به گزارش خبرنگار حوزه قرآن و عترت  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، قرآن کریم مشتمل بر معانی دقیق، تعالیم و حکمت‌هایی والا درباره حقیقت خلقت و اسرار هستی است که عمده مردم در عصر رسالت از درک آن ناتوان بودند. از این رو پیامبر اکرم (ص) و پس از ایشان مفسران به تبیین و شرح جزئیات آیات قرآن کریم پرداختند. ما نیز با هدف آشنایی بیشتر با آیات الهی، هر روز به چند آیه از کلام الله با استناد به تفاسیر معتبر مفسران قرآن کریم می‌پردازیم.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

به نام خداوند رحمتگر مهربان

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا قِیلَ لَکُمْ تَفَسَّحُوا فِی الْمَجَالِسِ فَافْسَحُوا یَفْسَحِ اللَّهُ لَکُمْ ۖ وَإِذَا قِیلَ انْشُزُوا فَانْشُزُوا یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَالَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ ۚ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ

‌ای اهل ایمان، هرگاه شما را گفتند که در مجالس خود جای را (بر یکدیگر) فراخ دارید، جای باز کنید (و برای نشستن مکان بالاتر و نزدیک‌تر به پیغمبر تنازع و تزاحم مکنید) تا خدا بر توسعه (مکان و مقام و منزلت) شما بیفزاید و هرگاه گفتند که از جای خود (برای توسعه مجلس یا کار خیر دیگری) برخیزید، برخیزید، تا خدا مقام اهل ایمان و دانشمندان شما را (در دو جهان) رفیع گرداند، و خدا به هر چه کنید به همه آگاه است.

فایل صوتی تلاوت آیه ۱۱ سوره مجادله

تفسیر آیه ۱۱ سوره مجادله

امام صادق (ع) فرمودند: برای ایمان درجات و مراتبی است که مؤمنین نسبت به آن‌ها نزد خدا بر یکدیگر برتری دارند؟ خداوند متعال فرمود: پیامبران خود را هم بر یکدیگر فضیلت داده، در قرآن می‌فرماید: «یَرْفَعِ اللهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجات ٍوَ اللهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبیر»؛ این‌ها درجات ایمان و مراتب آن در نزد خداوند بودند».

بیشتر بخوانید

• آیه‌ای که اشاره به احاطه خداوند به همه چیز در عالم دارد +صوت

«تفسّح» به معنای وسعت دادن، گشایش و جا دادن است و «انْشُزُوا» به معنای بلند شدن از جای برای احترام به دیگران است. خداوند در قرآن برای چند گروه، جایگاه و درجات مخصوصی قرار داده است:انبیا، مجاهدان، نمازگزاران، اهل انفاق، مؤمنانی که عمل صالح انجام می‌دهند و دانشمندان. شاید جمله «یَرْفَعِ اللّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ» نشانه‌ی آن باشد که فرمان برپا، به خاطر ورود مؤمنان و دانشمندان است، یعنی به احترام آنان قیام کنید.

مرحوم طبرسی در کتاب احتجاج نقل می‌کند که در زمان امام هادی (ع) یکی از فق‌های شیعه که در بحث با یک ناصبی منحرف، او را روشن کرده و حقّانیت خود را ثابت کرده بود، وارد مجلسی شد که در آن مجلس، علویّون و بنی هاشم نیز حضور داشتند. امام هادی علیه السلام آن فقیه را در بهترین جای مجلس نشاند. این همه احترام، برای علویّون و بنی هاشم گران آمد، بزرگ آنان زبان به اعتراض گشود که چرا چنین فردی را بر ما برتری دادی؟

امام فرمودند:آیا به داوری قرآن راضی هستید؟ گفتند:بله، حضرت این آیه را تلاوت فرمود: «تَفَسَّحُوا فِی الْمَجالِسِ ... وَ إِذا قِیلَ انْشُزُوا فَانْشُزُوا یَرْفَعِ اللّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ»؛ ارزش این شخص به خاطر بحث علمی و شکستی که به آن ناصبی داد از هر شرف و نسبی بیشتر است.

آری، عالم مؤمن بر مؤمن عادی برتری دارد، چنانکه مؤمن بر غیر مؤمن برتری دارد. قرآن در جای دیگر می‌فرماید: «هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَ الَّذِینَ لا یَعْلَمُونَ»

پیام‌های آیه ۱۱ سوره مجادله

۱- ایمان شرایط و لوازمی دارد که باید رعایت گردد. «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا»

۲- جا دادن و احترام به تازه واردان، یک ارزش است. «فَافْسَحُوا ... فَانْشُزُوا»

۳- جا دادن به دیگران در هر مجلسی که باشد لازم است. «فِی الْمَجالِسِ»

۴- عمل به دستورات خداوند، زمینه برای دریافت پاداش‌های بیشتر است. «فَافْسَحُوا یَفْسَحِ اللّهُ لَکُمْ»

۵-گشایش در کار دیگران، سبب گشایش خداوند در امور شماست. «فَافْسَحُوا یَفْسَحِ اللّهُ لَکُمْ» پاداش الهی با عمل متناسب است. گشایش، گشایش می‌آورد.

۶- رعایت آداب اجتماعی، حتّی در نشست و برخاست، مورد سفارش اسلام است. «فَافْسَحُوا ... فَانْشُزُوا»

۷- گاهی لازم است به احترام ورود بزرگان و دانشمندان به اهل مجلس گفته شود که برخیزید. «انْشُزُوا فَانْشُزُوا»

۸-علم، هدیه و تفضّل الهی است. «أُوتُوا الْعِلْمَ»

۹- صاحبان علم و دانش، باید در جامعه اسلامی از جایگاه بالا و والایی برخوردار باشند. «وَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ»

۱۰- عمل دانشمند، پاداش بیشتری دارد. «یَرْفَعِ اللّهُ ... اَلَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ»

۱۱- جا دادن‌ها و بلند شدن ها، خالصانه و برای خدا باشد نه به انگیزه‌های دیگر. «وَ اللّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ»

۱۲- در نشست و برخاست ها، خدا را فراموش نکنیم. «وَ اللّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ»

انتهای پیام/