ملکه فراهانی، کارشناس ارشد روانشناسی بالینی در گفتگو با خبرنگار حوزه بهداشت و درمان گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران گفت: تضاد عارضه ای است که در ذهن انسان شکل می گیرد و به معنی عدم پذیرش امر حقیقی و فرار به سوی توهم و ایده آل های فکری است، پدیده دروغگویی زمانی اتفاق می افتد که بین من ایده آل و من حقیقی فرسنگ ها فاصله بیفتد به این صورت که شخص در یک لحظه دو موضوع را در ذهن خود مرور می کند که یکی مربوط به آرزوها و زندگی ایده آلش است و دیگری در مورد آنچه که واقعیت دارد که اغلب مورد اول بر دومی سایه افکنده و ذهن را تحت تأثیر قرار می دهد.

اين کارشناس ارشد روانشناسی بالینی در خصوص علل و انگیزه دروغ گفتن افراد گفت: علل و انگیزه دروغ گفتن افراد عوامل شخصیتی مانند رویاپردازی، اغراق گرایی و خود بزرگ بینی و عوامل اجتماعی مانند درخطر قرار گرفتن موقعیت، اعتبار و شغل و دیگر عامل محافظت از منافع که فرد برای حفظ منافع خود برای دروغ گفتن تلاش می کنند مانند محافظت از آسیب، درگیری، ناراحتی، نگرانی و حریم خصوصی و... است.

وی ادامه داد: همه روانشناسان به این نتیجه رسیده اند که افراد دروغگو احساس حقارت و کمبود، عدم امنیت و اعتماد به نفس پائین دارند که برای جبران آنها دست به مکانیسم دفاعی مثل دروغ گفتن، می زنند.

در این گفتگو در زمینه پدیده دروغگویی، انواع آن و درمان این بیماری مصاحبه ای انجام شده که در ادامه با ما همراه باشید.

*ریشه دروغگویی را چگونه بررسی می کنید؟

فراهانی تصریح کرد: به عنوان یک روانشناس برای پیشگیری از ریشه دروغ از دو تکنیک استفاده می کنیم یا در مقاطع مختلف زندگی به ریشه دروغگویی می پردازیم یا اینکه گاهی ما ریشه دروغگویی را در تربیت دوران کودکی فرد بررسی می کنیم.

*آیا فرد دروغگو قابل درمان است؟

این متخصص روانشناس بالینی تشریح کرد: اگر دروغ گفتن به صورت بیماری و اختلال شخصیتی مثل سایکوز، اختلال ساختگی، افراد اهل تمارض درمانشان بسیار سخت است اما اگر دروغ گفتن فقط در مقطعی از زندگی رخ دهد که به علت کمبود اعتماد به نفس و احساس حقارت باشد و درمانشان به نسبت راحت تر است چراکه خود به درمان کمک می کند.

*هیپنوتیزم درمانی ابزاری است که به فرآیند درمان کمک می کند

فراهانی در پاسخ به اینکه آیا با هیپنوتیزم درمانی نیز می شود به این نوع بیماران کمک کنند یا نه یا اینکه نقش مؤثری در درمان دروغگویی دارد یا نه گفت: هیپنوتیزم درمانی برخلاف تصور مردم، درمان نیست بلکه یکی  ابزاری است که به فرآیند درمان کمک می کند.

وی ادامه داد: در هیپنوتیزم فرد چیزهایی را که در طول زندگی فراموش کرده می تواند به یاد آورد بنابراین اینکه فرد قابلیت هیپنوتیک را داشته باشد بسیار مهم است بنابراین نمی توان به تنهایی گفت: هیپنوتیزم باعث بهبود فرد دروغگو شود بلکه یک ابزار درمانی مقطعی است که در درمان بالینی کمک می کند و درمان با هپینوتیزم یک درمان خوش باورانه است.

*شناسایی علل دروغگویی فرد قبل از آغاز درمان

فراهانی با بیان اینکه قبل از آغاز درمان اول باید علل دروغگویی را در فرد بررسی کنیم افزود: قبل از اینکه بخواهیم درمان را آغاز کنیم اول باید علل دروغگویی را در فرد بررسی کنیم به طور مثال اگر فرد مرض دروغگویی دارد یا بیمار دروغ پردازی است دارو درمانی برایش مناسب است اما اگر فقط در مقاطعی از زندگی دست به دروغ می زند درمانش متفاوت است و ممکن است فرد به دلیل ترس، احساس حقارت و... دست به دروغ بزند که ما سعی می کنیم این رفتارها را با روانکاوی و روان درمانی از بین ببریم.

*افراد دروغگو همزمان به اختلال های روحی و روانی مبتلا هستند

متخصص روانشناسی بالینی اظهار کرد: افراد دروغگو همزمان به بیماری ها و اختلال های روحی و روانی مبتلا هستند.

وی ادامه داد: افرادی که اضطراب بالایی دارند خیلی مبالغه آمیز صحبت می کنند و در حال دروغ گفتن هستند و یا وسواسی ها واقعیت ها را تغییر می دهند و دست به دروغ می زنند افراد شکاک و بد بین نیز به صورت ناخودآگاه دروغ می گویند و آنچه را که به فرد نسبت می دهد غیر واقعی است.

*فرد از دروغ گفتن خود ناراحت نیست و برایش لذت بخش است

این روانشناس بالینی گفت: به ندرت پیش آمده که کسی مراجعه کند و بگوید من دروغ می گویم و از این بابت ناراحتم و من را درمان کنید.

وی ادامه داد: در واقع ما در طول جریان مشاوره متوجه می شویم که فرد دروغگو است و او را درمان می کنیم و وقتی فرد می گوید که احساس حقارت دارد و توانایی گفتن ندارد متوجه می شویم که وی دروغ می گوید اما مستقیم پیش نیامده که بگوید مشکل دروغ گفتن داریم.

وی اظهار داشت: اصولاً در طولانی مدت وقتی فرد در حال دروغ گفتن است برایش لذت بخش است و این کار را ادامه می دهد در واقع دروغگویی عادت می شود و برای فرد کسب رضایت می کند.

*دروغ مصلحتی هم جزو خانواده دروغگویی محسوب می شود

فراهانی در پاسخ به اینکه چرا افراد دروغ خود را با گفتن دروغ مصلحتی توجیه می کنند گفت: دروغ گفتن یا نگفتن واقعیت اسامی مختلفی دارد مثل مبالغه کردن، دروغ کوچک، توجیه و تحریف، لاف زدن، تعارض و دروغ مصلحتی همه این عنوان ها جزو خانواده دروغگویی محسوب می شود که همه موارد به غیر از دروغ مصلحتی بارشان منفی است.

وی با بیان این مطلب ادامه داد: البته منظور از دروغ مصلحتی همان است که در جامعه باب و رایج است و منظور از دروغ مصلحتی این است که مصلحت ایجاب می کند که این گفته را نگویم تا ببینم چه طوری و در چه شرایطی بیان کنم.

*فرد دروغگو در درجه اول به خود آسیب می رساند

این متخصص بالینی اظهار کرد: هر نوع دروغ در درجه اول به خود فرد آسیب می رساند، در واقع فرد دارد مدام به خود دروغ می گوید و هر چقدر دروغگویی فرد بیشتر باشد آسیب رساندن به خودش بیشتر می شود و اگر در زمانی دروغ های فرد برملا شود و فرد دیگر نتواند با دروغ گفتن به نتایج رضایت بخش برسد دچار مشکلات روانی می شود که حتی دیده شده این افراد در بیمارستان روانی بستری شده اند.

وی تأکید کرد: هر چقدر سن مان بالاتر رود نیاز به آرامشمان بیشتر و توانایی مواجهه با مشکلات برایمان کمتر می شود و فردی که به طور مداوم مثلاً 20 سال در حال دروغ گفتن باشد و نتواند در 40 سالگی با دروغ گفتن کارش را راه بیندازد به شکست و مشکلات روانی بسیاری بر می خورد.

وی یادآور شد كه رعایت نشدن قانون در سطح اجتماع، میزان دروغگویی را افزایش می دهد.

*به جای تغییر در این افراد از آنها فاصله بگیرید

فراهانی خاطرنشان کرد: اگر در روابط بین فردی با کسانی در ارتباطیم که زیاد دروغ می گویند به جای اینکه تغییری در این افراد داشته باشیم باید به فکر فاصله مان با آنها باشیم و اگر فرد بسیار به ما نزدیک بود مثل همسرمان باید از مشاور کمک بگیریم و سعی کنیم با روش های علمی با این موضوع برخورد کنیم چراکه در غیر این صورت اگر بخواهیم خودمان به طور مستقیم به وی کمک کنیم ممکن است طرفمان وارد فاز انکار شود که این مسئله جدی و مشکل ساز است./ح