهیر کشور است.

مدیر منطقه یک شهرداری اصفهان افزود: تندیس‌های شهری تنوع موضوعی بسیاری دارند و مردم با دیدن آن‌ها به تاریخ و گذشته‌شان فکر خواهند کرد؛ مجسمه‌ها تنها محدود به شخصیت‌ها نیست، اما نصب تندیس شخصیت‌ها نوعی یادبود تاریخ و فرهنگ در فضای شهری است.

شیخ بهایی بزرگمردی است که همزمان هم در فقه، اصول و علوم قرآنی صاحب تالیفات متعددی بود، هم در ادبیات فارسی و عربی صاحب قریحه و دارای قلمی روان؛ او هم حکمت و فلسفه می‌دانست و هم با علوم غریبه آشنا بود و البته ریاضیدانی متفکر و چیره دست؛ همه این‌ها سبب شده، مردم هر اثر پر رمز و راز و هر آنچه را که از بنیانش اطلاعی ندارند به او نسبت دهند؛ کنکاش در زندگی و اقدامات شیخ بهایی با نگاهی علمی و دقیق به شناخت بیشتر این عالم کم نظیر دوره صفویه فارغ از ابهامات وخیالات می‌انجامد: مردی که باید او را شناخت.

گزارش از فائزه عباسپور

انتهای پیام/ص