پروفسور علیرضا مشاقی پژوهشگر و استاد دانشگاه هاروارد  و دانشگاه لیدن در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه دانشگاهی گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان،  اظهار کرد: یکی از مشکلات بنیادی در پزشکی ناشی از ناهمگونی و تنوع زیستی است. این ناهمگونی می‌تواند بالینی، سلولی و یا مولکولی باشد. به طور مثال گاهی یک بیماری در افراد مختلف تظاهرات یکسانی ندارد و ناهمگونی بالینی دیده می‌شود.

او افزود: ناهمگونی سلولی از جمله مهمترین دلایل مقاوت دارویی در عفونت ها و سرطان است. گاهی افراد دچار مقاومت آنتی بیوتیکی می‌شوند. چرا که در یک مجموعه میکروب ها ناهمگونی ایجاد می‌شود و میکروب جهش یافته مقاوم ایجاد شده و گسترش می‌یابد.

مشاقی تصریح کرد: گاهی سرطان ها پس از فروکش کردن دوباره عود می‌کنند، چرا که در یک مجموعه سلول سرطانی ناهمگونی ایجاد می‌شود و تعدادی سلول که از درمان فرار می‌کنند؛ رشد و گسترش می‌یابند. ناهمگونی چالشی بزرگ در مسیر حل بسیاری از مشکلات پزشکی است. این یکی از زمینه هایی است که روش های میان رشته ای بسیار مفید هستند. در دو دهه گذشته من و همکارانم تلاش کرده ایم که ناهمگونی زیستی را مطالعه کنیم.

موسس مرکز پژوهش های میان رشته ای ژنومی در دانشگاه لیدن هلند ادامه داد: پروتئین ها زنجیره های مولکولی بسیار کوچکی هستند که مانند یک کلاف تا می‌خورند و حتی گاهی گره تشکیل می‌دهند. این زنجیره ها معمولا تحرک زیادی دارند و تغییر شکل می‌دهند. اگر محلولی از تعداد زیادی زنجیره پروتئینی یکسان را در نظر بگیرید به سرعت ناهمگونی شکلی بین آنها ایجاد می‌شود. به علت چنین نا همگونی ها و تحرک زیاد مطالعه شکل شان بسیار سخت است.

مشاقی اضافه کرد: در سال های اخیر من و همکارانم با استفاده از ابزارهایی از جمله انبرک نوری، انبرک مغناطیسی و یا روش های نوری دیگر قدم های مهمی در فهم ساختار و تحرک پروتئین ها و دی ان‌ای برداشته ایم. به عنوان مثال برای اولین بار ابرمارپیچ دی ان‌ای را ساختیم و دینامیک آن را به طور مستقیم اندازه گرفتیم و یا اینکه چگونگی تاخوردن یک زنجیره پروتئینی و یا بد تاخوردگی آن را مستقیما اندازه گیری کردیم. مطالعات ما در این چند سال روی ٣ دسته بیماری متمرکز بوده است: بیماری های خونی، سرطان پروستات و پستان نیز بیماری تحلیل عضلانی یا بیماری کندی. تلاش ما بر این است که نخست مکانیسم این بیماری ها را بشناسیم و سپس درمانی برای آن ها طراحی کنیم.

پژوهشگر دانشگاه هاروارد در رابطه با ناهمگونی های سلولی تصریح کرد: ھمان طور که اشاره شد یک تومور بدخیم معمولا مجموعه ای همگون از سلول های سرطانی نیست. برای فهم ساختار تومور و نیز درمان آن باید ناهمگونی سلول های تشکیل دهنده تومور را شناخت. برای این کار ما از روش های تک سلولی استفاده می‌کنیم و به کمک این روش ها می‌توان شیمی و فیزیک تک تک سلول های داخل تومور چه سلول های سرطانی و چه سلول های ایمنی که با سلول های سرطانی در جنگ هستند را مطالعه کرد.

مشاقی اظهار کرد: تیم پژوهشی من موفق شده است که متابولیت های یک سلول ایمنی را اندازه گیری کند و ناهمگونی بین سلول های ایمنی را تشخیص دهد. از طرفی می‌دانیم که سلول های سرطانی و نیز سلول های ایمنی معمولا متحرک هستند و فعالیت مکانیکی دارند. در آزمایشگاه ما مکانیک این سلول ها را تک تک اندازه گیری کرده و ارتباط بین فیزیک و شیمی این سلول ها را مطالعه می‌کنیم. شناخت فرایند های متابولوکی و مکانیکی در سلول های سرطانی و ایمنی روش های درمانی جدیدی را برای درمان تومورهای بدخیم و متاستاتیک در اختیار قرار می‌دهد.

بیشتر بخوانید

• پیشگامی دانشگاه‌های ایرانی برای ایجاد ارتباطات بین رشته‌ای

انتهای پیام/