به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از همدان،وقتی درباره همدان سخن به میان می‌آید، بی درنگ از بوعلی سینا هم یاد می‌شود و به راستی آوازه‌ همدان به نوعی مدیون اوست. آرامگاه این دانشمند بزرگ نماد همدان است اما این سمبل همدان و همدانی، احوال خوشی ندارد، گویا این معماری بی نظیر درگیر بی توجهی ست.

 ابوعلی حسین بن عبدالله بن حسن بن علی بن سینا، مشهور به ابوعلی سینا، پزشک، ریاضی‌دان، منجم، فیزیک‌دان، شیمی‌دان، جغرافی دان، زمین‌شناس، شاعرو از مشهورترین و تأثیرگذارترینِ فیلسوفان و دانشمندان ایران‌زمین و جهان است که به ویژه به دلیل آثارش در زمینه فلسفه و پزشکی اهمیت دارد.

آثار اصلی او دو دانشنامه علمی و فلسفی جامع به نام‌های کتاب شفا و دانشنامهٔ علائی، و همچنین القانون فی الطب به عنوان یکی از معروف‌ترین آثار تاریخ پزشکی است.

آرامگاه این دانشمند شهیر و برجسته، در همدان، بر ۱۲ ستون استوار است، باغچه‌هایی که در محوطه‌ این آرامگاه ساخته شده اند نیز نمونه‌ای از باغ‌های ایرانی و آب نمای آن هم متاثر از حوض خانه‌های سنتی هستند.

هنگام ورود به محوطه آرامگاه بوعلی سینا فضایی مربعی شکل را خواهید دید که بر دیوار‌های آن قصیده عینیه نوشته شده است.این قصیده ها از معروف‌ترین اشعار شیخ الرئیس محسوب می‌شود. قصیده ۲۰ بیتی عینیه در مورد سیر روح انسانی و ارتباط با عالم جهانی سروده شده است.

آرامگاه ابوعلی سینا که در زمان قاجاریه و به دستور نوه فتحعلی شاه به اسم نگار بنا نهاده شد، یکی از جا‌های دیدنی همدان است و فقط شامل یک مقبره نیست. می‌توانید از بخش‌های مختلفی مانند موزه، کتابخانه، تندیس بوعلی ودو مقبره دیگر نیز دیدن کنید. 

ساخت بنای آرامگاه فعلی  در سال ۱۳۳۳ به پایان رسید  طراحی بنا توسط مهندس هوشنگ سیحون به سبک معماری دوره‌ای که ابن سینا در آن می‌زیسته و بر اساس قدیمی‌ترین بنای آن زمان یعنی گنبد قابوس انجام شده است.

 رسیدگی به آرامگاه این دانشمند آیا در خور شان اوست یا نه؟

برای پاسخ به این سوال به سراغ دو نفراز شهروندان رفتم.

آقای حیدری، از شهروندان همدان و شاغل در نیروی هوایی ارتش می‌گوید: به نظرم آرامگاه خوب ساخته شده است، معماری بی نظیری دارد، المان‌های استفاده شده عالی است، کتابخانه و موزه‌ موجود در این محوطه هم بسیار بر معلومات گردشگران می‌افزاید، اما یک حس ناخوشایندی هم وجود دارد.

از او درباره این حس می‌پرسم، سری تکان می‌دهد و می‌گوید: به نظرم خیلی رسیدگی نمی‌شود و انگار یک چیزی ساخته شده و تمام، تلاش نمی‌کنند که روز به روز شکیل‌تر شود و زیبا . با او خداحافظی می‌کنم و به او اطمینان می‌دهم که مشکلات را با مدیر کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان  در میان بگذارم.

سپس با خانم قاسمی یکی از بازدیدکنندگان این بنا دیداری دارم او که به سبب شغلش بار‌ها از محوطه گذر کرده و بار‌ها دوستان و مهمانانش را هم به این محوطه آورده، می‌گوید: من اینجا را دوست دارم و بیشتر مهمانانم را که نخستین بار که به همدان می‌آیند به اینجا می‌آورم.

از او می‌پرسم اوضاع جغرافیایی آرامگاه خوب است و شما راضی بوده اید و او ادامه می‌دهد: بله ، مشکل خاصی نمی‌بینم، اما باید بیشتر کار شود، منظورم این است رسیدگی کنند، دائم سرکشی کنند که مشکلی نباشد و البته که جای کار هم دارد.

از خانم قاسمی تشکر می‌کنم و تصمیم می گیرم خودم دوری در محوطه آرامگاه بزنم که البته با تهیه بلیتی وارد می‌شوم.

این بار خیلی دقیق‌تر از قبل تماشایش می‌کنم و براستی شنیده‌ها از اینکه اوضاع جالبی ندارد درست بود و من به چشم دیدم دیوار‌های بنا حال خوبی نداشتند و حتی با کمی باران سقف گوشه‌ای از آن چکه می‌کرد.

همه چیز مثل سال‌های قبل است چیز جدیدی اضافه نشده  است. این برایم قابل قبول نبود.

وقتی از ابوعلی سینا صحبت می‌کنیم دقیقا از که سخن می‌گوییم از یک دانشمندی که شهرت جهانی دارد و صد البته که گردشگر جهانی هم دارد و این محوطه چرا اینقدر بی سر و سامان به نظر آید؟

گردش یک ساعته‌ من در محوطه آرامگاه بوعلی به پایان می‌رسد و برای پیگیری اوضاع و احوال بنای آرمگاه بوعلی به دیدار مدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان همدان رفتم و با او  به گفت و گو نشستم.

مدیر کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان گفت: آثار تاریخی، به جز این  که تحت تأثیر  روند  طبیعی افول و زوال قرار دارند، در برخی موارد به طور کامل، قابل کنترل نیستند و همواره تحت تاثیر عوامل حوادث طبیعی مورد تهدید و در معرض خطر هستند.

علی مالمیر تاکید کرد: بناهایی، چون بوعلی سینا، باباطاهر و بنا‌های تاریخی دیگر که دارای قدمت طولانی هستند، به طور طبیعی به طور مداوم نیاز به مرمت دارند و با گذشت زمان ممکن است اتفاقاتی نیز برای بناها بیفتد و یا مورد آسیب‌های مختلفی قرار گیرد.

او با بیان اینکه سقف آرامگاه بوعلی سینا دچار مشکل شده بود و چکه می‌کرد، بیان کرد: در این خصوص ایزولاسیون سقف (پوشاندن سقف بام) انجام شده است.

مالمیر همچنین به ترک‌های برج بالایی این بنا اشاره کرد و ادامه داد: به دلیل قرار گرفتن  در برابر فرسایش باد و باران  و بعد از چند دهه که از تاریخ این بنا گذشته منطقی است که دچار فرسودگی شود.

مالمیر بیان کرد: با توجه به حساسیتی که برای این بنا وجود دارد با پژوهشکده مرمت برای کمک به ترمیم آسیب‌هایی که وارد شده، مکاتبه‌ای انجام دادیم.

بیشتر بخوانید

• قصه پر غصه بی مهری به ابنیه تاریخی/ میراث فرهنگی هویت ملی ماست؟
• ابنیه تاریخی به عنوان میراث شهر هستند
• سنگ‌هایی با فریاد تاریخی از سنگینی لاستیک‌ها!

این مسئول با اشاره به اینکه در بعضی از ستون‌های آرامگاه بوعلی سینا احتمال اینکه نشست ضعیفی داشته باشد، اظهار داشت: در این خصوص هم برای چگونگی مرمت این بنا با توجه به اینکه معماری بنا پیچیده و حساس است و نیاز به مطالعات علمی و کارشناسان متخصص دارد، با پژوهشکده مرمت در حال پیگیری هستیم.

مدیر کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان با بیان اینکه در آرامگاه باباطاهر مشکل نشست نداریم، ابراز داشت:بعضی از سنگ‌های این بنا دچار ترک‌هایی شده اند که این موضوع هم با کارشناسان مطرح و مورد بازدید قرار گرفت.

مالمیر گفت: در این زمینه هم، چون در ابتدا باید علت این ترک‌ها شناخته و مطالعه شود پیگیری‌ها انجام شده تا اقدامات لازمی که باید در این باره مشخص شود را به انجام برسانیم و منتظر هستیم که مطالعات آن  انجام  و علت آسیب‌ها مشخص شود تا متناسب با آن مرمت را آغاز کنیم.

 او با بیان اینکه اعتباراتی که در حوزه عمرانی و مرمت اختصاص داده می‌شود بسیار ناچیز است، افزود: اعتبارات تنها برای مرمت‌های اضطراری صرف می‌شود تا جلوگیری حدالاقل تخریب بنا‌ها را بگیریم و این در حالی است که خیلی کار‌هایی که باید برای بنا‌ها انجام شود به علت اعتبارت کم نمی توانیم انجام دهیم، اما امیدواریم در سال ۱۴۰۰ گشایشی در این خصوص صورت پذیرد با توجه به اینکه پیش بینی می‌کنیم از اعتبارات متوازن بهره‌مند شویم تا بتوانیم اقداماتی نظیر سال ۹۶ را انجام دهیم و گام‌های مطلوب و شایسته‌ای در حوزه مرمت بنا‌ها برداریم.

آرامگاه باباطاهر در شهر همدان در مرکز میدانی مستطیل شکل، زیبا، سرسبز، با گنبدی فیروزه‌ای منشوری شکل، بر قاعده‌ای هشت ضلعی بر بالای تپه‌ای کم ارتفاع قرار گرفته‌است. سقف آرامگاه کاشی کاری معرق است. برج آرامگاه بر قاعده‌ای هشت ضلعی واقع شده که ارتفاع آن از سطح فوقانی تپه ۲۰/۳۵ متر و از کف خیابان ۲۵/۳۰ متر است.

ستون‌های هشت‌گانه برج، قطعه سنگ مزار، کف و پله‌های آرامگاه از سنگ گرانیت حجاری شده‌ است و بنای اصلی نیز به ابعاد۱۰ × ۱۰ متر با مجموعه‌ای از منشورها پوشیده شده و دارای مدخل‌های ورودی و منفذهای نور است.

نما و فرش بنای آرامگاه باباطاهر همدان از سنگ است و در داخل آن کتیبه‌هایی از کاشی وجود دارد.

در محوطه داخلی آرامگاه ۲۴ دو بیتی از سروده‌های باباطاهر بر روی ۲۴ قطعه سنگ مرمرین نوشته و نصب شده‌ است. دو لوحه برنجی نیز در محوطه داخلی نصب شده‌است که یکی از آنها اسامی هیئت مؤسس انجمن آثار ملی آرامگاه و دیگری نام برخی از شخصیت‌هایی است که در کنار بابا طاهر دفن شده‌اند. مساحت کل زیر بنای آرامگاه و باغ آن حدود ۸۹۶۵ متر مربع برآورد شده‌ است. ترانه‌های شورانگیز بابا طاهر با لهجه دل‌پذیر لری سروده شده و ترجمان روح و قلب حساس و پر سوز این عارف گرانمایه است و اهل ذوق و حال را با جذبه خاصی تحت تأثیر و سحر خود قرار می‌دهد.

مالمیر در پاسخ به این سوال که درآمد‌های حاصل ازبلیت فروشی بنا‌های تاریخی صرف چه کاری می‌شود افزود: درآمد‌های حاصل به حساب خزانه عمومی کشور واریز و بخشی از آن در اختیار سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قرار خواهد گرفت تا در زمینه تجهیز، تکمیل، مرمت، حفاظت، توسعه موزه‌ها و آماده سازی بنا‌ها و محوطه‌های فرهنگی، تاریخی و طبیعی برای بازدید عمومی، ساخت موزه و با رعایت سایر قوانین و مقررات مربوط مصرف شده و با نظارت و تشخیص وزارت کشور به استان‌ها تقسیم می‌شود.

این مسئول با بیان اینکه استان همدان دارای ۱۸۰۰ اثر تاریخی و طبیعی است ادامه داد: یک چهارم از این آثار متعلق به بنا‌های تاریخی و مذهبی از جمله مسجد، پل وبنا‌ها و محوطه‌های تاریخی است.

و اما کلام آخر؛ احیاء آثار باقی مانده از گذشته تاریخی شهر موجب بازیابی هویت فراموش شده آن می‌شود. آثار و بنا‌های تاریخی به عنوان شریان‌هایی از بستر شهر هستند. بنای تاریخی در طول زمان در عین این که دچار صدماتی می‌شود و چیز‌هایی را از دست می‌دهد، ارزش‌های دیگری را به دست می‌آورد. اثر تاریخی علاوه بر ارزش‌های هنری و عملکردی که در زمان خلق آن مدنظر بوده، با گذشت زمان و تغییرات به وجود آمده، ارزش‌های دیگری را نیز به همراه می‌آورد؛ بنابراین پرداختن به آن‌ها به منظور احیاء از بعد تاریخی، فرهنگی و گردشگری موجب شکوفایی اقتصادی و اجتماعی می‌شود چرا که این فرآیند جلوگیری از تخریب بافت، حفظ سرمایه ملی و در نتیجه ارتقاء ارزش‌های اقتصادی می‌شود. فرآیند احیای بنا‌های تاریخی مستلزم اقداماتی است که این تحقیق به این موضوع می‌پردازد.

گزارش از زهرا جعفرپور ایروانی
انتهای پیام/ج