رحیم بایزیدی مدیر گروه روابط بین الملل پژوهشکده تحقیقات راهبردی و کارشناس مسائل بین الملل در گفت‌وگو با خبرنگار سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره اهمیت و اهداف سفر حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه کشورمان به سوریه، گفت: در حال حاضر منطقه غرب آسیا آبستن تحولات سریع و مهمی است. ضمن اینکه تنش‌های منطقه‌ای در طول دو دهه اخیر روندی فزاینده را طی کرده، راهبرد حضور فرامنطقه‌ای قدرت‌های خارجی از جمله آمریکا در منطقه نیز تغییر یافته است. این مسئله باعث شده تا در طول یک سال اخیر، تغییرات مهمی در منطقه حاصل شود که به عنوان مثال می‌توان به قدرت گیری طالبان در افغانستان اشاره کرد.

وی افزود: از طرفی دیگر نیز دولت سیزدهم به صراحت اعلام کرده که در روابط خارجی خود اولویت را به همسایگان خواهد داد و به نوعی سیاست همسایگی را در پیش خواهد گرفت و شاید به همین دلیل بود که سه دیدار و جلسه مهم وزیر امور خارجه جدید با مسئولان کشور‌های منطقه از جمله وزیر امور خارجه پاکستان، نشست عراق با حضور سران و وزرای برخی کشور‌ها و سفر به سوریه بوده است.

اهمیت راهبردی آینده سوریه برای ایران

بایزیدی ادامه داد: با توجه به اینکه سفر به سوریه، دومین سفر خارجی وزیر امور خارجه جدید است، این مسئله نشان از اهمیت راهبردی آینده سوریه برای ایران دارد که به نوعی تلاش دارد ابتکارات منطقه­ ای و گسترش روابط با متحدان سنتی را احیاء نماید. با توجه به اینکه وضعیت سوریه در قیاس با سال‌های پیش به ثبات نسبی دست یافته است، انتظار می‌رود که کشور‌های منطقه و به خصوص کشور‌های عربی نیز به تدریج مشارکت فعال سوریه در معادلات منطقه را بپذیرند.

کارشناس مسائل بین الملل در ارزیابی سفر وزیر خارجه کشورمان به سوریه با توجه به اینکه این کشور برای نشست بغداد دعوت نشده بود، گفت: با توجه به مواضع هم‌سویی که سوریه در مسائل منطقه‌ای با ایران دارد، در صورتی که این کشور نیز در نشست بغداد حضور داشت، مواضع ایران در نشست تقویت می‌شد؛ اما با توجه به اینکه سوریه در نشست بغداد حضور نداشت، احتمالا ایران تلاش دارد به شکلی غیرمستقیم نقش همسوی سوریه را در معادلات جدید منطقه غرب آسیا فعال کند و بدین طریق وزن هر دو کشور را در مذاکرات افزایش دهد.

وی افزود: عدم حضور سوریه در نشست بغداد، به عنوان یکی از مهم ترین همسایگان عراق، می‌تواند دستاورد‌های نشست را نیز تحت الشعاع قرار دهد. با توجه به اینکه اهداف اصلی نشست بغداد، کاهش تنش­ ها در منطقه و تلاش برای مبارزه با گروه‌های تروریستی بوده است؛ عدم حضور سوریه که یکی از اصلی‌ترین کشور‌های درگیر تروریسم بوده و بر معادلات منطقه‌ای نیز تاثیر بسزایی داشته است، رویکرد مطلوبی در حل مسائل منطقه‌ای نمی‌باشد.

عدم حضور سوریه در نشست بغداد را می‌توان نتیجه مخالفت فرانسه و بخشی از بدنه دولت در عراق دانست

بایزیدی اضافه کرد: به هر ترتیب عدم حضور سوریه در نشست بغداد را می‌توان نتیجه مخالفت فرانسه و بخشی از بدنه دولت در عراق دانست که البته مخالفت فرانسه نقش برجسته تری در این زمینه داشته است. لازم به ذکر است که طی­ سال‌های گذشته و با جدی‌تر شدن خروج ایالات متحده از منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا، فرانسه تلاش داشته تا با افزایش حضور خود در این منطقه از خلاء قدرت ایجاد شده به نفع خود استفاده کند.

کارشناس مسائل بین الملل اضافه کرد: برخی مقامات فرانسه اظهار کرده اند حتی اگر ایالات متحده از منطقه خارج شود فرانسه به تلاش­ های خود ادامه خواهد داشت. البته باید این مسئله را نیز در ذهن داشت که ظرفیت و توان سیاسی، اقتصادی، امنیتی و نظامی فرانسه قابل قیاس با آمریکا نبوده و این کشور هیچ گاه نخواهد توانست نقشی مانند آمریکا در منطقه پیدا کند، بنابراین یکی از اهداف سفر وزیر خارجه جدید ایران به سوریه بعد از نشست عراق را می‌توان پاسخی به تلاش­ ها برای کم­رنگ­ تر کردن نقش منطقه ­ای سوریه دانست.

وی افزود: هدف دیگر سفر وزیر خارجه ایران به سوریه تقویت همکاری دو کشور در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و مبارزه با تروریسم است که خود وزیر خارجه در نشست با رئیس جمهور و وزیر خارجه سوریه به آن اشاره داشته است. تجارت ایران و سوریه در سال ۱۳۹۹ حدود ۱۷۰ میلیون دلار بوده است که پیش­بینی­ شده برای سال جاری به حدود ۳۰۰ میلیون دلار افزایش یابد که بسیار کمتر از ظرفیت تجاری دو کشور است.

بایزیدی ادامه داد: یکی از مهم ­ترین موانعی که در زمینه توسعه همکاری­ های اقتصادی بین دو کشور وجود دارد تحریم­ های اقتصادی است. تحریم های اقتصادی که به ویژه از سال ۲۰۱۸ علیه ایران وضع شده چالش­ هایی را در حوزه­ های مختلف اقتصادی برای ایران ایجاد کرده و از سوی دیگر تحریم‌های مختلف آمریکا و تشدید آن با قانون سزار در سال ۲۰۲۰، بازسازی اقتصاد سوریه را با دشواری روبرو کرده است.

تهران و دمشق درصدد خنثی کردن اثر تحریم ها از طریق افزایش همکاری­ های اقتصادی هستند

کارشناس مسائل بین الملل تصریح کرد: کاهش تولید ناخالص داخلی، بلوکه شدن حساب‌های ارزی سوریه در خارج از کشور، هزینه‌های جنگ و افت ذخایر بانک مرکزی باعث افزایش نرخ ارز و کاهش قدرت خرید مردم شده است. در چنین شرایطی به نظر می ­رسد که دو کشور تلاش دارند از طریق افزایش همکاری­ های اقتصادی در بخش­های مختلف، اثرات تحریم ­ها را خنثی و یا کاهش دهند.

وی افزود: در نهایت هدف کلان دیگری را که می­ توان از سفر وزیر خارجه ایران به سوریه مد نظر قرار داد؛ بحث افزایش توان بازدارندگی با توجه به تحولات شکل­ گرفته در منطقه از جمله اعتراضات لبنان و صادرات سوخت ایرانی به این کشور و خروج نیرو‌های ایالات متحده از افغانستان و احتمالا عراق در آینده است.

گفتنی است؛ شنبه ششم شهریور ماه حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در اولین سفر خارجی‌اش و به منظور شرکت در نشست منطقه‌ای «حمایت از عراق»، در رأس هیأتی به بغداد رفت، وی در مقصد دوم سفر خود هفتم شهریور ماه راهی سوریه شد.

انتهای پیام/