به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری ، گرمای انجیرپزان تابستان را به شرجی مازندران که اضافه کنی حتی آهن را می‌پوساند، چه برسد به میوه‌ها و محصولات کشاورزی که حتی با کوچک‌ترین گرما می‌پوسند، میوه‌هایی که وقتی نوبرانه هستند کامیون، کامیون به میادین تره بار فرستاده می‌شوند. 

اما وقتی وفور نعمت باشد و محصول زیاد، بخش زیادی از آن سهم سطل‌های زباله یا حاشیه جاده‌ها خواهند شد مانند جاده ساری به کیاسر با آن جاده پرپیچ وخم کوهستانی و درختان جنگلی سوزنی برگ، جایی در ارتفاع ۱۳۷۸ متر از سطح دریا که در گوشه از این طبیعت بکر بوی تیز ناخوشایندی چاشنی عطر جنگل آفتاب خورده می‌شود و اگر بیشتر دقت کنی تپه‌ای از رنگ‌های قرمز و نارنجی به چشم می‌خورد، میوه‌هایی که شاید به دلیل نگهداری نامناسب و نداشتن مشتری خوراک حشرات موزی شده اند.

سردخانه‌ها فرشته نجات محصولات کشاورزی

هلو، شلیل، پرتقال و ده‌ها محصول باغی، پیاز، سیر، سیب زمینی و ده‌ها محصول زراعی دیگر که کشت و برداشت آن برای باغداران میلیون‌ها تومان خرج بر می‌دارد و هزار مترمکعب آب می‌خورد گاهی اوقات به راحتی سر از زباله دان‌ها در می‌آورند، از اهالی روستا‌های پایین دست درباره میوه‌های پوسیده و رها شده در طبیعت که پرسیدم می‌گفتند هرچند روز یکبار نیسان آبی رنگ میوه‌های پوسیده را اینجا تخلیه می‌کند.

سید حسن که خودش هم باغدار بود می‌گفت میوه‌های تابستانی با توجه به گرمای زیاد ماندگاری خیلی کمتری نسبت به سایر میوه‌ها دارند و برای اینکه بیشتر بمانند باید در سردخانه نگهداری شود، اما برخی کشاورزان، چون مشکل مالی دارند و برای کاشت محصولشان وام و مضاربه و دستی از فامیل گرفتند میوه‌ها را یکجا می‌فروشند تا قرض‌های خود را بدهند.

کشاورزان دیگر هم همین را می‌گویند مشکلات مالی و خرده مالکی و نبود سردخانه و گران بودن هزینه‌های نگهداری در سردخانه دلایلی هستند که بخت حدود یک پنجم از محصولات کشاورزی را بسته است، برای باز کردن این گره در ذهن خود راهی نکا می‌شوم قطب تولید هلو و شلیل مازندران، قبل از رسیدن به باغ‌های هلو و شلیل نکا در کنار جاده‌ای که به دریا می‌رسد، تابلوی سردخانه احمدزاده به چشمم خورد، جایی که بخشی از میوه‌های اهالی روستای بایع کلا و طوسکلا و چند روستای دیگر آنجا نگهداری می‌شود.

احمدزاده که مدیر اتحادیه سردخانه داران هم هست می‌گوید شنیده است بعضی استان‌ها وضعیت سردخانه خوبی ندارند، اما مازندران ظرفیت بالایی در این بخش دارد و سردخانه‌ها در پیک برداشت سر ریز از میوه می‌شوند و فقط در یرخی از ماه‌های سال ظرفیت سردخانه‌های استان اشباع نیست.

احمدزاده با بیان اینکه هر محصول زمان نگهداری خاصی دارد و در این مدت می‌توان با نگهداری در سردخانه هم بازار را مدیریت کرد و هم ضایعات را به حداقل رساند، افزود: هزینه نگهداری میوه در سردخانه بالا است و کشاورزان مازندرانی هم خرده مالکانی هستند که برایشان صرفه اقتصادی ندارد محصولاتشان را چند ماه در سردخانه نگهدارند و به همین دلیل ترجیح می‌دهند میوه هایشان را با قیمت و ریسک کمتر بفروشند.

سری به باغ‌های اطراف این سردخانه می زنیم، شلیل‌های سرخ، باغ‌ها را چراغانی کرده اند انگار امسال با وجود گرفتار شدن درختان در سرمای زمستان و ریزش شکوفه‌ها به علت گلدهی زودتر از موعد، خدا کشاوزران را شرمنده خانواده نکرده و میوه‌ها درشت‌تر و شاخه درختان آویزان‌تر از سال قبل است، بوی خنکی شلیل تازه در لا به لای درختان پیچیده است.

به موقع رسیده بودیم و باغداران همسایه برای خوردن ناشتایی دور هم جمع بودند، اینجا هم نظرات متفاوتی وجود دارد، آن دسته از کشاورزان که سن و سال کمتری دارند و ریسک پذیرترند از سردخانه استقبال می‌کنند و می‌گویند محصولات خود را در سردخانه می‌گذارند و کم کم وارد بازار می‌کنند، چون هم کیفیت آن حفظ می‌شود و هم محصولات را به قیمت می‌فروشند.

باغداران قدیمی تر، اما این ریسک را نمی‌پذیرفتند و می‌گفتند، چون منبع درآمدشان است اگر محصول در سردخانه خراب شود یا به فروش نرسد در سال چیزی برای خوردن ندارند به همین دلیل میوه‌ها را از سر باغ می‌فروشد تا خیالشان راحت شود.

باغدار دیگری که خودش هم فروشنده بود می‌گفت هزینه سردخانه برایش بالاست، چون محصول زیادی ندارد، اما همین محصول کم هم اگر دو روزه به فروش نرسد خراب شده و خوراک اردک هایش می‌شود.


در این صحبت‌ها چیزی که دستگیرم شد این بود که مازندران مشکل زیادی در ظرفیت سردخانه ندارد مشکل از هزینه نگهداری در سردخانه‌های بزرگ و استقبال نکردن برخی از کشاورزان یا آینده نگری آن‌ها برای دریافت سود بیشتر در روز‌های کمبود میوه در بازار است.

بخور بخور دلال‌ها در نبود سردخانه

تلفن را برمی دارم و با همکاران در استان‌های دیگر صحبت می‌کنم، درباره ظرفیت سردخانه‌ها و وضعیت محصولات کشاورزی در استان‌های آذربایجان غربی، همدان، بوشهر، کرمان و... می‌خواستم بدانم خراب شدن این حجم از محصولات از کم لطفی کشاورزان است یا کمبود سردخانه‌های زیر صفر؟

انگار وضعیت این استان‌ها کمی با مازندران متفاوت است، مانند کشاورزان همدانی، همدان به عنوان قطب تولید سیر کشور در فصل بهار وقتی از جاده‌های ورودی آن می‌گذری عطر سیر اولین چیزی است که به مشامت می‌رسد، اما با برداشت آن انگار همه چیز به پایان می‌رسد. چون در استان همدان سردخانه‌ای برای نگهداری سیر وجود ندارد و کشاورزان مجبورند یا سیرهایشان را در سردخانه‌های کرج نگهداری کنند یا اگر امکانش را نداشته باشند با قیمت‌های پایین به دلالان بفروشند که حاصل دست رنجشان در مقابل چشمشان نپوسد.

اوضاع در مهاباد و بوشهر و کرمان هم خیلی چنگی به دل نمی‌زد، با اینکه بوشهر سردخانه برای نگهداری خرما دارد، نخلستان‌های این استان همچنان به سردخانه‌های بیشتر نیاز دارند تا طعم و رنگ رطب این استان نمونه باشد.


وضعیت سیب زمینی‌های کرمان هم شباهت عجیبی به سیب‌های مهاباد داشت، کشاورز مهابادی می‌گفت جلو چشمانش لودر سیب‌ها را جمع می‌کرد تا با کامیون به خارج از شهر بفرستد درست مثل کرمانی‌ها که سیب زمینی هایشان عاقبت خوبی نداشت.

کشاورزان این مناطق معتقد بودند یا باید پول آنچنانی بدهی و محصولات را در شهر‌های دیگر که سردخانه دارند نگهداری کنی یا باید از ترس خراب نشدن محصول آن را دودستی تقدیم دلال کنی انگار دلالی تنها شغلی است که پراکنش نامناسب سردخانه‌ها برایش نان دارد.

عاقبت بخیری محصولات در گرو سردخانه‌های کوچک

برای پایان دادن به تراژدی تکراری ضایعات کشاورزی و اختلال در بازار چاره کار سردخانه هاست، سردخانه‌هایی که تا سال ۹۱ تنها ۳۲۱ واحد بودند و حالا به ۱۱۴۰ واحد افزایش یافته، اما انگار همچنان کم است، درد و دل کشاورزان را به گوش اسفندیاری مدیرکل دفتر صنایع تبدیلی و غذایی وزارت جهاد کشاورزی رساندیم.

او می‌گوید سرانه سردخانه در کشور به ازای هر نفر حدود ۶۰ کیلوگرم و از میانگین جهانی هم بالاتر است از گفته‌های اسفندیاری می‌توان این برداشت را داشت که پراکنش نامناسب سردخانه‌ها دلیل این کمبود هاست، در صورتی که زحمت یک ساله کشاورزان با تبدیل محصولات به ضایعات جلوی چشمشان دود می‌شود وقتی از اسفندیاری راجع به ظرفیت‌ها می‌پرسیم قصه را خیلی ساده‌تر از غصه کشاروزان می‌داند و می‌گوید بیشتر سردخانه‌ها با ظرفیت کامل فعالیت می‌کنند و بعضی‌ها به دلیل چیدمان نادرست محصولات کامل استفاده نمی‌شود.

اسفندیاری در گفت و گو با باشگاه خبرنگاران جوان مازندران، از احداث سردخانه‌های جدید با ظرفیت بیش از یک میلیون تن تا ۲ سال آینده خبر داد و گفت:با اضافه شدن این واحد‌ها ظرفیت سردخانه‌های کشور به بیش از ۶ میلیون تن می‌رسد که انتظار می‌رود نیاز کشور در بخش سردخانه با بهره برداری از این واحد‌ها برطرف شود.

خرده مالکی درکنار هزینه‌های میلیاردی ساخت سردخانه‌ها مشکل ایجاد این کلاف است و دولت راه حل را در ایجاد سردخانه‌های کوچک مقیاس می‌داند، به این صورت که مدیرکل دفتر صنایع تبدیلی و غذایی وزارت جهادکشاورزی برای حل مشکل کشاورزانی که در مقیاس کم فعالیت می‌کنند، از احداث سردخانه‌های کوچک با ظرفیت ۵۰ تن، ۱۰۰ تن به استان‌ها خبر می‌دهد و می‌گوید به متقاضیان تسهیلات و مجوز‌های لازم داده می‌شود تا با هزینه و زمان کمتری به نتیجه مطلوب برسند.

تابستان باشد یا زمستان، سیر همدان یا سیب مهاباد فرقی نمی‌کند، عرضه و نگهداری محصولات که درست نباشد سرنوشت بخش زیادی از محصولات کشاورزی مانند ۳۰ هزار تن پرتقال‌های مازندران گندیده شدن است.

حالا باید دوسالی منتظر بمانیم تا مشخص شود میوه‌های تابستانی و زمستانی همچنان در سبد ضایعات قرار می‌گیرند یا در سفره مردم.

گزارش: هدیه سعیدی فر
انتهای پیام / ک