به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بجنورد ، امروزه بازی برای رشد کودک آنقدر مهم است که به عنوان حق هر کودک شناخته شده است. بازی زمینه  پیشرفت و آماده سازی کودک را از نظر جسمی، ذهنی، عاطفی و اجتماعی برای تجربیات و چالش‌های زندگی فراهم می‌کند.

می خواهم از اهمیت نقش بازی و تأثیرگزاری بر سرنوشت فرزندان این سرزمین بنویسم. کلمه‌  بازی خود قشنگ و شیرین است و ما را به دوران خوش کودکی متصل می‌کند؛ به روز‌های قشنگی که در حیاط خانه ی مادربزرگ، در کوچه های پر هیاهو و پر نشاط، روز‌های زیبایی که الان فقط به خاطره تبدیل شده است.

بازی دزد وپلیس، خاله بازی، قایم موشک و بازی‌های دیگری که در کودکی جان تازه به ما می‌داد و نقش‌های زندگی را می‌شناساند.

بازی کردن بیش از هر هدف جدی یا کاربردی، فعالیتی برای تفریح و سرگرمی کودکان است.

بیشتر بخوانید

• قصه‌های بومی خراسان شمالی ثبت میراث معنوی می‌شوند

 تحقیقات نشان می‌دهد موفقیت کودکان تا حد زیادی بر توانایی‌های کودکان در برقراری ارتباط با همسالان و بزرگسالان بستگی دارد و بازی‌ها در توسعه این مهارت‌های اجتماعی از اهمیت بالایی برخوردار است.

بزرگسال امروز و کودک دیروز ، کودکی که با همین بازی ها نقش خود را ازگذشته گرفته و حال همبازی فرزندش است.

بازی کردن اغلب با رفتار‌های مثبت همراه است که باعث تقویت بقاء و کیفیت زندگی می‌شود؛ مهمتر از آن، بازی کردن ارتباطات اجتماعی و حس تعلق را در کودکان ایجاد می‌کند.

بازی دارای طیف گسترده‌ای از مزایای سلامتی جسمی، روحی، عاطفی و اجتماعی برای کودکان است. به دور از یک فعالیت بیهوده، بازی‌های کودکانه بدون هدف، منجر به آسیب در رشد جسمی، ذهنی و شناختی، عاطفی و اجتماعی کودکان می شود به همین دلیل این یک مؤلفه اصلی در سلامت نسل های بعدی و اجداد شناخته شده است.

دوران کودکی ما این همه اسباب بازی های نبود، مادران نگران بهم ریختگی و کثیفی خانه نبودند، هرچند به سختی بعداً دست گُل هایمان جمع می شد، اما جلوی بازی و خلاقیت هایمان گرفته نمی-شد.

در جهان معاصر، «بازی»، بهترین شکل فعالیت طبیعی برای هر کودک است. در واقع بازی کردن، در زندگی کودک از اهمیت زیادی برخوردار است. در جریان بازی، نیرو‌های روحی و جسمی کودک، یعنی دقت، حافظه، تخیل، نظم و ترتیب، چالاکی و مهارت و … رشد می‌یابند و علاوه بر این‌ها بازی برای کودک محرک و انگیزه‌ای می‌شود در جهت کسب تجارب اجتماعی. بازی وسیله طبیعی کودک برای بیان «خود» است.

کودک با بازی کردن، موقعیتی را به دست می‌آورد تا احساسات و مشکلات خود را عرضه کند و به عبارت دیگر، ابراز وجود کند.

امروزه دیگر کلمه بازی برای ما عجیب شده است. در بازی‌های امروز خبری از خانه‌های حیاط دار، دویدن‌های دور حوض حیاط، خنده و شادی‌های کودکانه نیست؛ بازی‌های دنیای مدرنیته خلاصه شده در یک تبلت و کودکی که در کنج اتاقش شبانه روز درگیر بازی‌های اینترنتی شده و در بیشتر مواقع هم نظارتی از سوی خانواده ها  وجود ندارد.

متأسفانه امروزه، بسیاری از والدین حتی مربیان توجه کافی به امر رهبری بازی ندارند و یا کودک را به حال خود وامی گذارند و یا بازی او را با دلسوزی‌های اضافی و اسباب بازی‌های زیادی محدود می‌نمایند.

پدران و مادران باید توجه داشته باشند که در مراحل مختلف بازی روش‌های گوناگونی اتخاذ شود و  همیشه به یاد داشته باشند که باید به کودک امکاناتی بدهند که او آزادانه و مبتکرانه فعالیت کند تا استعداد‌های نهفته اش به درستی شکوفا شود . تنها در این صورت است که بازی می‌تواند باعث انگیزش، نشاط، فعالیت، ابتکار و خلاقیت در کودکان شود

اگرچه بازی در ابعاد مختلف روحی و جسمی، موجب رشد کودکان می‌شود، اما بسیاری از والدین و حتی مربیان توجه کافی به نقش تعیین کننده بازی ندارند و در موقع لزوم، با کودکان همراهی نمی‌کنند.

بازی جوهره وجودیه کودک است

یاسر محمدی نیا کارشناس بازی¬های تخصصی با کودکان در گفتگو با خبرنگار گفت: بازی های کودکان بی هدف نیست وتمام کودکان با پیش نیاز‌های شناختی، حرکتی، هیجانی مثل تعقیب بینایی و شنوایی، حافظه فعال، دست ورزی، بازی های حرکتی، جهت نیاز‌های آموزشی، هوش کلامی، هوش عاطفی، عزت نفس، اعتماد به نفس دارند.

محمدی افزود: بازی، زبان مشترک والدین و کودک است. والدین می توانند رابطه صمیمی تری را در حین بازی با کودک بگیرند و خیلی از مفاهیم را انتقال دهند.

 محمدی نیا درخصوص بچه های لجباز و خام حرکت گفت: با توجه به ده سالی که با پنج هزار کودکی که مستقیم و غیرمستقیم کارکرده ام، علت لجبازی کودکان و عدم همکاری آن‌ها در بازی، در واقع سیستم رشد کودک است که طوری طراحی شده تا کودک را به بهترین درجات رشد برساند.

کارشناس بازی‌های کودک در ادامه گفت: گاهی والدین از روی ناآگاهی در برخورد با بچه های لجباز از زاویه انسان سرکش و بی توجه به دیگران بر خورد می‌کنند که در واقع تیشه به ریشه‌  عزت نفس کودک خواهند زد.

بازی مهمترین عامل رشد کودک

کودک امروز که در خانه‌های آپارتمانی محصور است دوست دارد ساعتی زیر نورخورشید در فضای باز بِدَود و بازی کند و با کوشش و فعالیت خود جوانه‌های خلاقیت، خود باوری، اعتماد به نفس، ابداع و تفکر در او رشد کند، اما حصار خانه اگرچه امن‌ترین و دوست داشتنی‌ترین مکان برای کودک است در درازمدت برای کودک خسته کننده شده و او را عصبی می‌کند تا جایی که حتی بر تغذیه و سلامت او اثر می‌گذارد.

محمدی نیا گفت: بازی، مهم ترین عامل رشد فرزاندمان و در هر مکان و زمان است. با هر وسیله دور ریز حتی، با کمی خلاقیت می توان انجام داد تا جلوی فاجعه در نظام آموزشی هم گرفته شود.

مادر امیر یکی از بچه های خام حرکت و استثنایی گفت:بازی ها بی هدف نیست و والدین ناآگاه نمی دانند که بازی ها کدام قسمت از مغز و روح و جسم کودکان را می تواند تقویت و رشد بدهد.

بیشتر بخوانید

• محدود کردن کودکان در استفاده از تبلت و تلفن هوشمند

در ادامه‌  این گزارش به برخی از تاثیرات مثبت بازی بر رشد کودک اشاره می‌کنیم 

رشد عاطفی

بازی، در رشد عاطفی کودک نقش مثبتی ایفا می‌کند و نیاز به تعامل، یادگیری، برتری جویی و بروز احساسات و عواطف، ترس و تردید‌ها و برو‌نگری را در کودک ارتقاء می‌دهد.

رشد اجتماعی

بازی، رشد اجتماعی کودکان را تسریع می‌کند و موجب شکوفایی استعداد‌های نهفته و بروز خلاقیت، همکاری، همدلی و مشارکت و ارتباط کودک با محیط بیرون، می‌گردد. همچنین بازی موجب همانندسازی با بزرگتر‌ها شده و کمک می‌کند که کودک، شکست و پیروزی را در حد خود بطور واقعی تجربه کند. بازی به دلیل تحرک در برخی از اشکال خود در رشد جسمی کودک موثر بوده و باعث هماهنگی دستگاه‌ها و اعضای بدن و تقویت حواس کودک و توانمندی فکری و بدنی او می‌شود.

رشد ذهنی

بازی، تفکر، دوراندیشی و رفتار هوشمندانه را تقویت می‌کند و نقش آن در رشد ذهنی کودک انکارناپذیر است.

امروزه یادگیری بهتر زبان و رشد هوشی و تفکر کودک از طریق بازی به اثبات رسیده است.

آنچه که از بازی‌های فکری مخصوصاً «کاربرد آن در فلسفه و کودک» مورد نظر است، نقش بازی در رشد ذهنی کودک است که با استفاده از ابزار‌های مورد نظر (اسباب‌بازی، داستان، فیلم، کارتون، عکس...) به ارتقاء رشد فکری او کمک می‌کند.

بازی‌های کودکانه زیر سایه کرونا

کودکان خردسال دوست دارند با هم بازی کنند، ولی با وجود شرایط همه‌گیری کرونا، قرار بازی با دوستان در گروه‌های بزرگ متاسفانه ایده خوبی نیست. فاصله‌گذاری اجتماعی راهکار مسئولانه‌ای برای حفاظت خود و دیگران است، ولی برای کودکان خردسال که تازه می‌خواهند دنیای اطراف‌شان را کشف کنند، در مورد آن یاد بگیرند و با همسالان خود بازی کنند، این امر چالش برانگیز است.

کودکی دوران کسب تجربه و بازی است، اما در روز‌های سرد کرونایی و در زمانی که خطر ویروس همه افراد را مجبور به قرنطینه خانگی کرده است کودکان نوپا و حتی بزرگتر در خانه‌های آپارتمانی چندان جایی برای کسب تجربه و بازی و سرگرمی ندارند.

با نگاه به کودکان ۳ یا چهارساله به خوبی درمی یابید این کودکان به نوعی بازی با کودک همسن خود و یا بازی گروهی را بلد نیستند که نتیجه‌ی همان قرنطینه در دوران کرونا است.

مراحل پیشرفت بازی در کودکان

با بررسی مراحل رشد کودک می‌توان متناسب با سن کودک بازی‌هایی برای آن‌ها طراحی کرد که با اجرای آن، کودکان از توانایی‌های مناسبی برخوردار شوند.

بدیهی است که هرکودکی این مراحل را با توجه به ویژگی‌های ذهنی ـ جسمی خود طی می‌کند، ولی رشد کافی به معنای کسب و تسلط بر مهارت‌ها و توانایی‌هایی است که کودک در بزرگسالی به آن‌ها احتیاج دارد و پیشرفت در آن، بوسیله بازی صورت می‌گیرد: که این مهارت‌ها را کودک در طی مراحل زندگیش از بدو تولد تا سنین ابتدایی ورود به دبستان می‌گذراند.

بازی‌های کودکان در روند رشد و تکامل تغییر می‌کند. در واقع  بازی‌های او، از شکل جسمی و عاطفی خارج شده، از پشتوانه اندیشه و خلاقیت برخوردار می‌شود. البته لازم به ذکر است بازی‌های جسمی، زمینه ساز بازی‌های ذهنی در کودک هستند.

اثر بازی بر جسم کودکان

بازی‌هایی که با فعالیت توأم هستند در جهت تکامل و رشد عضلانی کودک و ورزش دادن قسمت‌های مختلف بدن، از اهمیت و ارزش زیادی برخوردارند. بازی‌های پرتحرک مانند توپ بازی، گرگم به هوا و همه بازی‌هایی که مجال نام بردنشان نیست، هم انرژی اضافی کودک را تخلیه می‌کند و هم عضلات و استخوان‌های او را تقویت می‌کند. انرژی اضافی اگر از طریق صحیح مصرف نگردد و سرکوب و ذخیره شود او را نا آرام، عصبی و بدخلق می‌کند.

اثر بازی بر روان کودکان

صداقت و صراحت کودکان، واقعا بی نظیر است. کودک به وسیله بازی، فرصت می‌یابد که احساسات خود را هدفدار ابراز نماید. کودک می‌تواند احساساتی از قبیل ترس، رنجش، نگرانی، شادی و… آشکار کرده، خود را آن طور که دوست دارد در قالب شخصیت‌های دلخواهش بیان نماید و رضایت و رنجش‌های درونی خود را نیز از بین ببرد.

اثر تربیتی بازی

همانطور که پیش از این گفتیم، بازی، بدل زندگی است و ضمن بازی، شخصیت واقعی کودکان، شکل می‌گیرد و دگرگونی‌های قابل توجه در روحیات وی روی می‌دهد که همه این‌ها گذر به مرحله عالی‌تر رشد و پیشرفت را برای کودک تدارک می‌بیند و از اینجا است که می‌شود با استفاده از امکانات تربیتی بازی، کودک را در مسیر صحیح انتخاب راه و روش زندگی قرار داد.

اثر اجتماعی بازی

کودک از طریق بازی می‌آموزد که چطور غیر از خانواده  یعنی با افراد بیگانه، روابط اجتماعی برقرار کند و چطور مشکلات و مسائل ناشی از این نوع روابط را حل کند و تطابق اجتماعی را فراگیرد.

امروزه حتی آموزش‌های درسی را از طریق بازی به کودکان می‌آموزند. به عبارتی، در کنار آموزش‌های مستقیم، کودک از طریق بازی با انواع مختلف اسباب بازی، موفق به آموزش و شناخت رنگ ها، شکل ها، اندازه ها، اجناس و اشیا ء و اهمیت آن‌ها می‌شود.

والدین باید در دوران کرونا بیش از هر زمان دیگر به بازی بچه‌ها اهمیت دهند و توجه داشته باشند که تمام زندگی کودک در بازی شکل واقعی به خود می‌پذیرد و کودک از طریق بازی مهارت‌های شخصی، اجتماعی، اقتصادی را کسب و تجربه می کند.

من مادر یکی از این فرزندان ایران زمین در نهایت می خواهم این پیام را منتقل کنم؛ کافیست با همین حرکات کوچک و کمی تفکر جلوی خیلی از فاجعه های آموزشی حرکتی، ذهنی، و اختلات رشدی را از دوران کودکی گرفت .

بازی با یک کلمه و حرکت ساده  می تواند مفاهیم بیکرانی از زندگی را به کودک بیاموزد.

نویسنده گزاش اکرم دانش طلب

انتهای پیام/د