به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، ترکمنستان شاهراه ورود ایران به بازار‌های کشور‌های آسیای میانه است که سالانه حجم قابل توجهی از کالا‌های ترانزیتی و صادراتی کشورمان را ازجمله خراسان رضوی پذیراست، اما متأسفانه بدعهدی و بهانه‌جویی در این شراکت تجاری از طرف ترکمنستان مسیر ترانزیتی بین این دو کشور را با موانع بسیاری همراه کرده است.

 

خراسان رضوی همچون سایر استان‌هایی که از مرز‌های مشترک با همسایگان برخوردار است از سال گذشته تاکنون از محدودیت‌ها و محرومیت‌های صادراتی بی‌بهره نبوده و به دلایلی ازجمله انسداد مرز ترکمنستان میزان صادرات و واردات این استان با افت‌وخیز بسیاری روبرو بوده است.

سابقه بدعهدی‌های ترکمنستان و کاهش سطح مراودات و بهانه‌جویی‌های این کشور را نمی‌توان محدود به دوران کرونا و یا روابط ترانزیتی محدود کرد.

 

همواره در سال‌های اخیر برای جبران کمبود فشار گاز در شهر‌های شمالی کشور در فصل سرما، حدود ۱۵ تا ۲۵ میلیون مترمکعب در روز گاز از ترکمنستان وارد ایران می‌شد و این موضوع از سال ۸۵ موجب شده بود تا بار‌ها ترکمن‌ها بر سر قیمت گاز صادراتی به ایران بهانه آورده و شیر گاز را ببندند مانند زمستان سرد و یخبندان سال ۸۶ که شاهد فاجعه سرمای شدید در شمال کشور ناشی از نبود گاز برای مردم بودیم و قطع و کاهش گاز وارداتی از سوی ترکمنستان نقش اساسی در بروز این فاجعه داشت.

---

سال‌هاست که ترکمنستان در مسیر صادرات و واردات و ترانزیت کالا نیز مسیر پرفراز و نشیبی را دارد که از انسداد مرز گرفته تا افزایش عوارض تا جلوگیری از کامیون‌های ترانزیتی به داخل کشورش هرروز سازی مخالف می‌زند.

کالا‌های صادراتی از طریق سه گذرگاه مرزی لطف‌آباد، سرخس و باج‌گیران خراسان رضوی به ترکمنستان حمل می‌شود. این سه گذرگاه مرزی اسفند پارسال در پی شیوع کرونا از سوی کشور همسایه بسته شدند. ترکمنستان اما پس از چند ماه ابتدا مسیر ریلی سرخس و سپس مرز زمینی لطف‌آباد را با اعلام شرایط محدودکننده برای عبور کامیون‌های ایرانی گشود.

حمید همایونی یکی از صادرکنندگان مصالح ساختمانی گفت: افغانستان و عراق عمده کشور‌هایی هستند که خواهان محصولات خراسان رضوی هستند.

او با اشاره به مشکلاتی که در مرز برای صادرات کالا وجود دارد، افزود: به‌قدری که صادرات به ترکمنستان با مشکلات فراوان روبروست در سایر مرز‌ها با چنین بهانه‌هایی روبرو نیستیم.

این صادرکننده ادامه داد: ترکمنستانی‌ها به دلیل اختلافی که با تاجیکستان دارند از پذیرش محموله‌های صادراتی به مقصد این کشور خودداری و مخالفت می‌کنند.

همایونی با اشاره به اینکه امسال تاکنون بار‌ها و به بهانه‌های مختلف بسیاری از کامیون‌ها برای ورود به ترکمنستان با مشکل جدی روبرو بودند بیان کرد: به‌طور مثال طرف ترکمنستانی به‌یک‌باره عوارض را بدون اطلاع قبلی افزایش می‌دهد و یا برای اقدامی مانند پیمایش و یا اسکورت خودرو‌های ایرانی هزینه و عوارض تعیین می‌کند.

او بابیان اینکه ثباتی در مراودات کالا با طرف ترکمنستانی دیده نمی‌شود تصریح کرد: به‌طور مثال اخذ عوارض اضافی از رانندگان کامیون‌های ایرانی به میزان هر کیلومتر پیمایش و به میزان یک و نیم دلار ازجمله همین هزینه‌تراشی‌هایی است که صادرات به این کشور و از طریق این کشور را مقرون‌به‌صرفه نمی‌کند.

این صادر کننده تاکید کرد: یکی از مشکلات تجارت با این کشور این است که حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از مبلغ فروش کالا‌های صادراتی ایران صرف پرداخت مالیات و هزینه‌ها در این کشور می‌شود.

همایونی اظهار کرد: با این تفاسیر و قوانینی که هرروز این کشور پیش پای ایرانی‌ها می‌گذارد بهتر است که حمل کالا‌های صادراتی و ترانزیتی به مقصد کشور ترکمنستان توسط خودرو‌های خودشان انجام بپذیرد.

صادرات ۹ ماهه امسال به ترکمنستان، ۴۳ میلیون دلار با وزن ۲۱۲ هزار تن بوده است که ازنظر وزنی ۴۷ درصد و ازنظر ارزشی ۶۵ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته است

کاهش صادرات

امید جهان خواه ناظر گمرکات خراسان رضوی گفت: بررسی آمار امسال نشان می‌دهد که حجم صادرات این استان به برخی کشور‌ها ازجمله افغانستان، اسپانیا، عمان و هلند با افزایش خروجی همراه بوده است و به برخی کشور‌ها به دلیل بسته بودن مرز‌ها ازجمله کشور‌های حوزه آسیای مرکزی با کاهش همراه بوده است.

او با بیان اینکه تراز بازرگانی خراسان رضوی در هفت ماه امسال مثبت و معادل ۵۳۰ میلیون دلار بوده است، افزود: در این مدت انسداد مرز ترکمنستان موجب کاهش شدید آمار صادرات به این کشور شد.

ناظر گمرکات خراسان رضوی بابیان اینکه میزان صادرات و واردات از مبادی گمرکی لطف‌آباد و باج‌گیران حتی به عدد صفر نیز رسید ادامه داد: البته در مرز سرخس تبادل ریلی و کامیونی به‌صورت محدود و با جابه‌جایی تریلر‌ها در حال انجام است.

جهان خواه با اشاره به اینکه خراسان رضوی دارای پنج گمرک در لطف‌آباد، سرخس، باج‌گیران، دوغارون و مشهد و دو بازارچه مرزی در تایباد واقع در مرز افغانستان و باج‌گیران در مرز ترکمنستان است، بیان کرد: در این مدت نسبت به مدت مشابه سال قبل در صادرات از نظر وزنی ۷۲ درصد و ارزشی ۱۴ درصد و در واردات از نظر وزنی ۴۴ درصد و ارزشی ۳۷درصد کاهش داشتیم.

او تصریح کرد: اقلام عمده صادرات شامل زعفران دربسته بندی بیش از۳۰گرم، پسته‌ها با پوست تازه یا خشک، مقاطع فلزی، پیه صنعتی مورد مصرف در صنعت صابون‌سازی، کف‌پوش‌ها، مصالح ساختمانی و هم‌چنین مقاطع فلزی و از آن طرف پنبه حلاجی نشده یا شانه نزده، مواد اولیه واحد‌های تولیدی، ابریشم خام و هم‌چنین ماشین‌آلات واحد‌های تولیدی از مهم‌ترین اقلام عمده وارداتی بوده است.

ناظر گمرکات خراسان رضوی تاکید کرد: در این مدت کشور‌های طرف معامله خراسان رضوی در حوزه واردات کالا در این مدت عمدتاً امارات متحده عربی، ازبکستان، چین، ترکیه و هند بوده است.

محمدعلی امیر فخریان رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صمت خراسان رضوی نیز با بیان اینکه صادرات به ترکمنستان همواره در طی سال‌های گذشته با روند نزولی همراه بوده است گفت: آمار صادرات به ترکمنستان نشان می‌دهد که صدور کالا به این کشور از سال ۹۳ روندی نزولی داشته و در ۹۸ این تنزل تشدید شده است.

او افزود: صادرات استان در سال ۹۸ به کشور ترکمنستان ۱۵۴ میلیون دلار به وزن ۵۷۶ هزار تن بوده است که ازنظر ارزشی ۳۰ درصد کاهش و ازنظر وزنی ۵۸درصد رشد را نسبت به سال گذشته نشان می‌دهد.

رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صمت خراسان رضوی در خصوص افزایش مراودات تجاری و واردات محصول از این کشور ادامه داد: در سال ۹۸ نیز بیش از ۶میلیون دلار واردات به وزن ۵.۴ هزار تن از ترکمنستان داشتیم که ازنظر وزنی ۷۶درصد و ارزشی ۱۸۸درصد رشد داشتیم.

امیر فخریان با اشاره به اینکه در بسیاری از زمینه‌ها برای کاهش بهانه‌جویی‌ها همکاری لازم را با این کشور داشتیم، بیان کرد: این در حالی است که میزان صادرات در سال جاری نیز با شیب کاهشی همراه شده است.

او تصریح کرد: صادرات ۹ ماهه امسال به ترکمنستان، ۴۳ میلیون دلار با وزن ۲۱۲ هزار تن بوده است که ازنظر وزنی ۴۷ درصد و ازنظر ارزشی ۶۵ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته است.

رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صمت خراسان رضوی تاکید کرد: در سال ۲۰۱۹، ترکیه، روسیه، چین، امارات، آلمان، قزاقستان، فرانسه و هلند تأمین‌کننده نیاز‌های وارداتی این کشور بوده‌اند و چین، افغانستان، ازبکستان، آذربایجان، ترکیه، رومانی، روسیه، گرجستان، ایتالیا و اکراین مقاصد صادراتی این کشور به شمار می‌آیند.

ترکمنستان بیشتر یک کشور واردات محور است و از کشور‌های متعدد از جمله روسیه و اتحادیه اروپا، کالا وارد می‌کند. جمهوری اسلامی ایران نیز یکی از تامین کننده‌های ترکمنستان بوده و هست از همین رو در سال ۲۰۱۵ که روحانی رئیس جمهور ایران سند توسعه اقتصادی را به اتفاق رئیس جمهوری ترکمنستان امضا کردند، قرار بر این شد که تا سال ۲۰۲۵سطح مبادلات به بیش از ۵ میلیارد دلار برسد. اما متاسفانه از زمانی که این سند امضا شد به دلایل مختلف سطح مبادلات کاهش پیدا کرده است

این کشور برای ما، چه از نظر واگن و چه از نظر کامیون، دروازه ورود به کشور‌های آسیای میانه است. همچنین دسترسی کشور‌های همجوار ترکمنستان مثل ازبکستان، تاجیکستان و قرقیزستان به آب‌های آزاد از طریق ترکمنستان اتفاق می‌افتد که این موضوع می‌تواند سهم به سزایی در ترانزیت کالا داشته باشد و مبادلات تجاری را افزایش دهد لذا باید در این جهت دیپلماسی اقتصادی و گفت و گو را برای توسعه روابط به شکل جدی تری در دستور کار قرار داد.

 

منبع: بازار

انتهای پیام// م.ب