حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، نیکا شمس کلائی؛ کم‌تر از دو ماه به انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم باقی مانده است و نامزد‌های انتخاباتی مختلفی در پی معرفی و ارائه برنامه‌  برای آینده دولت خود، هستند. با جواد منصوری، سفیر اسبق ایران در چین درباره ویژگی‌های رئیس جمهور آینده و نگاهی که باید به روابط خارجی داشته باشد به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید:

رئیس جمهور آینده برای یک جریان یا حزب خاص نیست

باشگاه خبرنگاران جوان: دولت‌ آینده با چه چالش‌هایی مواجه است؟

منصوری: چالشی که در کشور وجود دارد و دولت‌های آینده باید از آن پرهیز کنند، مسئله عمل کردن قوه مجریه به وظیفه خود است نه فراتر از آن، به این صورت که دولت خود را فقط قوه مجریه ندانسته  بلکه خود را مسئول تمام مسائل کشور می‌داند، در اداره  امور کشور، بیش از آنکه به ابعاد اجرایی و مدیریتی مشغول باشد، به طرح دادن برای مسائل مختلف کشور می‌پردازد. دولتمردان باید توجه کنند که قانون اساسی برای قوه مجریه، سازوکاری را مشخص کرده و این قوه هم باید در همان چارچوب، کار خود را انجام دهد.

بار‌ها مشاهده کرده ایم که دولت‌ها، مشکلات خود را به قانون اساسی ربط می‌دهند و می‌گویند که باید آن را عوض یا رفراندوم برگزار کرد، در صورتی که تغییر قانون اساسی وظیفه دولت نیست و اگر دولت، نظری در این مسئله دارد، می‌تواند با مجلس، قوه قضائیه یا رهبری مطرح کند. دولت نباید طرح‌ها و ایرادات خود را به قانون اساسی در جامعه مطرح و فضای تنش آلود ایجاد کند چراکه با این سیاست، محیطی دو قطبی از موافقان و مخالفان در جامعه تشکیل خواهد شد،  البته این مسئله که قوه مجریه فراتر از چارچوب خود نظر می‌دهد، تنها به دولت فعلی ختم نمی‌شود و این مسئله از زمان دولت بازرگان وجود داشته است، آن دولت، خواستار منحل کردن سپاه پاسداران، کمیته‌ها و دادگاه‌های انقلاب بود، در صورتی که انحلال این دستگاه‌ها ربطی به قوه مجریه نداشت.

علت اساسی اینکه دولت‌ها قبل از روی کار آمدن، وعده‌های طولانی می‌دهند، اما زمانی که رای آوردند، بسیاری از وعده‌ها عملی نمی‌شود، ضعیف بودن قانون مداری در کشور است، حتی مردم هم تبعیت از قانون را امتیاز مهمی نمی‌دانند و برخی اوقات تخلف از قانون، زرنگی قلمداد می‌شود. روسای جمهور معمولا بعد از رای آوردن، بر اجرای وعده‌های خود متمرکز نمی‌شوند، همچنین مشکل دیگر آن‌ها این است که با آغاز مسئولیت خود، تمام کسانی که با او موافق نبوده و در جریان انتخابات، رقیب او محسوب شده است را از مسئولیت‌های کشور حذف می‌کنند، بعضی از آن‌ها حتی افتخار می‌کنند که ما مثلاً ١٠ هزار یا ٢٠ هزار مدیر را برکنار کردیم، این کار، ضعفی بزرگ برای کشور محسوب می‌شود و به نظرم باید در آستانه انتخابات، از نامزد‌های انتخاباتی به نوعی تعهد وجدانی گرفته شود که خود را رئیس‌جمهور یک ملت بدانند نه رئیس‌جمهور یک جریان خاص یا حتی رئیس یک حزب، این مسئله فاجعه است.

افرادی هستند که خوب حرف می‌زنند، اما در حیطه عمل، مسئولیت پذیر نیستند

باشگاه خبرنگاران جوان: چه کسانی می‌توانند ادعای نامزد انتخاباتی ریاست جمهوری را داشته باشند؟

منصوری: شخصی که داوطلب منصبی می‌شود، قطعا باید اطلاع داشته باشد که شرایط آن کار چگونه است و بعد نگاه کند که  توان مدیریت کردن در این فضا را دارد یا خیر، اگر او توانایی لازم را در خود می‌دیدید، مسئولیت را قبول کند، ولی اگر غیر این باشد، خیانت محسوب می‌شود. وقت کسی ادعای نامزد ریاست جمهوری می‌کند، در گام نخست باید ریشه مشکلات کشور را دقیق بشناسد و راه حلی برای آنها داشته باشد، سپس مسائل دیگر مثل صلاحیت شخصی، حسن سوابق، سلامت اداری، حسن اخلاق و مسائل دیگر مطرح می‌شود. افرادی هستند که خوب حرف می‌زنند، اما در حیطه عمل، مسئولیت پذیر نیستند. 

نکته دیگر این است که باید در آغاز کار دولت جدید، دادستان کل کشور، رئیس جمهور را خواسته و به او یادآوری کند که هر عملی که خلاف قانون انجام دهد، حسابرسی و در برخورد با متخلفان، فرقی بین رئیس جمهور و مردم عادی وجود ندارد. متاسفانه گویی مدیران از تعدی قضایی، مصون هستند و این مسئله باعث کثرت نامزد‌های انتخاباتی می‌شود، آن‌ها شانس خود را برای ریاست جمهوری امتحان می‌کنند و اگر در این منصب درست کار نکردند، در خیال خودشان، اشکالی نداشته و بعد از دوره چهارساله خود، به ادامه زندگی گذشته می‌پردازند، در صورتی که باید نامزد‌های انتخاباتی بعد از چهار سال، به عملکرد دوره مدیریت خود پاسخ دهند، در تمام کشور‌های دنیا هم این منوال وجود دارد و حتی ممکن است که رئیس جمهور به خاطر اشتباهاتی که انجام داده به زندان بیفتد.

باشگاه خبرنگاران جوان: مردم چگونه نامزد انتخاباتی اصلح را تشخیص دهند؟

منصوری: مردم در انتخاب رئیس جمهور آینده باید اول به عملکرد گذشته نامزد‌های انتخاباتی توجه کنند، چراکه کسی که هیچ سابقه اجرایی در هیئت دولت و مدیریت کشور ندارد، نمی‌تواند در بالاترین سطح اجرایی کشور، موفق باشد.

نامزد‌های انتخاباتی در جمهوری اسلامی ایران، حق توهین و بردن آبروی رقیب خود را ندارند

باشگاه خبرنگاران جوان: مناظره‌های انتخاباتی یکی از مهم‌ترین راه‌های معرفی نامزدهای انتخاباتی به مردم است، به چه شکلی این مناظره‌ها می توانند کمک بیشتری به مردم کنند؟

منصوری: مناظره‌های انتخاباتی در صورتی که هدایت شده باشند، مناسب است یعنی اینکه در اول مناظره، تعهدی از نامزد‌های انتخاباتی گرفته شود، مبنی بر اینکه در مناظره‌ها از دروغ، مبالغه گویی و تخریب دیگران پرهیز کنند چراکه بسیاری از ادعا‌های نامزد‌های انتخاباتی در مورد رقیب خود، دروغ بوده و زمان بررسی صحت حرف آن‌ها هم در برهه زمانی انتخابات، نمی‌گنجد. در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، دو نامزد انتخاباتی با هم دعوا داشته و سعی بر تخریب یکدیگر کردند که این موضوع با توجه به فلسفه سیاسی آمریکا و حاکمیت نفاق در آن کشور، قابل توجیه است، اما نامزد‌های انتخاباتی در جمهوری اسلامی ایران به دلیل موازین اسلامی، حق توهین و بردن آبروی رقیب خود را ندارند، اگر خلافی هم در عملکرد گذشته نامزدهای انتخاباتی وجود دارد، قوه قضائیه باید پیگیری کند. بهتر است که به جای مناظره نامزد‌های انتخاباتی با یکدیگر، مجریان قوی صدا و سیما با نامزد‌ها به مناظره پرداخته و از آن‌ها سوالات حساسی را بپرسند.

باشگاه خبرنگاران جوان: رئیس جمهور آینده برای بهبود وضعیت کشور چه اقداماتی باید انجام دهد؟ 

منصوری:  بیشترین درصد مشکلات کشور از داخل مرز‌ها نشات می‌گیرد؛ هزینه‌های مصرفی زیاد دستگاه‌های مختلف، پرداخت‌های عجیب و غریب، مطرح شدن پرونده‌های مفاسد اقتصادی که شاید یک صدم واقعیت باشد، وضعیت معیشت مردم را تنگ کرده است، همچنین اصرار زیاد و غیر عادی دولت برای تصویب لوایح مرتبط با FATF، انسان را دچار شک می‌کند، دولت به صورت علنی و پنهان، به دفاع از مصوبه‌هایی می‌پردازد که بعداً معلوم می‌شود، به نفع کشور نبوده است برای مثال دولت محرمانه و قبل از تصویب مجلس، به اجرای سند ۲۰۳۰ پرداخت، سپس این اقدام خود را نفی کرد و بعد مشخص شد که تکذیب دولت، واقعی نبوده و واقعا در پی اجرای این سند بوده است. باید توجه داشت کرد که برای حل بحران‌های کشور، مجلس، دولت و قوه قضائیه باید در کنار هم و با هماهنگی یکدیگر تصمیمات لازم را بهبود دستگاه اجرایی کشور بگیرند و اگر هر کسی حرف خودش را بزند، اوضاع کشور، عوض نخواهد شد.

باید در انتخاب مدیران، ملاک شایسته سالاری لحاظ شود

باشگاه خبرنگاران جوان: علت اینکه معمولا رئیس جمهور دوره اول در دوره دوم انتخابات هم رای می‌آورد، چیست؟

منصوری: معمولا رئیس جمهوری که در دوره اول انتخاب می‌شود، در دوره دوم هم رای می‌آورد که این موضوع به دلیل صلاحیت و عملکرد دوره قبل او نیست بلکه به علت تلاش کسانی است که در دوره اول، مدیر بودند؛ چراکه معمولاً با روی کار آمدن دولتی جدید، رئیس جمهور وقت، صد‌ها مدیر را در کشور عوض می‌کند، در نتیجه این مدیران در پایان دوره چهار ساله اول، احساسشان این است که اگر رئیس جمهور برای دوره بعدی تغییر کند، آن‌ها دیگر مدیر نخواهند بود، بنابراین تمام امکانات و تلاش خود را به صورت قانونی و غیرقانونی برای رای آوردن رئیس جمهور در دوره دوم می‌کنند. در سایر کشور‌ها، مسئله تغییر مدیران توسط دولت جدید، دیده نمی‌شود چراکه می‌دانند این موضوع، ضربه بزرگی به کشور وارد می‌کند. باید در کشورمان هم تمام مناصب، چارچوب مشخص داشته و از مدیران صالح با عملکرد خوب، حمایت شود، باید در انتخاب مدیران، ملاک شایسته سالاری لحاظ شود، هرچند که آن مدیران، منصوب دولت قبلی باشند.

بیشتر بخوانید

• باید و نباید‌های نگاه دولت آینده به غرب و شرق

دولت آینده باید با مجلس و رهبری در سیاست خارجی، به خصوص برجام، هماهنگی داشته باشد

باشگاه خبرنگاران جوان: دولت آینده در روابط خارجی خود، چگونه باید عمل کند؟

منصوری: دولت آینده باید با مجلس و رهبری در سیاست خارجی، به خصوص برجام، هماهنگی داشته باشد، نباید دولت خودخواهانه هر کاری که خودش می‌خواهد را انجام دهد. دولت‌های ما باید تلاش کنند که رابطه منطقی، متوازن و بر اساس منافع متقابل با کشور‌های دیگر داشته باشد، بنابراین نگاه صرف به شرق یا غرب، اشتبا ه است و باید فارغ از نگاه جغرافیایی، با عینک منافع ملی به روابط خارجه نگاه کرد. متاسفانه دولت دوازدهم در روابط خارجی، تعادل نداشته و تقریباً تمام روابط خود را منحصر به غرب کرده بود، اخیراً دولت، متوجه شکست خود شد و با نظر رهبری، مقداری به سمت شرق تمایل پیدا کرد، البته کشور‌های دیگر به دلیل اینکه دولت دوازدهم در اواخر کار خود است، در روابط با ما، حساب زیادی باز نمی‌کنند و منتظر روی کار آمدن دولت سیزدهم هستند، 

رابطه با کشور‌های دیگر برای ارتقای توان خود در بخش‌های مختلف به عملکرد، نیاز‌ها و تصمیمات خودمان بستگی دارد. نباید روابط خارجی به طوری پیش رود که کشور‌های دیگر، احساس کنند که ما از روی نیاز و ضعف به آن‌ها مراجعه کرده و مجبور به دادن امتیاز به آن‌ها هستیم. باید توجه داشت که رابطه با یک کشور، تمام مشکلات ما را حل نخواهد کرد بلکه علت اصلی معضلات کشورمان، اراده سیاسی مدیران در داخل کشور است.

اعتماد به اروپا و آمریکا، بی معناست

باشگاه خبرنگاران جوان: سند همکاری ایران و چین چه ویژگی‌ها و مطلبویتی برای ایران دارد؟

منصوری: موقعیت خاص ایران در منطقه و برخورداری از منابع انرژی فراوان، از جمله عواملی است که چینی‌ها را ترغیب به رابطه با کشورمان کرده است، همچنین دومین قدرت اقتصادی دنیا، ظرفیت‌هایی دارد که رابطه با آن برای ایران، بسیار مطلوب خواهد بود. سند همکاری ایران و چین نشان می‌دهد که دومین قدرت اقتصادی دنیا، ایران را برای حداقل ٢۵ سال، کشور باثباتی قلمداد کرده و به ما اعتماد کرده است، این اعتماد دو طرفه بوده و کشور ما هم به آنها اطمینان دارد. باید توجه داشت که اگر کشور اروپایی بیاید و بگوید که می‌خواهم مشابه این سند را با شما امضا کنم، عملکرد گذشته آن‌ها نشان می‌دهد که ما نمی‌توانیم اظهارات آن کشور اروپایی را باور کنیم چراکه تجربه ثابت کرده  اعتماد به اروپا و آمریکا بی معناست.

باید توجه داشت که سند همکاری ایران و چین، چارچوب روابط تهران و پکن را مشخص کرده و برای هرگونه همکاری، دوباره باید قراردادی امضا شود، سپس این قرارداد به مجلس رفته و بعد از تصویب برای اجرایی شدن آن، به دولت ابلاغ شود، بنابراین این سند، هیچ تعهدی در هیچ زمینه‌ای برای دو کشور ندارد.

نقش سند همکاری ایران و چین در بی اثر کردن تحریم‌ها به تصمیمات آتی و موقعیت دو کشور در برنامه هایشان ارتباط دارد، ولی در کل، بی اثر کردن تحریم‌ها مسئله‌ای است که به مقدار زیادی به عملکرد مدیران ما در داخل کشور برمی گردد. اینکه برخی‌ها می‌گویند که سند همکاری تهران و پکن، حوزه‌هایی از ایران را به چین، واگذار کرده است، که صحت ندارد و افرادی که چنین ادعایی دارند، مدرکی برای حرف خود ندارند.

اروپا و آمریکا، اولین کشور‌هایی بودند که علیه سند همکاری ایران و چین به صراحت صحبت کردند، بایدن، رئیس جمهور آمریکا، بیان کرد که من از یکسال پیش نگران این طرح بودم و رژیم صهیونیستی از این سند، ابراز ناراحتی کرده بود، بنابراین مردم نباید به شایعاتی که دشمنانشان می‌سازند، توجه کنند، البته آن‌ها این حرف‌ها را برای خراب کردن رابطه میان ایران و چین می‌زنند و از پیشرفت ایران ناراحتند.

باید دقت کرد که وقتی برجام هم امضا شد، آمریکا به هیچ یک از تعهدات خود، عمل نکرد چرا که آن‌ها می‌دانستند با عمل به تعهدات خود، بخشی از مشکلات ایران حل خواهد شد و این خلاف میل آنهاست.

انتهای پیام/