مسعود عتیقی، مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه فناوری گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره اولین بارش شهابی سال ۲۰۲۱ میلادی اظهار کرد: بارش شهابی ربعی (Quadrantid) اولین بارش سال نو میلادی است. در بارش امسال، زیر سقف یک آسمان تاریک ممکن است در هر ساعت ۲۵ شهاب در زمان اوج این بارش در ساعت ۱۸ امروز (یکشنبه، ۱۴ دی) مشاهده شود.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ادامه داد: اگر چه در بارش‌های ربعی حدود ۵۰ تا ۱۰۰ شهاب در آسمان تاریک دیده می شوند اما زمان اوج این بارش بسیار محدود است، در حالیکه شدت بارش‌های شهابی همچون پرساووشی و دوپیکری برای یک روز یا بیشتر ادامه دارد.

به گفته این مقام مسئول، در بارش‌های شهابی پرساووشی و دوپیکری همه ساکنان مناطق زمانی در سراسر جهان این امکان را پیدا می‌کنند که از نمایش خوب شهاب‌های آن‌ها لذت ببرند اما اوج کوادرانتی‌ها فقط چند ساعت طول می‌کشد.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ادامه داد: این بارش به نفع ساکنان نیمکره شمالی است زیرا کانون آن در شمال آسمان قرار دارد. عامل این بارش یک جرم مرموز است و ستاره شناس Peter Jenniskens، سیارک ۲۰۰۳ EH۱ را بعنوان عامل بارش معرفی کرد.

به گفته این مقام مسئول، اگر این امر مانند بارش دوپیکری صحیح باشد، عامل بارش ربعی یک جرم سنگی است و نه یک دنباله دار یخی.

آشنایی کوتاه با صورت فلکی که دیگر وجود ندارد

عتیقی در ادامه توضیح داد: امروزه صورت فلکی به نام کوادرانت (ربع یا یک چهارم) که توسط ستاره شناس فرانسوی Jerome Lalande در سال ۱۷۹۵میلادی پیشنهاد شد، وجود ندارد و تنها در تاریخچه نامگذاری صور فلکی، به نام آن برخورد می‌کنیم. در حالیکه نام بارش‌های شهابی از صورت فلکی که از امتداد رد شهاب‌ها در خلاف جهت حرکت به آنجا می‌رسد، گرفته شده است.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ادامه داد: نام بارش شهابی ربعی (کوادرانتی) صورت فلکی Quadrans Quadrant Muralis بر می‌گردد اما این صورت فلکی کجاست؟. امروزه این صورت حذف شده و مکان آن جایی بین صورت‌های فلکی گاوران (عوا)، خرس بزرگ (دب اکبر) و اژد‌ها قرار دارد.

او افزود:  ممکن است سیارک ۲۰۰۳ EH۱ که بعنوان عامل بارش شهابی ربعی که با موقعیت این صورت فلکی در آسمان مرتبط است، همان دنباله دار C/ ۱۴۹۰ Y۱ باشد که ٥٠٠ سال قبل توسط ستاره شناسان چینی، ژاپنی و کره‌ای مشاهده شده است.

گفتنی است، بارش شهابی ربعی که به آن بارش شهابی کوادرانت و بارش شهابی نطاق هم گفته‌اند یکی از پربارترین بارش‌های شهابی سال است.  نرخ ساعتی سرسویی این بارش در زمان اوج، به حول و حوش ۹۰ می‌رسد و در نتیجه این بارش معمولاً دوّمین یا سوّمین بارش شهابی بزرگ سال است.

سرعت میانگین شهاب‌های این بارش در برابر زمین در حدود ۴۱ کیلومتر در ساعت است که نسبت به بسیاری از بارش‌های شهابی سرعت کمی به شمار می‌آید که خود باعث کم‌تر شدن نرخ ساعتی سرسویی این بارش است. این بارش‌های معمولاً در روز ۱۱ دی هر سال یا همان روز کریسمس آغاز می‌شود و در ۱۳ دی به اوج رسیده  و در ۱۷ دی به پایان می‌رسد.

بر خلاف برخی از بارش‌های شهابی، چون پرساووشی که بازهٔ زمانی خیلی بلندی دارند، بازهٔ زمانی این بارش خیلی کوتاه است. کوتاه بودن بازهٔ زمانی این بارش نشان‌دهندهٔ نازک بودن تودهٔ ذرّات منشأ این بارش است و اگر مدار سیّارهٔ زمین کمی جابه‌جا شود نرخ ساعتی سرسویی این بارش شدیداً کم و زیاد خواهد شد.

بیشتر بخوانید

• بارش شهابی "جباری" را تا فردا رصد کنید
• آسمان، بامداد فردا شهاب ‌باران می‌شود
• آخرین بارش‌های شهابی قرن در آسمان ایران اوج می‌گیرد
• آخرین رخداد نجومی سال ۲۰۲۰ میلادی

انتهای پیام/