کیومرث یزدان پناه دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره روابط تهران و ریاض، اظهار کرد: گفت‌وگو‌ها میان ایران و عربستان تنها تحت تأثیر تغییر رویکرد عربستان به ایران نیست، بلکه تغییر رویکرد، امری دو طرفه است. در واقع ایران هم در سیاست خارجی خود به این نتیجه رسیده که باید رویکرد خود نسبت به همسایگان، از جمله عربستان را تغییر بدهد، اساسا اگر تغییر رویکرد دو طرفه نبود، چنین گفت‌وگو‌هایی شکل نمی‌گرفت.

او افزود: تغییر رویکرد تهران و ریاض نسبت به هم ناشی از این امر است که هر دو به درک متقابلی از وضعیت موجود در منطقه جنوب غرب و غرب آسیا رسیده‌اند و از خسارت‌هایی که در برهم خوردن روابط دو کشور به وجود آمده است، آگاه هستند. دو کشور در یک مسیر کاملا مبتنی بر عقلانیت سیاسی، مولفه‌های ثابت ژئوپلیتیک در روابط دو جانبه را جایگزین متغیر‌های ایدئولوژیک کرده‌اند که می‌تواند یک نقطه عطف ارزیابی شود و دو کشور را مجاب کند که با درک متقابل چالش‌ها و اختلافات دوجانبه، به سمت حل‌ و فصل اختلافات پیش روند و سپس گام‌هایی در راستای بهبود شرایط اسفبار منطقه جنوب غرب آسیا بردارند.

تهران و ریاض باید با ارتقاء سطح گفت‌وگوها، روابط خود را احیاء کنند

یزدان پناه تصریح کرد:  دو کشور ایران و عربستان در برخورد با چالش‌های اساسی، به این نتیجه رسیده‌اند که استمرار روند موجود نمی‌تواند پاسخگوی چالش‌های منطقه باشد و حتی ممکن است منطقه را آبستن جنگ‌های شدید و از همه بدتر مداخله قدرت‌های فرامنطقه‌ای کند؛ لذا دو کشور با درک این موضوعات در حال تغییر رویه خودشان هستند. تهران و ریاض باید به سرعت با ارتقاء سطح گفت‌وگوها، روابط خود را احیاء کرده و به قاعده دو همسایه نرمال، با اثرگذاری مثبت در کل منطقه برسند.

دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران گفت: اگر ایران یک تعمق در خصوص روابط با همسایگان داشته باشد و در سیاست‌های خارجی خود در محیط پیرامون نزدیک تجدیدنظر کند، موفق خواهد شد تا از شرایط کنونی که در آن گرفتار شده، بیرون بیاید.  با در پیش گرفتن یک رویه مطلوب مبتنی بر سازگاری و همزیستی مسالمت‌آمیز با همسایگان بر اساس دو اصل حسن همجواری و اصل احترام متقابل،  مطمئنا بسیاری از گره‌ها و مشکلات حل خواهد شد.

تمرکز بر مسئله رفع مشکلات با همسایگان از مهم‌ترین برنامه‌های دولت بعدی باشد

یزدان‌ پناه با اشاره به برنامه دولت آینده در کشورمان، اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین برنامه‌های دولت بعدی باید تمرکز بر مسئله رفع مشکلات با همسایگان، در پیش گرفتن سیاست‌های جدید و راهبردی در جهت رفع سوء تفاهم‌ها و اختلافات باشد، این مسئله کمک می‌کند که ایران حتی نیاز به مسئله دور زدن تحریم‌ها نداشته باشد و بتواند با اتکا به توان همسایگان، با اتکا به زمینه‌های همکاری ثمربخش و حتی تشکیل یک اتحادیه موثر همکاری‌های منطقه‌ای با کشور‌های همسایه به ویژه همسایگان جنوبی، زمینه را برای برون رفت از این وضعیت خاص و این احساس محاصره فراهم کند.

او افزود: در حال حاضر اولویت کاهش اختلافات ایران و عربستان و سپس خاتمه دادن به یک سری موضوعات منطقه‌ای از جمله جنگ یمن است، همچنین مسئله فلسطین و مداخلات گستاخانه رژیم صهیونیستی در سرزمین‌های اشغالی می‌تواند از جمله موضوعات دستور کار باشد. تشکیل یک اتحاد منطقه‌ای مبتنی بر اصل مشارکت گسترده و راهبردی باید هدف بعدی گفت‌وگو‌ها میان ایران و عربستان باشد؛ هرچند همه این‌ها در گروی حل اختلافات دوجانبه و برقراری ارتباط عادی میان تهران و ریاض هست.

نباید انتظار داشت همه مشکلات ایران و آمریکا یک شبه حل‌ شود/ مسئله وحدت سرزمینی یمن نباید به فراموشی سپرده شود

دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران درباره برجام، تصریح کرد: خواست ایران که لغو تمامی تحریم‌هاست که احتمالا اتفاق نخواهد افتاد، اما تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران به رغم همه فشار‌های بین‌المللی و به رغم همه انتقاد‌های داخلی، با تمام قدرت بر مسائل برجام تمرکز کرده است، اما نباید انتظار داشت که در گفت‌وگو‌ها همه مسائل و مشکلات میان ایران و نظام بین‌الملل به ویژه آمریکا یک شبه حل‌وفصل شود.

یزدان پناه اضافه کرد: مسلماً بسیاری از تحریم‌ها که خارج از قاعده برجام وضع شده است، به قوت خود باقی خواهند ماند و این مسئله ارتباط زیادی به گفت‌وگو‌های ایران و عربستان ندارد، چراکه هم ایران و هم عربستان از نظر قدرت‌های بزرگ جهانی به ویژه آمریکا، بازیگرانی نیستند که روابط آن‌ها مستقیماً بر روند مذاکرات هسته‌ای تاثیرات منفی و مثبت داشته باشد.

او افزود: بخش قابل توجهی از گفت‌وگو‌های اخیر ایران و عربستان، علاوه بر مسائل دوجانبه و حل‌وفصل مسائل و مشکلات و چالش‌های عمده بین دو کشور، مسئله جنگ یمن بود. در حقیقت استمرار این جنگ نه به نفع عربستان است نه به نفع یمن؛ ایران تلاش می‌کند که عربستان را متقاعد کند که تمام حقوق یمن را به رسمیت بشناسد و بپذیرد که باید خسارت‌هایی را که به یمن وارد شده را جبران کند. طبیعتاً اگر خواسته‌های گروه‌های یمنی به ویژه انصارالله محقق شود، ایران مایل است که در این در فضای خاص منطقه‌ای و جهانی، جنگ خاتمه یابد.

 دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران ادامه داد: مسئله وحدت سرزمینی یمن نباید به فراموشی سپرده شود و ایران نباید اجازه دهد که برقراری صلح و پایان دادن به جنگ در منطقه، منجر به تجزیه یمن به سه بخش شمالی، مرکزی و جنوبی شود؛ این موضوع برای منطقه بسیار خطرناک است.

نفوذ ایران بر گروه‌های مقاومت در کل منطقه، انکارناپذیر است

یزدان پناه درباره میزان نفوذ ایران بر ارتش و کمیته‌های مردمی یمن، گفت: نفوذ ایران بر انصارالله و سایر گروه‌های مقاومت در کل منطقه، انکارناپذیر است و اتفاقاً برگ برنده ایران در بسیاری از مذاکرات و رقابت‌های منطقه‌ای همین موضوع است، اگرچه یکی از اتهامات به ایران پشت پا زدن به قواعد حاکم در نظام بین‌الملل و روابط بین دولت‌ها بوده است. در واقع، ایران به جای هماهنگی و همکاری با بازیگران رسمی، به سمت گروه‌های مقاومت روی آورده است و از این روابط به عنوان بازو‌های ژئوپلتیکی خود استفاده می‌کند.

 دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران گفت: برقراری صلح و ثبات در منطقه ملتهب جنوب غرب آسیا منجر به این می‌شود که این منطقه از حالت خاکستری و مبهم به یک منطقه سفید و امن تبدیل شود، این مسئله دو دستاورد دارد؛ کشور‌های مسلمان منطقه می‌توانند با تغییر رویکردها، افق‌های جدیدی را در آینده به روی خود باز کنند. دومین دستاورد مهم، توقف جنگ و خونریزی در منطقه این است که مانع از حضور مستقیم قدرت‌های فرامنطقه‌ای به ویژه آمریکا در این منطقه حساس و مهم می‌شود.

اتحاد کشور‌های اسلامی، می تواند رژیم صهیونیستی را مهار کند

او افزود: آمریکایی‌ها به هر نحوی دنبال منافع خودشان هستند و حضور آن‌ها به هیچ وجه تضمین کننده ثبات و امنیت در منطقه نیست، بلکه خود به حساسیت‌ها و کشمکش‌ها دامن می‌زند. از طرف دیگر، اتحاد کشور‌های اسلامی در منطقه می‌تواند رژیم صهیونیستی را  که بسیار گستاخ‌تر از گذشته شده است، مهار کند و اجازه تاخت و تاز در سرزمین‌های اشغالی را به آن ندهد.

یزدان پناه تاکید کرد: درک موقعیت ژئوپلتیکی منطقه و رسیدن به فهم مشترک نسبت به چالش‌ها و پتانسیل‌های متعدد دولت‌های منطقه حاشیه خلیج فارس و جنوب غرب آسیا می‌تواند کمک بزرگی به کشور‌های منطقه باشد تا منطقه یک بار برای همیشه روی اختلافات بی‌مورد خط بطلان بکشد و با گام‌های سازنده، سرنوشت این منطقه را به دست خود رقم بزنند.

انتهای پیام/