چرا در دهه ۵۰ در شهر کوچکی مانند نهاوند اداره ساواک تاسیس شد؟

به گزارش گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از  همدان، استان همدان و به خصوص شهرستان نهاوند دارای تاریخی کهن و فرهنگی بسیار غنی با مردمانی مبارز و عدالت خواه هستند و در دوران معاصر نیز نهاوند همواره نقش تاثیرگذاری در رویداد‌های حساس تاریخی و سیاسی کشور داشته است از جمله این نقش‌آفرینی‌های حساس می‌توان به مبارزات انقلابی مردم این خطه در دوران رژیم پهلوی اشاره کرد اگر چه مبارزات انقلابی مردم نهاوند محدود به سال ۵۷ نمی‌شود و از همان ابتدای مبارزه حق‌طلبی در سال ۱۳۲۸ و به حمایت از دولت قانونی مصدق آغاز شد و در ۱۵ آبانماه ۱۳۵۷ با پایین کشیدن مجسمه شاه نخستین بار در ایران، نام خود را در تاریخ به ثبت رساندند.

بر اساس اسناد موجود و به گفته بسیاری از مورخان و انقلابیون معاصر، مردم نهاوند سابقه درخشانی در مبارزه با ظلم و طاغوت دارند به‌طوری‌که مبارزه این مردم مؤمن، شریف، انقلابی و ولایت مدار در دوران معاصر به حوادث قبل و بعد از کودتای ننگین ۲۸ مرداد رقم خورد و در جریان آن مبارزه از طرف کودتاگران تعدادی زیادی از مردم بازداشت و زندانی شدند.

مردم همیشه انقلابی و ولایتمدار نهاوند در دوران معاصر با کمک بزرگانی مانند آیت‌الله شیخ محمد، ولی حیدری پدر شهید حیدری، شهید آیت‌الله علی قدوسی،  حجت‌الاسلام شیخ احمد زمانیان،  شیخ عزیز الله علیمرادیان، معلم شهید حاج محمد طالبیان و گروه انقلابی ابوذر و ده‌ها نفر دیگر که به حمایت از آیت‌الله کاشانی و دولت قانونی مصدق به مبارزه با شاه پرداختند، اما پس از کودتای ننگین آمریکایی ۲۸ مرداد بیشتر آن‌ها دستگیر و روانه زندان‌های خرم‌آباد و نهاوند شدند.

و، اما انقلابی گری مردم نهاوند با تشکیل گروه انقلابی ابوذر نهاوند با هدایت معلم شهید حاج محمد طالبیان و ۶ دانش آموزش به نام‌های بهمن منشط، روح الله سیف، ولی الله سیف، ماشاالله سیف، حجت عبدلی، عبادالله خدارحمی در سال ۱۳۴۹ به اوج رسید و تمامی اعضای این گروه مبارزه و انقلابی که درد سر‌های زیادی را برای حکومت شاه به وجود آوردند، در تیرماه سال ۱۳۵۲ دستگیر و در ۲۹بهمن ماه همان سال به دستور مستقیم شاه ۶ دانش آموز شهید شدند و رهبر گروه هم به ۱۵ سال حبس محکوم شد و در سال ۵۷ از زندان آزاد و در دوران دفاع مقدس در نبرد بامنافقان به شهادت رسید.

حاج اسد سیف مبارز انقلابی و برادر شهید ماشالله سیف که مدتی در زندان ساواک بود می گوید: هنگامی که ساواک تشکیل شد ابتدا در مراکز استان‌ها بود، اما نخستین بار در غرب کشور اداره ساواک در دهه ۵۰ در نهاوند تشکیل شد و به شدت به دنبال سرکوب و دستگیری نیرو‌های انقلابی و گرو‌های مبارزی مانند ابوذر نهاوند بود.

او گفت: مردم نهاوند در کنار رهنمود‌های روحانیون بزرگ شهر و معلمان دلسوز و انقلابی مانند شهید طالبیان جرقه اصلی انقلاب را در سال ۱۳۴۹ با تشکیل گروه ابوذر زدند و دستگاه رژیم پهلوی مجبور شد اداره ساواک نهاوند را به عنوان نخستین شهرستان غرب ایران تاسیس کند.

ساواک با همکاری شاه ، اسرائیل و آمریکا در سال ۱۳۳۹ به منظور سرکوب انقلابیون در تهران و مراکز استان‌ها تاسیس شد.

سیف افزود: به حدی شهربانی و ساواک بعد از دستگیری گروه انقلابی ابوذر بر مردم نهاوند سخت گیر شدند و زندان‌های نهاوند همدان و سنندج پربود از مبارزان انقلابی، اما جوانان نهاوندی گروه ابوذر ۲ را هم تشکیل دادند و جلوتر از سایر نقاط کشور و در حالی که شاه در ایران بود در ۱۵ آبانماه ۵۷ یعنی نزدیک به ۳ ماه مانده به پیروزی انقلاب  نخستین بار در کشور مجسمه شاه را سرنگون کردند.

بیشتر بخوانید

• چرا انقلاب کردیم؟ جوابش را شاه داده!
• مردم آبادان در پیروزی انقلاب نقش مهم و تاثیرگذاری داشتند
• از دیوارنگاره های بهمن ۵۷ تا شعارنویسی مجازی در چهل و دومین سالگرد پیروزی انقلاب

کریم یوسفی یکی از مجروحان حمله گارد شاهنشاهی در روستای جهان آباد قبل از انقلاب می‌گوید: شاه اداره ساواک را در نهاوند  شهر کوچکی با حدود ۷۰ هزار نفر جمعیت ، تاسیس کرد، اما مبارزات مردم و جوانان نهاوند به حدی بود که برای سرکوب آن‌ها از گارد ویژه شاهنشاهی هم استفاده کرد و بعد از سرنگونی مجسمه شاه، با اعزام گارد ویژه شاهنشاهی از زنجان به نهاوند سخت‌ترین ظلم و جنایت را در حق مردم مظلوم نهاوند روا داشتند به‌طوری‌که از سوی آیت‌الله طالقانی اعضای کادر درمانی بیمارستان لقمان الدوله تهران و چند خبرنگار و حقوقدان در ۱۷ دی ۵۷ عازم نهاوند شدند.

او افزود: در ۲۵ دی‌ماه ۵۷ روستای جهان‌آباد نهاوند با جمعیتی کم،  مورد حمله وحشیانه گارد شاه و نیرو‌های ساواک و ژاندارمری قرار گرفت وعده تمامی جوانان روستای ما در روز ۲۵ دی‌ماه ۱۳۵۷ در خانه شهید نور خدا زمانیان بود که بیش از ۳۰ نفر شب آماده بودند که متأسفانه توسط مخبرین ساواک محل ملاقات لو رفت و آن جنایت وحشتناک رژیم رغم خورد که در مطبوعات سراسری انعکاس وسیعی داشت.

او اظهار داشت: روز ۲۵ دی‌ماه گارد شاهنشاهی مستقر در زنجان تحت فرماندهی شخصی به نام حسینی برای دستگیری یکی از روحانیان به نام حجت‌الاسلام‌والمسلمین احمد زمانیان وارد روستای جهان‌آباد شدند که مردم روستا نیز به مقاومت پرداخته و در مقابل آنان ایستادگی می‌کنند و ۱۸ نفر از آنان در درگیری به‌شدت مضروب و دو نفر هم شهید شدند.

روزی که باید به نام نهاوند ثبت شود

علی چگنی از اساتید فعلی دانشگاه‌های نهاوند که در آن تاریخ جوان بود و به همراه پدرش این صحنه‌ها را مشاهده کرده بود این اتفاق تاریخی را این‌گونه روایت می‌کند؛ شاه، شریف امامی را برکنار و ارتشبد غلامعلی ازهاری را به‌جای وی به نخست‌وزیری برگزید و به دستور ازهاری، در مقابل دانشگاه تهران، دانش‌آموزانی را که در سالگرد تبعید امام خمینی به ترکیه (سالگرد ۱۳ آبان ۱۳۴۳) در حال تظاهرات و شعار دادن بودند به رگبار گلوله بستند و تعداد زیادی از آنان را به شهادت رساندند.

او ادامه داد: دو روز بعدازاین کشتار، یعنی در ۱۵ آبان ۱۳۵۷ مردم انقلابی نهاوند همراه و هم‌صدا با امت اسلامی ایران، دست به اعتراض و تظاهرات زدند و مرحوم شیخ طاهر احمدوند به دستور آیت‌الله شهید محمدعلی حیدری (اولین امام‌جمعه شهید که در ۷ تیر سال ۱۳۶۰ در انفجار حزب جمهوری اسلامی در رکاب شهید بهشتی به شهادت رسید) سخنرانی مراسم را در مسجد جوانان که مرکز قیام و انقلاب در نهاوند بود بر عهده گرفت.

چگنی گفت: مرحوم شیخ طاهر احمدوند در پایان سخنرانی بسیار پرشور و انقلابی خود به جوانان توصیه کرد که به سمت میدان مجسمه و خیابان اصلی بروند و البته کاری به مجسمه شاه ظالم نداشته باشند که همین تحریک غیرمستقیم شیخ کار خودش را کرد و حماسه مردم نهاوند رقم خورد.

او افزود: جوانان انقلابی نهاوند درحالی‌که خیابان مملو از مأموران شهربانی و ژاندارمری و ساواک بود خروشان و شعار گویان از مسجد جوانان به سمت خیابان اصلی حرکت کردند و به‌محض رسیدن به میدان مجسمه با تیرآهن‌هایی که کنار خیابان برای ساخت‌وساز پاساژ و بانک در دسترس آنان بودند به مجسمهٔ محمدرضا پهلوی، پادشاه خائن و ظالم که زندان‌ها را از جوانان انقلابی پرکرده بود و هرروز خبر شکنجه و تبعید و شهادت آنان به گوش می‌رسید حمله کردند.

چگنی که عضو شورای فرهنگ عمومی شهرستان نیز هست گفت: مردم با ضربات پی‌درپی مجسمه طاغوت را سرنگون کردند و این اقدام انقلابی نخستین بار به نام مردم نهاوند در حافظه تاریخ ثبت شد که متأسفانه به علت عدم پیگیری مستمر مسئولان طی سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی این افتخار نهاوندی‌ها در مناسبت‌ها و ایام تاریخی کشور ثبت‌نشده است.

او ادامه داد: همان لحظه سرنگونی مجسمهٔ شاه مردم انقلابی نهاوند یک‌صدا اطراف میدان مجسمه فریاد می‌زدند؛ میدان ابوذر، میدان ابوذر یعنی میدان هم با الهام از گروه انقلابی ابوذر نهاوند نام‌گذاری شد.

چگنی گفت: متأسفانه در سال‌های اخیر با مصوبهٔ شورای شهر نهاوند و موافقت فرمانداری میدان ابوذر حذف و به یک چهارراه فقط با یک تابلو یادبود گروه ابوذر در کنار پیاده‌رو تبدیل شد و متأسفانه در نهاوند، یادی و یادمانی و میدانی بنام ابوذر که یادآور، روزهای پرشور سقوط مجسمه طاغوت نخستین بار در کشور باشد، وجود ندارد.

او در پایان گفت: امید است شورای فرهنگ عمومی نهاوند، اقدام لازم در خصوص پیگیری ثبت ملی «روز ۱۵ آبان به نام روز نهاوند“ را به‌عنوان یک مطالبه عمومی مردم این دیار تا رسیدن به نتیجهٔ نهایی پیگیری نماید.

گزارش از علی سهرابی

انتهای پیام/ب