به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، در حال حاضر در کشور ۲۵۰۰ نفر در انتظار عضو هستند؛ جالب است بدانید هر فرد مرگ مغزی می‌تواند جان ۸ نفر را نجات دهد، در کشور در هر ۱۰ دقیقه یک نفر به لیست انتظار اضافه می‌گردد همچنین در هر ۲ ساعت یک بیمار نیازمند به پیوند، جان خود را از دست می‌دهد و تنها در هر ۱۲ ساعت یک بیمار موفق به دریافت عضو حیاتی می‌شود و به زندگی بازمی‌گردد.

شاخص اهدای عضو با عبارت pmp شناخته می‌شود که با عدد ۲۶.۴ در مشهد از میانگین شاخص کشور‌های پیشرفته که به طور معمول پیش از این بالاترین آمار اهدا را در جهان داشته‌اند، فراتر است.

 کدام عضو‌ها قابل پیوند هستند؟

اعضا قابل اهدا قلب، ریه‌ها، کبد، روده‌ها، لوزالمعده و کلیه‌ها می‌باشند که علاوه بر این اعضا، می‌توان بافت‌های بدن را نیز اهدا کرد.

اهدای قرنیه به فردی که دچار آسیب شدید چشمی شده است باعث می‌شود او بینایی خود را به دست بیاورد، پیوند استخوان مانع از قطع عضو در سرطان استخوان می‌شود، تاندون و غضروف هم باعث بازسازی اعضای مربوطه می‌شود، اهدای دریچه قلب برای کودکان با بیماری مادرزادی دریچه‌ای و بزرگسالان با دریچه آسیب دیده به کار می‌رود. 

پیوند پوست نجات بخش افراد با سوختگی شدید است و پیوند مغز استخوان تنها درمان ممکن در بعضی از سرطان‌های خون است که بر خلاف عضو و بافت‌ های بدن می‌تواند تا ۲۴ ساعت و یا ۴۸ ساعت بعد از مرگ فرد اهدا شود و حتی می‌توان آن را برای مدت‌های طولانی ذخیره کرد؛ همچنین بعد از مرگ کامل به صورت طبیعی تا ۴۸ ساعت، نسوجی مانند قرنیه، دریچه قلب، استخوان و تاندون قابل اهدا می‌باشند.

بیشتر بخوانید

• هزارمین عمل اهدای عضو در دانشگاه علوم پزشکی مشهد انجام شد

همه اهدا کنندگان عضو قبل از اهدای عضو از نظر ایدز، هپاتیت، ویروس‌های مشابه و یک سری بدخیمی‌ها مورد بررسی قرار خواهند گرفت و جنسیت و نژاد متفاوت مانعی برای پیوند اعضا نیست، اما سازگاری گروه خون و اندازه عضو (به خصوص ریه) و انطباق بافتی (در مورد کلیه) اهمیت بیشتری دارد.

آمار موفقیت پیوند در اکثریت موارد بیش از ٧٠ درصد گزارش شده است. بدن گیرنده عضو پیوندی در صورت عدم مراقبت صحیح فرد از خود و یا در موارد بسیار نادر به‌طور خود به‌خود می‌تواند عضو پیوندی را رد کند.

اهدای عضو از نظر اسلام

در دین اسلام فداکاری و از خودگذشتی امری مستحب و پسندیده به شمار می‌رود، بنابراین می‌توان گفت اهدای عضو نه تنها مشکلی ندارد بلکه در مواردی هم به سر حد وجوب می‌رسد.

در اهدای عضو از فرد زنده به فرد بیمار باید اهدا کننده از کاری که انجام می‌دهد اطلاع کامل داشته باشد و اهدای عضو نباید دچار مرگ یا آسیب به فرد شود چرا که قاعده فقهی می‌گوید: «إن الضرر لایُزال بمثله.» یعنی ضرر با ضرر مشابه به خود برطرف نمی‌شود.

اگر هم اهدای عضو پس از مرگ فرد انجام شود باید به مستندات همچون وصیت نامه یا رضایت‌نامه‌ای در زمان حیات او مبنی بر اهدای عضو ‌مراجعه کرد و باید مدنظر داشت که حرمت مرده‌ی انسان به اندازه زنده‌ی اوست؛ بنابراین باید حرمت میت حفظ شود و پس از اهدای عضو بدن او با احترام و با رعایت موازین شرعی دفن شود.

به سراغ همسر شهیدی رفتیم که خیلی از شهادت همسرش نمی‌گذرد، این شهید پس شهادت با اهدای اعضای خود به انسان‌های دیگر زندگی بخشید.

هم جانش را فدا کرد، هم اعضایش را اهدا

ذکرا احمدی همسر شهید بابک حقانی‌فر افسر اداره آگاهی در گفت و گو با خبرنگار می‌گوید: من پرستار بیمارستان امام رضا (ع) هستم، هر شب پس از اتمام شیفت کاری ام همسرم که برای ماموریت به تربت جام رفته بود با من تماس می‌گرفت تا جویای حال من و دختر ۹ ساله مان شود، اما در شب ۱۹ اسفند ۹۹ بعد از دو سه بار تماس، بابک جواب تلفن من را نداد و این امر من را نگران کرده بود.

او می‌افزاید: ساعت حدودا یک شب بود که کسی با منزل ما تماس گرفت و گفت دست و پای همسرم در حادثه تصادف شکسته و آن را به بیمارستان امداد مشهد می‌آورند، من متعجب شدم که اگر دست و پای او شکسته است حتما درخواست می‌کرد که به بیمارستان امام رضا (ع) منتقل شود تا خودم به او رسیدگی کنم. جویای پاسخ همین سوال بودم که متوجه صدای دستگاه ونتیلاتور شدم؛ خوب می‌دانستم که این دستگاه به کسانی وصل می‌شود که هوشیاری خود را از دست داده اند.

همسر شهید ادامه می‌دهد: بعد از تماس به همراه خانواده ام به بیمارستان امداد رفتم و سریعا همسرم را به آی. سی. یو منتقل کردیم، این امر که خودم برای نجات همسر بی هوشم تلاش می‌کردم و مدام دستگاه‌ها را وصل می‌کردم برایم دردناک بود.

احمدی بیان می‌کند: ظهر روز بعد همسرم به بخش جراحی اعصاب منتقل و همان شب در سن ۳۶ سالگی دچار مرگ مغزی شد؛ پس از آن دکتر خالقی رئیس مرکز اهدای عضو دانشگاه علوم پزشکی مشهد با من تماس گرفت و از من خواست اعضای همسرم را اهدا کنم.

او تصریح می‌کند: به دلیل اینکه همسرم پیش از ازدواج کارت اهدا عضو دریافت کرده بود، من و خانواده اش نیز به اهدای عضو او رضایت دادیم که در تاریخ ۲۵ اسفند ماه ۹۹ کبد، کلیه ها، پوست و قرنیه چشم همسرم اهدا شد.

 همسر شهید تاکید می‌کند: بابک قبل از شهید شدن هم بسیار خَیر بود؛ در روز مراسم خاکسپاری بابک مردی که ما او را نمی‌شناختیم برای همسرم به شدت گریه می‌کرد وقتی از او پرسیدم که آشنایی قبلی‌ای با شهید دارد گفت که همسرم به او که در مناطق محروم مشهد زندگی می‌کند کمک می‌کرده.

احمدی در خصوص نحوه‌  شهادت شهید حقانی فر اظهار می‌کند: هنگامی که همسرم دو متهم را در نصر آباد تربت جام شناسایی می‌کند برای دستگیری آن‌ها به جاده می‌رود تا خودروی آن‌ها را متوقف کند، متهمین با دیدن همسرم سرعت خوردو را زیاد میکنند و به سمت شهید می‌روند؛ بابک پس از مقاومت بعد از دومین دست انداز از بالای خودرو پرت می‌شود و سرش به آسفالت اصابت می‌کند.

او در نهایت می‌افزاید: امیدوارم کسانی که اعضای بدن همسرم را دریافت کرده اند هم مراقب رفتار خود و هم سلامت اعضا باشند، چرا که بابک انسان نیکوکار و ایثارگری بود و قطعا باید پس از شهادتش نیز همان عطوفت و ایثارگری‌اش برای کسانی که عضو او را دریافت کرده اند و همه مردم الگو باشد.

 باور نداشتن مرگ مغزی!

برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص اهدای عضو با رئیس مرکز پیوند عضو دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت و گو کردم.  

ابراهیم خالقی رئیس مرکز پیوند عضو دانشگاه علوم پزشکی مشهد می‌گوید: از دهه‌  ۶۰ پیوند کلیه از انسان زنده به فرد بیمار در ایران آغاز و در سال ۶۶ اولین پیوند کلیه در دانشگاه علوم پزشکی مشهد انجام شد.

او می‌افزاید: در آن زمان پیوند عضو از فردی که دچار مرگ مغزی شده بود از نظر فقهی مشکل داشت که در تاریخ ۳۱ اردیبهشت ماه ۶۸ دکتر ایرج فاضلی وزیر بهداشت وقت درخواستی به امام خمینی (ره) مبنی بر صدور اجازه‌ای برای پیوند عضو از فرد مرگ مغزی شده به بیمار ارسال کرد، امام خمینی (ره) در پاسخ به درخواست ایرج فاضلی با صدور فتوایی اجازه‌ی پیوند را دادند؛ اما این فتوا برای موازین قانونی کافی نبود و این امر باید از سمت مجلس شورای اسلامی به تایید می‌رسید که نهایتا در سال ۷۹ قانونی مبتنی بر پیوند عضو از فرد مرگ مغزی شده به بیمار صادر شد.

رئیس مرکز پیوند عضو دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه می‌دهد: پس از صدور این قانون از سال ۸۰ در دانشگاه علوم پزشکی مشهد پیوند عضو از فرد مرگ مغزی به بیمار با آمار سه عمل در سال شروع و هر سال به این آمار افزوده شد تا اینکه در سال ۹۸ _ ۹۹ این عدد به ۱۲۵ عمل رسید که این آمار در کرونا کاهش پیدا کرده است و تا به امروز هزار و ۴۶ مورد اهدای عضو توسط فرد مرگ مغزی شده صورت گرفته است و ۴ هزار و سیصد نفر عضو دریافت کرده اند.

خالقی در خصوص فرهنگ اهدای عضو بیان می‌کند: در سال‌های دهه ۸۰ اهدای عضو در بین مردم جا نیفتاده بود و امری ناشناخته به شمار می‌رفت اما پس از آن دوره با تبلیغات گسترده رسانه‌ها اهدای عضو امری ایثارگرایانه شناخته می‌شود و مردم با تصور خوش بینانه تری به اهدای عضو نگاه می‌کنند، با این اوصاف ۶۰ تا ۷۰ درصد خانواده‌ها به اهدای عضو رضایت نمی‌دهند.

او با اشاره به اینکه فوت فرد مرگ مغزی را یک تیم پزشکی ۴ نفره تایید می‌کنند، تصریح می‌کند: علت اصلی نارضایتی خانواده‌ها این است که آن‌ها باور دارند فرد مرگ مغزی شده به زندگی برمی‌گردد و در واقع آن‌ها نمی‌دانند که تفاوت اصلی مرگ مغزی با کما این است که در مرگ مغزی فرد به هیچ عنوان به زندگی بر نمی‌گردد در صورتی که احتمال برگشت به زندگی فردی که به کما رفته است، هنوز وجود دارد.

رئیس مرکز اهدای عضو دانشگاه علوم پزشکی مشهد تاکید می‌کند: بیمارانی که دچار عارضه نارسایی قلبی و همچنین نیازمند پیوند کبد و یا ریه هستند سریعا پیوند می‌شوند چرا که در صورت تاخیر در پیوند خطر فوت متوجه این افراد است، اما بیماران کلیوی غالبا با دیالیز فرصت بیشتری برای پیوند عضو دارند و این بیماران بیشتر در لیست انتظار پیوند می‌مانند.

خالقی اظهار می‌کند: اگر فردی که دچار بیماری مرگ مغزی شده در بیمارستان‌هایی در خراسان بزرگ باشد پس از اعلام و تایید پزشک در خصوص فوت او تیمی از بیمارستان منتصریه برای بررسی وضعیت متوفی به آن بیمارستان می‌روند و پس از تایید تیم اعزام شده و با دریافت رضایت خانواده متوفی، او را برای عمل پیوند به بیمارستان منتصریه منتقل می‌کنند.

او می‌افزاید: پیوند کبد، کلیه و پانکراس در بیمارستان منتصریه و پیوند قلب و ریه در بیمارستان امام رضا (ع) انجام می‌شود که برای این عمل‌ها، عضو (قلب یا ریه) از بیمارستان منتصریه به بیمارستان امام رضا (ع) منتقل می‌شود.

بیشتر بخوانید

• کاهش پیوند عضو در پی شیوع کرونا
• نخستین عمل اهدای عضو بعد از شیوع ویروس کرونا در مشهد انجام شد
• از اهدا کنندگان مرگ مغزی، تست کرونا گرفته می شود

رئیس مرکز اهدای عضو دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه می‌دهد: بیشترین انتقال عضو از خراسان رضوی به تهران و شیراز صورت می‌گیرد آن هم در صورتی که بیمار بد حال‌تری در آن شهر‌ها وجود داشته باشد.

خالقی بیان می‌کند: ما در سال ۹۸ تعداد ۱۲۵ اهدای عضو از فرد مرگ مغزی داشته‌ایم که در سال ۹۹  به دلیل شیوع کرونا این رقم به ۵۳ تا کاهش پیدا کرده است.

او تصریح می‌کند: از سمت بیمارستان منتصریه که پایگاهی برای بیماران پیوندی و دیالیزی به شمار می‌رود از ۳_۴ فروردین ماه اطلاع رسانی در خصوص تزریق واکسن کرونا انجام شده است که البته در ماه‌های شهریور و مهر سال ۹۸ واکسن آنفولانزا به صورت رایگان به تمامی پیوند شدگان و بیماران دیالیزی تزریق شد.

رئیس مرکز اهدای عضو دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص پیشینه بیمارستان منتصریه، تاکید می‌کند: بیمارستان منتصریه توسط خانم قهرمان و با هدف درمان بیماران کلیوی وقف شد که ساختمان این بیمارستان در سال ۸۴ به همت آستان قدس رضوی در ۵ طبقه باز سازی شد، از سال ۹۸ مرکز پیوند عضو دانشگاه علوم پزشکی مشهد در این بیمارستان استقرار گرفت و از سال ۹۰ پیوند کلیه در این بیمارستان آغاز شد.

در انتظار پیوند کلیه

افراد زیادی به دلیل بیماری‌های کلیوی همچون کم کاری یا از کار افتادگی کلیه در صف انتظار پیوند هستند که اکثر این افراد حتی تا سال‌های زیاد موفق به دریافت کلیه نمی‌شوند و مجبور هستند هر چند وقت یک بار دیالیز کنند.

اگر کسی توانایی خرید کلیه را نداشته باشد باید منتظر بماند تا کلیه‌ای متناسب با بدنش پیدا شود، این امر موجب می‌شود تا سالیان زیادی درد را تحمل کند و این در حالی است که انسان می‌تواند تنها با یک چهارم کلیه زندگی کند.

ما برای اینکه بتوانیم بهتر سختی‌های زندگی با بیماری کلیوی را متوجه شویم سری زدیم به یکی از دریافت کنندگان کلیه که موفق شد بعد از ۴ سال تحمل بیماری کلیه دریافت کند.

زهرا حسن زاده از سال‌های آغاز اطلاع از بیماری‌اش یاد می‌کند و می‌گوید: در سال ۹۱ برای مشکل تیروئید به دکتر غدد مراجعه کردم که دکتر برایم آزمایش کلیه نوشت بعد از آمدن نتیجه آزمایش متوجه شدم که کم‌کاری کلیه دارم و در ادرارم پروتیئن دفع می‌کنم، این در صورتی بود که هیچ علائمی مبنی بر بیماری کلیوی نداشتم؛ هنگامی که با دکتر صحبت کردم متوجه شدم که این بیماری کلیوی نشأت گرفته از فشار خون بالا در دوران بارداری بوده است.

او می‌افزاید: سپس دکتر برایم دارو تجویز کرد؛ من تا سه سال دارو مصرف می‌کردم، دیالیز می‌شدم و برای مشکل کم خونی بار‌ها آمپول تو‌رگی و زیر‌پوستی ترزیق کردم.

فرد دریافت کننده عضو ادامه می‌دهد: بعد از گذراندن دوره سه ساله مصرف دارو و دیالیز دکتر به من گفت باید سریعا پیوند شوم؛ من با همراهی همسرم برای درخواست عضو به انجمن اهدای عضو مراجعه کردم و بعد از گذشتن دو ماه یعنی در فروردین‌ماه ۹۴ با من تماس گرفتند و گفتند آقایی حاضر است یک کلیه خود را به من اهدا کند و این در صورتی بود که برخی از بیماران کلیوی تا سال‌های زیادی در لیست انتظارپیوند می‌مانند.

حسن زاده بیان می‌کند: بعد از خبر انجمن اهدای عضو برای دریافت کلیه به بیمارستان منتصریه رفتیم و پس از انجام آزمایشات و دیالیز برای عمل آماده شدم؛ من قبل از عمل هیچ نگرانی بابت برنگشتن از اتاق عمل نداشتم و به این عمل امیدوار بودم.

او تصریح می‌کند: بعد از عمل موفقیت آمیز پیوند کلیه، من همچنان تحت نظر پزشک هستم وهر دوماه یکبار آزمایش کراتین اوره و سطحی دارو می‌دهم؛ همچنین از رژیم غذایی مخصوصی استفاده می‌کنم و مجبور به مصرف دارو هستم.

آمار بالا اهدای عضو نشانه ای از نوع دوستی مردم است

با وجود اینکه اهدای عضو اتفاقی نوین در ایران است، آمار اهدای عضو در ایران بسیار بالاست؛ این امر نشان می‌دهد مردم ایران از نوع دوستی و روحیه ایثارگری برخوردار هستند.

بسیاری از خانواده‌ها به جای به خاک سپردن اعضای سالم بدن عزیزان مرگ مغزی شده خود؛ با رضایت به اهدای عضو عزیزان خود حق زندگی دوباره اما بدون درد را به انسان‌های دردمند و نیازمند به عضو، می‌دهند.

گزارشگر: رزا اروند

انتهای پیام//ر.ا