حجت الاسلام و المسلمین محمد زاهدی مقدم کارشناس و پژوهشگر مذهبی در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه قرآن و عترت  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، به یکی از راه‌های مبارزاتی امام دهم شیعیان با دشمنان اشاره کرد و گفت: تقیه، از جمله استراتژى‌های مبارزاتى امام هادی (ع) در رویارویى با دولت عباسی بوده است. این مسأله به‌قدری برای امام اهمیت داشته که از این راه توانست جامعه شیعی را حفظ کرده و به سعادت برساند.

بررسی تاریخی تقیه از عصر نبوی تا عصر هادوی

وی افزود: تقیه، پنهان کارى و کتمان حق، از ابزار‌های مهم فرهنگی و اجتماعی ائمه علیهم‌السلام برای حفظ و رشد پایگاه شیعی در مقابل دشمنان بوده است. آن‌ها همگی می‌کوشیدند تا جامعه شیعی را به طور پنهانی اداره نمایند. این مسأله از همان سده‌های نخست اسلام در بین یاران و اصحاب امامان رواج داشته و ائمه علیهم‌السلام با آموزش تعالیمی در این زمینه، جامعه شیعی را بر این کار تشویق می‌کردند.

بیشتر بخوانید

• جایگاه امر به معروف و نهی از منکر در سیره امام هادی (ع) / تدبیر امام دهم شیعیان برای هدایت مردم چه بود؟

این کارشناس مذهبی ادامه داد: در مسئله تقیه مشاهده می‌کنیم در داستان عمار یاسر، که بر اثر شکنجه‌های زیاد مشرکان مجبور به انکار اسلام شد، وقتی عده‌ای از مسلمانان وی را محکوم به بی‌ایمانی کردند، پیامبر (ص) از وی دفاع و او را شخصیتی ممتاز و با ایمان معرفی کردند و او را به تقیه و انجام همان کار، در صورتی که دوباره گرفتار شد، سفارش فرمودند.

حجت الاسلام زاهدی مقدم مطرح کرد: این امر به‌اندازه‌ای دارای اهمیّت بوده که امام باقر و امام صادق علیهما‌ السلام آن را با ایمان پیوند زده و درباره جایگاه و ارزش آن از تعابیر بلندی هم، چون حِرز و سپر مؤمن یاد کرده‌اند. از آن جایی که عصر امام موسی کاظم، امام رضا و امام جواد علیهما السلام مقارن با حضور جریان‌های کلامی و نحله‌های مذهبی افراطی و نیز حاکمیت دستگاه سفاک عباسی بود، حفظ جان خود و شیعیان و جلوگیری از پراکندگی و نابودی جامعه شیعه لازم و از اولویت‌های مهم ایشان شمرده می‌شد؛ در نتیجه با استفاده از سیاست دفاعی تقیه و نیز آموزش تعالیمی در این زمینه، قدم‌های مهمی را در نشر این اندیشه در جامعه شیعی برداشته‌اند.

جنگ نرم؛ راهبرد دستگاه امامت در مقابل دولت عباسی

وی تصریح کرد: دوران امام هادی (ع) دوران حضور حاکمان بی رحم و مستبدی همچون متوکل عباسی بوده است. او با دنبال کردن سیاست قلع و قمع علویان و شیعیان؛ به شکنجه، زندانی، محاصره اقتصادی، دشنام به اهل بیت علیهم‌السلام، نابودی ارزش‌ها و باور‌های شیعی و منع از زیارت اماکن دینی اقدام کرد، در طرف مقابل امام هادی (ع) نیز برای خنثی کردن این سیاست و برای حفظ جامعه شیعی، از ایدئولوژی مبارزه نرم و پنهان و نیز توسعه تشکیلات شیعی استفاده کردند.

این کارشناس مذهبی ادامه داد: این امر در سامان دهی و حفظ یاران امام بسیار مؤثر بود؛ زیرا موجب می‌شد که نیرو‌ها شناسایی نشوند و شیعیان به سازماندهی خود بپردازند. امام هادی (ع) به شدت سیاست تقیه را پیشه خود کردند و از هر نوع افشای اسرار، روابط با شیعیان، آشکار کردن آیین و امور عبادی و مذهبی شیعه سخت جلوگیری و اصحاب را فرمان به تقیه می‌دادند.

جایگاه تقیه در تعالیم امام هادی (ع)

حجت الاسلام زاهدی مقدم افزود: از نگاه امام هادی (ع) مسأله تقیه رابطه مستقیمی با ایمان و دوستی اهل بیت علیهم‌السلام دارد. چنان‌که امام از قول جدش امام صادق (ع) درباره عدم پایبندی به تقیه فرمودند: «کسی که پایبند به تقیه نباشد و ما را از گزند مردم نادان مصون ندارد از پیروان ما نیست».

وی تصریح کرد: این گفتار نشان می‌دهد که ائمه علیهم‌السلام همگی به تقیه فرمان داده‌اند و شیعیان را ملزم به حفظ جان خود از راه تقیه در مقابل حکومت‌های ظالمی که ریختن خون شیعه را جایز می‌شمردند؛ قرار می‌دادند. به‌طور قطع، اگر تشریع و راهبرد تقیه نبود هیچ کس از محبان و شیعیان اهل بیت علیهم‌السلام باقی نمانده بودند، به عنوان مثال در روایات نقل شده است هنگامی نزد امام گروهی از شیعیان در بین جامعه مخالف شیعه در هنگام اقامه نماز با لباسی که از کُرک و پشم حیوان حرام گوشت سخن به میان آمد آن حضرت، تقیه را جایز شمرده و فرمودند: «لباسى که از کُرک و پشم فنکو سمور باشند مانعى ندارد» .

این پژوهشگر مذهبی ادامه داد: در برخی از تعالیم آن حضرت نیز تقیه از جمله اعمال مورد رضایت خداوند، بهترین عادت نیک و صفتی از صفات انسان‌های کامل شمرده شده است. چنان که در فرازی از دعای غدیریه که در شأن حضرت علی (ع) است، امام هادی (ع) تقیه را از امور مورد رضایت خداوند دانسته و می‌فرماید: «گواهی می‌دهم که تقیه شما از دشمنان، نه به خاطر ذلت و خواری بلکه برای رضای خدا بوده است».

حجت الاسلام زاهدی مقدم در پایان گفت: امام هادی (ع) با استفاده از استراتژی تقیه نقش به سزایی در حفظ دستگاه امامت و پایگاه شیعی داشتند، آن حضرت با تعالیم راهبردی خود در زمینه تقیه علاوه بر حفظ جامعه شیعه آن را به سمت رشد و کمال نیز هدایت کردند.

انتهای پیام/