رضا کیانی مدیر تحقیق و توسعه بورس تهران در گفت وگو با خبرنگار بورس گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، در رابطه با میزان دامنه نوسان در بورس‌های دنیا، اظهار کرد: معمولا در بورس‌های پیشرفته یک دامنه پویا و یک دامنه ایستا را می‌بینیم. دامنه پویا از ایستا کوچکتر است. البته بورس‌ها با هم متفاوت هستند، از اسامی متفاوتی استفاده می‌کنند و ویژگی‌های هر بورس ممکن است خاص باشد.

او ادامه داد:، اما کلیتی است که با ویژگی‌های متفاوت می‌توانیم در بورس‌های مختلف ببینیم این است که یک دامنه پویا تعریف می‌کنند که از دامنه ایستا کوچک‌تر است، درون دامنه ایستا قرار دارد و محدودیت هر معامله به معامله بعد را مشخص می‌کند. به عنوان مثال در بورس ما اگر دامنه مثبت و منفی پنج وجود دارد، این امکان وجود دارد (منع قانونی وجود ندارد)، زمانی که یک معامله در دامنه مثبت ۵ انجام شود، معامله بعدی روی منفی برود و یا برعکس.

بیشتر بخوانید

• ۹۰ درصد سود شرکت‌ها در سال ۹۹، به علت تورم است

او افزود: اما در بورس‌های پیشرفته هر معامله تا معامله بعدی یک محدوده نوسان برای آن قائل هستند. یعنی اگر به عنوان مثال، دامنه نوسان در یک بورس مثبت و منفی ۱۰ درصد و ایستا است؛ یک دامنه پویای کوچکتری قائل اند که ممکن است مثبت و منفی دو درصد باشد.

کیانی بیان کرد: زمانی که یک معامله روی قیمت ۱۰۰ واحد انجام می‌شود، اگر در معامله بعدی دامنه پویا ۲ درصد باشد، باید در محدوده ۱۰۲ و ۹۸ انجام شود. در حالی که دامنه ایستای همان بورس ممکن است ۱۰ درصد باشد. یعنی کل نوسان برای آن روز از ۹۰ تا ۱۱۰ تومان در نظر گرفته شده است. اما هر معامله تا معامله بعدی اگر آخرین قیمتی که معامله شده ۱۰۰ تومان باشد، دیگر ۱۰۲ تومان تا ۹۸ تومان می‌تواند، باشد.

این مقام مسئول در ادامه تصریح کرد: این دامنه پویا را در بسیاری از بورس‌ها می‌توانیم با روش‌های مختلف ببینیم. نکته‌ای که می‌خواهم روی آن تاکید کنم این است که دامنه نوسان وجود دارد. یعنی اینکه اصولا بورس‌ها بر این اعتقادند که جلوی نوسانات شدید و ناگهانی باید گرفته شود. حتی مطالعه و توصیه ای، iosco (آیسکو) سازمان مقامات ناظر بازار‌های سرمایه اخیرا منتشر کرده و در آنجا این توصیه را دارد که باید جلوی نوسانات شدید گرفته شود و از تمامی بورس‌ها خواستند که ساز و کار‌هایی برای کنترل نوسانات شدید داشته باشند.

لزوم دامنه نوسان در بازار با شرایط فعلی

او افزود: اظهار نظر برخی فعالان بازار مبنی بر نبود دامنه نوسان در سایر کشور‌ها با واقعیت تطبیق ندارد. تمامی بورس‌های بررسی‌شده دامنه نوسان دارند. برخی از بورس‌های پیشرفته زمانی که قیمت به سطح دامنه پویا یا ایستا برسد، بازار را برای دقایقی می‌بندند و حراجی برگزار می‌شود. این حراج در محدوده‌ی دامنه نوسان انجام می‌شود و قیمت مبنای جدیدی (در محدوده دامنه نوسان پیشین) تعیین می‌کند که به نوبه خود می‌تواند دامنه نوسان قبلی را تغییر دهد. البته این امر در تمامی بورس‌ها مشاهده نمی‌شود و در صورت اجرا نیز با محدودیت‌هایی همراه است.

کیانی بیان کرد: وقتی که دامنه پویا را داشته باشید، حتی نوسان قیمت از یک معامله به معامله بعدی را به نوعی کنترل می‌کنید. اگر نوسان در خارج از دامنه پویا انجام شود، بازار برای دقایقی متوقف می‌شود و به فعالان بازار هشدار داده می‌شود که نوسان شدیدی در آن سهم اتفاق می‌افتد. بازار برای مدتی بسته می‌شود و بعد حراج برگزار می‌شود. او ادامه داد: در بورس‌هایی که پیشرفته هستند و به بلوغ بالاتری رسیده اند، اجازه می‌دهند تا میزان نوسان تا حدودی بیشتر باشد. بازار‌هایی که کمتر توسعه پیدا کرده اند و به بلوغ کمتری رسیده اند، محدودیت‌های بیشتری دارند.

او اظهار کرد: زمانی که دامنه‌ای را در نظر می‌گیرند، اگر نوسان شاخص از حد مشخصی نوسان بیشتری کند، ممکن است کل بازار را متوقف کنند. البته می‌تواند به زمان نیز بستگی داشته باشد. اگر از نیمه بازار گذشته باشد، تمام معاملات آن روز را متوقف می‌کنند. اگر قبل از نیمه بازار باشد، برای مدتی بازار را ممکن است متوقف کنند و یا این متوقف کننده خودکار ممکن است فقط بر روی یک سهم باشد.

این مقام مسئول در ادامه بیان کرد: تعیین دامنه نوسان برای بخش‌های مختلف بازار یا بر اساس ویژگی‌های سهم‌ها می‌تواند متفاوت باشد. به عنوان مثال در بورس اسپانیا دامنه نوسانی که تعیین می‌شود روی هر سهم متفاوت است؛ بنابراین تفکیک بازار با توجه به ویژگی سهام شرکت‌ها می‌تواند به محدودیت‌های دامنه نوسان متفاوتی برای بخش‌های مختلف بازار بیانجامد. بسیاری از بورس‌ها شرکت‌هایی را که نقدشوندگی پایین‌تری دارند؛ اجازه معاملات حراج پیوسته را به آن‌ها نمی‌دهند. در طول هفته ممکن است چند بار به صورت حراج تک قیمتی معامله داشته باشند.

کیانی تصریح کرد: اکنون دامنه مثبت و منفی ۵ درصد گره معاملاتی و قواعد معاملاتی ما برای تمامی بازار یکسان است. در حالی که شرکت‌های حاضر در بازار ما، ویژگی‌های کاملا متفاوتی نسبت به هم دارند؛ از نظر ارزش بازار، نقد شوندگی، سهام شناور آزاد و تعداد سهامدار. می‌توان بازار را تفکیک کرد و براساس ویژگی‌های مختلفی که بخش‌های مختلف بازار دارند، از قواعد معاملاتی متفاوتی برخوردار باشند.

این مقام مسئول در پاسخ به اینکه از بین روش‌های مختلف دامنه نوسان، کدام یک از آن‌ها با توجه به شرایط و ویژگی‌های بازار سرمایه ایران کاراتر هستند، اظهار کرد: از بین دامنه ایستا و پویا، باید به محدودیت‌های نرم افزاری توجه کنیم. با توجه به ویژگی‌های بازار که مدتی است درگیر آن شده است مبنی بر اینکه بازار با یک روند پر هیجان را با ابهاماتی در حوزه سیاسی و اقتصادی رو به رو است؛ گمان می‌کنم که در شرایط فعلی بهتر است که ما همچنان از دامنه نوسان حتی از نوع محدود استفاده کنیم و همچنان حجم مبنا را نیز داشته باشیم تا کمی از شدت هیجان بازار کاسته شود. ابهامات سیاسی و اقتصادی به تدریج برطرف شود و زمانی که بازار به یک ثبات بهتری رسید می‌توانیم دامنه بازتر و حجم مبنای محدودتری را داشته باشیم.

انتهای پیام/