تل آجری راهی برای کشفیات جدید در شهر باستانی «پارسه»

به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شیراز، حمید فدایی مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید گفت: تخت جمشید را چه در داخل و چه در خارج از کشور تقریباً کسی نیست که نشناسد. همگان اینجا را به عنوان یک محوطه شاخص در حوزه میراث سنگی که عمده آن مربوط به دوره هخامنشی است می‌شناسند؛ دوره‌ای که پایتخت آن در پارسه اهمیت ویژه‌ای می‌یابد و عرصه حکومت نه تنها مختص به این تخت گاه بلکه حوزه‌ای فراگیر است.

او افزود: اینجا پارسه پایتخت دوره هخامنشی و شهری بوده که نیمی از دنیای باستان ازاین جا راهبری و مدیریت می‌شده و شواهد آن در دشت بزرگ مرودشت بصورت پراکنده وجود دارد، لذا محافظت از این عرصه مهم و تاریخی را که همکاران ما بر عهده دارند کار کوچکی نیست، عرصه‌ای که بالغ بر هشتاد و پنج هزار هکتار را شامل می‌شود؛ به عدد ساده، ولی در زمینه مسئولیتی، حفاظت و صیانت از میراثی که در محدوده جغرافیایی آن قرار گرفته اند به دلیل وجود چند شهر، تعداد زیادی بخش و ده‌ها روستا با شواهد آثار پیدا و پنهانی که باید همه آن‌ها کنترل و حفاظت شوند، کاری بسیار سخت و دشوار است.

فدایی افزود: گروه‌های مختلف تخصصی در پایگاه، حوزه‌های پژوهش، اجرا را انجام می‌دهند و موضوعاتی همچون باستان شناسی، حفاظت و مرمت، امور فنی و ساماندهی محوطه را به خوبی دنبال می‌کنند. فعالیت‌های این پایگاه شروعی از سال ۱۳۱۰ خورشیدی دارد، یعنی همزمان با کاوش‌ها در تخت جمشید، سیستم و نظامی اداری در این مکان شکل می‌گیرد و تا امروز این رویه ادامه دارد.

مدیر میراث جهانی پارسه یادآور شد: در طول نه دهه گذشته و در حوزه میراث و فرهنگ، بزرگان زیادی بوده اند که در زمینه نگهداری و صیانت از میراث فرهنگی خدمات شایان توجهی را به این مکان ارائه کرده اند و امروز هم موضوعات نگهداری و ساماندهی از سوی همکاران متخصص و صدیق ما در پایگاه دنبال می‌شود. اگر چه در طول همه سال‌های گذشته موضوعات حفاظت و نگهداری از سوی پایگاه دنبال شده، اما با توجه به گستردگی و وسعت حرایم تخت جمشید، حفاظت از پهنه منظری محوطه با مشکلاتی روبروست. این منظر خود شامل حوزه‌های زیست محیطی و پهنه‌های طبیعی و ارزشمند ملی هم بوده و به این جهت تقابلی بین حوزه میراثی با میراث طبیعی شکل گرفته و مباحث زمین شناسی و زیست بوم را در بر می‌گیرد که باید به این مساله بیشتر توجه شود.

این پژوهشگر حوزه میراث باستانی ایران در ادامه گفت: ویژگی خاص اقلیمی و زیست بومی این منطقه باعث شده این مجموعه بزرگ و با شکوه در اینجا پدید آید و فراتر از آن اینکه زمینه ساز ایجاد تمدنی از هزاره پنجم قبل از میلاد تا به امروز در این پهنه تاریخی باشد.

حتی ما از دوران پیش از تاریخ و از دوران پارینه سنگی میانه هم آثار شاخص دراین محدوده داریم که سابقه و ارزش‌های حوزه تمدنی را در این منطقه یادآور می‌شود؛ در واقع پر آبی رودخانه‌های کر و سیوند و حاصلخیزی دشت از مهمترین عوامل ایجاد حوزه تمدنی در پهنه مرودشت بوده است و بنابراین مساله زیست بوم در این منطقه که زمینه ساز شکل گیری تمدن‌های کهن در دشت بوده حائز اهمیت فراوان است و به نظر می‌رسد به درستی مورد محافظت قرار نگرفته و مسئله‌ای است که نسبت به آن بی توجهی و غفلت شده است.

ملاحظات ویژه در حفاظت از عرصه مستقیم اثر شامل تخت گاه و مجموعه کاخ‌های مجموعه، باعث شده در دهه‌های گذشته به منظر و زیست بوم تخت جمشید کمتر پرداخته شود، بنابراین ضروریست به ظرفیت‌های مکانی و زیست محیطی منطقه که از دلایل ایجاد مجموعه است توجه بیشتری شود و از ارزش‌های آن محافظت شود.

مدیر پایگاه جهانی میراث پارسه تصریح کرد: بنابراین ظرفیت‌های طبیعی و محیط زیستی در تخت جمشید خود میراثی است در دل میراث که باید به درستی مورد شناسایی و حفاظت قرار گیرد. موضوعی که توسط مردمان دوره باستان با تعامل سازنده ایشان با محیط، مورد شناسایی قرار گرفته و در وحدتی بی نظیر با جنبه‌های فنی و با نگاهی هنرمندانه و معمارانه به عنوان ظرفیت در خلق تمدن‌ها مورد بهره برداری قرار گرفته است. ولی امروزه بی توجهی به تعامل سازنده با محیط زیست و بهره برداری نامناسب از منابع طبیعی و از جمله منابع آبی، مخاطرات گسترده‌ای را در دشت که خود بخشی از بستر تمدنی و تاریخی منطقه و بخشی از پارسه باستانی محسوب می‌گردد، باعث شده است.

فدایی با اشاره به کشفیات جدید باستان شناسان ایرانی و ایتالیایی در محوطه تل آجری در نزدیکی تخت جمشید، بیان کرد: در مورد پارسه پایتخت هخامنشیان سوالات بیشماری مطرح است که باید به جواب آن‌ها نه در تخت جمشید بلکه در حریم و منظر آن دست یافت. به دلیل همین سوالات است که رویکرد باستان شناسی و حفاظت ما در طول یک دهه گذشته به سوی پهنه دشت به عنوان بخشی از منظر طبیعی و تاریخی تخت جمشید معطوف شده است و پروژه کاوش و حفاظت در محوطه تل آجری بخشی از این رویکرد جدید است و بنابراین طی یک دهه گذشته ده فصل کاوش در این محوطه انجام شده و همچنین به موازات آن جمعی دیگر از محوطه‌های هخامنشی در دشت مورد شناسایی و مطالعه قرار گرفته است که این فعالیت‌ها هنوز هم ادامه دارد و نتایج علمی آن به تدریج به اطلاع عموم رسانده خواهد شد.

او تاکیدکرد: پارسه شهری است که خیلی از مشخصات آن را نمی‌شناسیم، زیرا بسیاری از شواهد آن طی مداخلات گسترده کشاورزی و توسعه در قرن حاضر در منطقه تخریب شده و بخش‌های از آن نیز در زیر رسوبات دشت مدفون می‌باشد. در طول چهار فصل بررسی‌های باستان شناسی در منطقه شواهد زیادی از آثار بجای مانده شهر پارسه مورد بررسی قرار گرفته است که لزوم حفاظت گسترده‌تر از شواهد موجود تاریخی را گوشزد میکند.

انتهای پیام/