به گزارش خبرنگار حوزه دانشگاهی گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، افزایش بی رویه دانشگاه‌های ایران در چند دهه اخیر منجر به این شد که همه افراد حتی افراد بدون استعداد وارد دانشگاه شوند و در رشته‌های مورد علاقه خود تحصیل کنند تا روز به روز آمار مدرک‌دارهای کشور افزایش یابد.

اما در حال حاضر تعدد زیاد مراکز علمی و دانشگاه‌ها و موسسات علمی باعث بروز پدیده‌ای دردناک به نام «مدرک گرایی» و «افزایش بیکاری فارغ التحصیلان» شده است، شاید در جامعه امروزی همه افراد وارد دانشگاه شوند و در پشت صندلی‌ها بنشینند و به گمان خودشان بعد از ۴ سال یا دو سال سختی به استخدام شرکت‌های دولتی یا خصوصی درآیند، اما به گفته بیشتر مسئولان دانشگاهی این وضعیت می‌تواند به راحتی باعث افزایش نرخ بیکاری در سطح جامعه و افت وحشتناک اقتصاد کشور شود.

در حال حاضر حدود ۴ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر دانشجو در ایران تحصیل می‌کنند که این آمار شاید ۱۰ برابر بیشتر از محصلان کشور‌های پیشرفته باشد، وقتی به عمق فاجعه نگاه می‌کنیم چیزی جز افزایش پدیده مدرک گرایی در آینده‌ای نه چندان دور به ذهنمان خطور نخواهد کرد.

روسای دانشگاه‌ها مدعی این موضوع هستند که جوانان ایرانی برای جذب بازار کار و کسب پست‌های بالا به دانشگاه‌ها و ادامه تحصیل تا مقطع دکتری روی می‌آورند و بعد از فارغ التحصیلی با بیکاری و خانه نشینی مواجه می‌شوند، اما در کشور‌های دیگر به خصوص کشور‌های پیشرفته بیشتر جوانان تنها تا مقطع کاردانی و کارشناسی ادامه تحصیل می‌دهند تا بتوانند متناسب با رشته خود وارد بازار کار شوند و سایر آن‌ها تنها به منظور تدریس در دانشگاه‌ها سعی در ادامه تحصیل و مطالعه دروس تا مقطع دکتری دارند که همین موضوع باعث کاهش سطح بیکاری در جامعه آنها شده است و به همین منظور اقتصاد کشورشان با تلاش جوانان و حمایت‌های دولت پیشرفت می‌کند و در آن جا دیگر صحبت زیادی از فقر و بیکاری و افت وضعیت مالی شهروندان نخواهد بود.

تاثیر افزایش دانشگاه‌ها در بروز مدرک گرایی

محمود نیلی احمد آبادی، رئیس دانشگاه تهران در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره پدیده مدرک گرایی اظهار کرد: بروز پدیده مدرک گرایی تا حدودی ناشی از مسائل اقتصادی است.

او افزود: در کشور‌هایی که وضعیت اقتصادی خوب وجود دارد و افراد می‌توانند خیلی سریع جذب بازار کار شوند ممکن است بعد از مقطع کارشناسی یا ارشد به لحاظ اقتصادی برای ادامه تحصیل حاضر نشوند بنابراین همیشه استقبال دانشجویان بسیاری از کشور‌ها در دوران رکود اقتصادی به ویژه در مقطع دکتری با درصد بالایی همراه است.

نیلی احمدآبادی تصریح کرد: از آن جایی که کشور ایران هم از مشکل اقتصادی رنج می‌برد، دانشجویان فکر می‌کنند که ادامه تحصیل باعث ایجاد فرصت اشتغال زایی برای آینده آنان خواهد شد که در اینصورت پدیده مدرک گرایی رواج پیدا می‌کند.

او تاکید کرد: یک عامل دیگر برای پدیده مدرک گرایی تشدید شده و آن موضوعی است که به غلط برای ارزش مدرک قائل شده ایم، برای مثال ارتقای کارمندان در یک دستگاه مستقل از اینکه مدرک تحصیلی شان چه رابطه‌ای با شغل شان دارد و آیا این مدرک تحصیلی باعث افزایش توانمندی‌های آنان می‌شود یا خیر؟ فقط به صرف مدرک، حقوق آنان افزایش پیدا کرده و به همین دلیل تقاضا برای گرفتن مدرک بالا رفته است.

رئیس دانشگاه تهران با بیان اینکه بیش از حد نیاز در کشور ایران به تاسیس دانشگاه اقدام کرده‌ایم، تاکید کرد: تاسیس بیش از اندازه دانشگاه‌هایی از قبیل آزاد، پیام نور، غیرانتفاعی و ... باعث تسهیل در ورود افراد به دانشگاه و گرفتن مدرک تحصیلی شده و به کیفیت ورود و خروج فارغ التحصیلان دانشجویی از دانشگاه توجه‌ای نداشته که همین موضوع باعث شکل گیری تجارت و باز شدن راه برای گرفتن مدرک از سوی برخی افراد شده است و از طرفی هم سیستم‌های مالی و تشویقی ما مدرک را ملاک اصلی برای جذب افراد به بازار کار در نظر می‌گیرند.

او درباره میزان اهمیت دانشگاه تهران به مهارت آموزی دانشجویان گفت: دانشگاه تهران ارتقای دانشجویان را بیشتر بر مبنای آموزش‌های مهارتی قرار داده و به مدرک توجه کمتری نشان می‌دهد تا به اینصورت از شدت ارائه مدرک کم کنیم. این سیاست در مابقی مراکز آموزش عالی در حال شکل گیری است و اگر این موضوع در تمامی حوزه‌های علمی کشور شکل بگیرد و مبنا و تناسب مدرک با موضوع کار و توانمندی‌های فرد باشد حتما پدیده مدرک گرایی بهبود پیدا می‌کند.

نیلی احمد آبادی اضافه کرد: در سطح جهان احتمال دارد که افراد به علت دلایل شخصی، علاقه و افزایش دانش اقدام به ادامه تحصیل و اخذ مدرک دانشگاهی کنند که این موضوع بد نیست، اما اگر دریافت آن بدون علاقه و تنها بر مبنای جنبه‌های مادی غیر اصولی باشد به هیچ عنوان قابل قبول نخواهد بود.

رئیس دانشگاه تهران درباره کم بودن پدیده مدرک گرایی در دانشگاه‌های سطح یک کشور به نسب دانشگاه‌های دیگر گفت: دانشگاه‌هایی مانند تهران، شریف، امیرکبیر، علامه و ... که ورود، آموزش و اخذ مدرک در آن‌ها رقابتی و سخت است پدیده مدرک گرایی در این مراکز علمی به هیچ عنوان با مفهوم بد همراه نخواهد بود.

بیشتر بخوانید

• آموزش‌هایی که میان صنعت و علم گم شده اند/ مدرک گرایی؛ آفت مهارت آموزی نسل جوان

سعدالله نصیری قیداری، رئیس دانشگاه شهیدبهشتی در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره پدیده مدرک گرایی اظهار کرد: دریافت مدرک دانشگاهی و ادامه تحصیل برای ارزیابی استخدام افراد و اشتغال آنان امری لازم است.

او افزود: اشکال وقتی پیش می‌آید که مدرک دانشگاهی بی محتوا باشد و فرد عمر و پول خود را به پای آن گذاشته اما هیچ مطلب مهمی یاد نگرفته است.

نصیری قیداری تصریح کرد: بسیاری از دانشجویان در دوران تحصیل مهارت و دانش کافی را برای اشتغال به دست نیاورده اند؛ به همین دلیل بسیاری از آن‌ها به دلیل نداشتن تخصص، بیکاری‌های طولانی مدت را تجربه می‌کنند.

او با بیان اینکه برای مدتی تنور مدرک گرایی گرم شده بود، یادآوری کرد: برخی از افراد با دریافت عنوان مدرک ارشد یا دکتری برای رقابت سیاسی آن را لازم می‌دانستند؛ همین امر باعث شد  تا برخی از مکان‌ها به صورت غیر قانونی به افراد، مدرک دانشگاهی ارائه می‌دادند. البته  این افراد شناسایی شدند و با آنان از طریق تدوین لایحه‌ای با عنوان «قانون مقابله با تقلب» که در سال ۹۶ در مجلس تصویب شد، توانستیم در سال ۹۸ با ابلاغ آئین اجرایی از سوی دولت برای رسیدگی به این موضوع پیگیری قانونی داشته باشیم.

رئیس دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: کمیته اخلاق و پژوهشی دانشگاه در خصوص خطای اعضای هیئت علمی یا دانشجویان با آنان به شدت مقابله خواهد کرد اما عمده تقلب‌های مدرک گرایی که از طریق مقاله فروشی یا پایان نامه فروشی در خیابان‌ها انجام می‌شود، بسیار در فضای علمی کار زشتی است و اعتبار مدرک تحصیلی را کاهش خواهد داد.

او با بیان اینکه فضای علمی باید یک فضای معنوی، درست، سالم آموزشی و پژوهشی باشد، تاکید کرد: هر نوع سودجویی در فضای آموزشی خلاف است و دانشگاه‌ها در صورت مشاهده تخلف با فرد خاطی، برخورد خواهند کرد.

نصیری قیداری اضافه کرد: ضرورت مهارت افزایی و توانمندی فنی افراد امری ضروری است. به نظر می‌رسد برای ایجاد تحول در مهارت باید بینش لازم وجود داشته باشد و دانش لازم كسب شود.

علاوه بر تمامی موارد گفته شده بیشتر افراد ایرانی تنها روی یک هدف متمرکز می‌شوند؛ یعنی فقط خود را در رشته‌های پرتقاضا در قالب پزشکی، مهندسی یا خلبانی و ... می‌بینند و همین افراد بعد از اینکه نتوانند در رشته‌های مورد علاقه خود نمره قبولی کسب کنند و به دانشگاه بروند ترجیح می‌دهند برای فرار از خانه نشینی و کسب هر نوع مدرکی که شده وارد دانشگاه شوند و در رشته‌هایی که دوست ندارند تحصیل کنند تا بعد‌ها بتوانند متناسب با آن جذب بازار کار شوند.

اما به گفته روانشناسان همین موضوع یکی دیگر از عوامل پرخطری است و همین بی‌علاقگی باعث می‌شود جوانان بعد از فارغ التحصیلی سماق بمکند و جذب مشاغلی شوند که استعدادی در آن ندارند و بی‌حوصلی در آن، باعث ضرر و زیان به اقتصاد مملکت و کارفرمایان و در نتیجه اخراج و افزایش نرخ بیکاری در جامعه می‌شود.

بهترین راهکار برای فرار از این معضل، آن است که تمامی افراد در ابتدا متناسب با استعدادهایشان به انتخاب رشته صحیح و عادلانه دست بزنند و در صورت بی علاقگی به تحصیل از دانشجو شدن دوری کنند و اگر به کسب و کاری علاقه دارند از همان ابتدا به فکر جذب بازار کار و درآمد باشند تا با انتخاب یک تصمیم عجولانه باعث ضرر و زیان و افزایش نرخ بیکاری در کشور نشوند.

البته بهتر است آموزش و پرورش و وزارت علوم با تلاش و هم فکری یک دیگر، قبل از ورود افراد به دانشگاه‌ها و شرکت در کنکور سراسری استعداد آن‌ها را محک بزنند و متناسب با مهارت و توانایی شان اجازه تحصیل در آن رشته را به دانش آموزان و دانشجویان دهند و در صورتی که مشاهده کردند این افراد سودآوری برای درس و ادامه تحصیل ندارند حتما به فکر چاره‌ای برای رفع معضل بیکار‌ی فارغ التحصیلان در جامعه کنند.

انتهای پیام/