به گزارش گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، به تازگی تخریب بخشی از منطقه حفاظت شده کرخه به دلیل آنچه ساخت سیل بند و جلوگیری از خسارت سیلاب‌ها به مردم عنوان می‌شود، محل کشمکش و جنجال میان فعالان محیط زیست و متولیان این سازه شده است.

پارک ملی کرخه و منطقه حفاظت شده آن در غرب استان خوزستان که هم اکنون به صورت باریکه‌هایی در ۲ سوی رودخانه کرخه قرار دارد، بخشی از جنگل‌های گسترده است که پیشتر سراسر دشت‌های خوزستان را فرا گرفته بودند.

اهمیت جنگل‌های کرخه به دلیل یافتن گونه‌ای نادر از حیوانات در این ناحیه در دهه ۱۳۳۰ است که گمان می‌رفت نسل آن‌ها منقرض شده باشد. گوزن زرد ایرانی با خال‌های درشت و شاخ‌های شگفت انگیز، نمونه‌ خارق العاده در دشت‌های خوزستان است که همچون معجزه‌ای در منطقه حفاظت شده کرخه که پر از درختان متنوع و انبوه است، خودنمایی می‌کند.

زیبایی این منطقه مدیون رودخانه کرخه، سومین رود بلند ایران است که مایه حیات را در بستر خود از برف‌های آب شده در کوه‌های زاگرس حمل می‌کند، تا زندگی بخش وحوش و گیاهان جنگل‌های کرخه شود، گرچه همه چیز به همین زیبایی نیست.

قربانی شدن هزاران درخت برای حفاظت از جان انسان‌ها

در اواخر سال ۱۳۹۷ و درست زمانی که بسیاری از مردم در پی فراهم آوردن سفره هفت سین خود بودند تا پس از یک سال پر اتفاق، نوروز را در کنار خانواده جشن بگیرند، ناگهان سیل آمد و سین هفتم سفره‌ها شد. هزاران خانه در خوزستان به زیر آب رفت و خسارات شدیدی به مزارع کشاورزی مردم وارد آمد، بنابراین تصمیم گرفته شد تا برای جلوگیری از خسارات بیشتر در مناطق آسیب پذیر تدابیری اندیشیده شود.

ساخت سیل بند و احداث خانه از جمله اقدامات مصوب شده پس از وقوع سیلاب بود، اما این سازه که قرار است برای حفاظت از جان مردم بنا شود، حالا باعث آسیب رساندن به طبیعت و زیستگاه گونه‌ نادر گوزن زرد ایرانی شده است. انتظار می‌رود هزاران درخت برای حفاظت از جان و مال انسان‌ها قربانی شوند، هر چند بنیاد مسکن به عنوان متولی احداث سیل بند معتقد است این اقدام در کنار معایب، مزایایی هم دارد.

دست درازی به بیشه زارها

مسعود انصاریان، مدیر کل بنیاد مسکن استان خوزستان در گفتگو با خبرنگار ما با ابراز اینکه پس از وقوع سیلاب‌های سال ۹۸، بسیاری از دستگاه‌های اجرایی برای تکرار نشدن چنین حوادثی به تکاپو افتادند، گفت: مشاور استانداری خوزستان نیز در این زمینه ورود کرده و پس از بررسی‌های انجام شده به این نتیجه دست یافتند که باید در چند نقطه بحرانی، سیل بند احداث گردد.

او با بیان اینکه دولت نیز اعتبارات را برای انجام این اقدام فراهم کرد، افزود: چند روستا در شهرستان شوش نیز جزئی از این منطقه بودند که فاز اول اجرای طرح سیل بند نیز برای آن‌ها به پایان رسید و بخش دوم در حال انجام است، اما قسمتی از فاز دوم باید در زمین‌های کشاورزی به اجرا در می‌آمد که پیشتر بیشه زار‌های رودخانه دز بودند، اما اهالی با دست درازی به این مناطق آن را به مزارع تبدیل کردند.

اعمال نظر سازمان حفاظت محیط زیست

انصاریان در ادامه اظهار داشت: زمانی که برای احداث سیل بند راهی منطقه مربوطه شدیم، اهالی ماشین آلات و ادوات ما را به گلوله بستند و اجازه احداث سیل بند را ندادند. اما لازم بود تا برای جلوگیری از تکرار حوادث سیلاب سال ۹۸، یک سازه حفاظتی برای حمایت از جان مردم احداث شود، بنابراین مجبور به اجرای طرح در منطقه حفاظت شده کرخه شدیم که «یک سری» درخت نیز در مسیر وجود دارد و باید کنده شوند.

مدیر کل بنیاد مسکن استان خوزستان با بیان اینکه نقشه‌های اجرای طرح نیز برای بررسی به سازمان حفاظت محیط زیست ارسال و نظرات آن‌ها اعمال شد، بیان کرد: قرار بود که عرض این سیل بند ۲۰ متر باشد، اما به منظور وارد شدن آسیب کمتر به درختان به ۱۴ متر کاهش یافت و حالا اجرای این طرح نه تنها مصوب قرارگاه بازسازی سیل است، بلکه قانونی هم به حساب می‌آید.

مزایای ساخت سیل بند در منطقه حفاظت شده کرخه چیست؟

این مقام مسئول ادامه داد: یک طرف زمین‌های کشاورزی است و اجازه ورود نمی‌دهند و در سوی دیگر نیز بیشه زار است که باید حدفاصل آن رعایت شود، ضمن آنکه کار‌های عمرانی و حفاظتی تا ده‌ها سال برای آینده نیز کارایی دارند، باعث مهار طغیان رودخانه می‌شود.

مسعود انصاریان اذعان داشت: هر اقدامی جوانب مثبت و منفی دارد. جنبه منفی ساخت این سیل بند، قطع درختان است، اما روی مثبت آن نیز، جلوگیری از ورود سیلاب به زمین‌های کشاورزی و منازل مردم و همچنین جلوگیری از تجاوز به حریم منطقه حفاظت شده کرخه و تبدیل آن به زمین‌های کشاورزی است.

تخریب طبیعت

محمد الوندی، رئیس اداره پارک ملی کرخه با بیان اینکه این اقدام قطعا تخریب طبیعت است، گفت: بر اساس توضیحات پیمانکار و متولیان سازنده سیل بند، قرار است تا به منظور حفاظت از ۲ روستا در شهرستان شوش و جلوگیری از وارد آمدن خسارت به زمین‌های کشاورزی، پس از طغیان رودخانه و وقوع سیلاب، سیل بندی احداث شود که امنیت شهر شوش نیز از این طریق افزایش می‌یابد.

او در ادامه با یادآوری سیلاب سال‌های اخیر در استان خوزستان افزود: پس از فروکش کردن آب در سال ۹۸ اقدام به احداث سیل بند شد، اما پروژه به این شکل نبود و مبنی نیز بر تخریب گسترده منطقه حفاظت شده نبوده است، بلکه قرار بود؛ یکهزار و ۲۰۰ متر سیل بند در مرز روستا و منطقه حفاظت شده کرخه احداث کنند و سپس باقی مانده را از درون اراضی کشاورزی دور بزنند و روستا را با سیل بند محصور نمایند.

برآورد متولیان از اجرای طرح سیل بند

الوندی با اشاره به اینکه سیل بند در بخش مربوط به منطقه حفاظت شده احداث شده، بیان کرد: بخشی که باید از درون اراضی کشاورزی عبور می‌کرد به دلیل مخالفت مالکان شخصی اعطا نشد، بنابراین با اضافه کردن یک روستای دیگر تصمیم بر آن شد تا محل ساخت سیل بند به صورت کامل از مناطق حفاظت شده عبور کند و در این محل احداث گردد.

رئیس اداره پارک ملی کرخه ادامه داد: برای ساخت سیل بند باید حدود ۵ کیلومتر کف تراشی انجام و خاکریز احداث شود تا مانند سیل بند عمل کند که هزار متر اولیه از ۵ هزار ۵۰۰ متر (بر اساس براورد متولیان) انجام شد، اما در حین اجرای فاز دوم برای ساخت آن در ۲ هزار متر که از اوایل خرداد ماه آغاز گشت، پیگیری‌های قضایی به جریان افتاد و برای مدتی این اقدام متوقف شد تا اینکه از یک ماه پیش مجددا این کار آغاز شده است.

صادر نشدن مجوز محیط زیست برای احداث سیل بند

این مقام مسئول در خصوص جزئیات پروژه ساخت سیل بند اظهار کرد: این طرح یازده هکتار از منطقه حفاظت شده کرخه را شامل می‌شود و پوشش گیاهی نیز در این منطقه به شکل «انبوه» است که مقدار زیادی درخت قلع و قمع می‌شوند و این در حالی انجام می‌شود که مجوز محیط زیستی برای احداث این سیل بند صادر نشد.

محمد الوندی بیان داشت: کل منطقه حفاظت شده کرخه ۱۴ هزار هکتار است که در مقابل اراضی کشاورزی یک صدم را شامل نمی‌شود و راه جایگزین نیز عبور از اراضی کشاورزی بوده تا از قطع گسترده درختان جلوگیری شود؛ باید به جای احداث سیل بند در این محل با ۲۰ متر فاصله، در امتداد منطقه حفاظت شده و در زمین‌های کشاورزی این سیل بند احداث می‌شد.

اقدامی که شاید باعث کمتر شدن هزینه‌ها می‌شد

گرچه بر اساس گفته‌های بنیاد مسکن برخی از اهالی برای حفاظت از زمین‌های کشاورزی خود ماشین آلات این نهاد را «به گلوله بستند»، اما شاید لازم باشد تا دستگاه‌های مختلف قبل از انجام هر کاری، توضیحات لازم را به روستاییان ارائه داده و به آنان تفهیم می‌کردند که اجرای این طرح برای حفاظت از جان و مال آنان است و باید برای نگهداری آن، قید اندکی از سرمایه‌های خود را بزنند و یا دستکم از طریق رسانه‌های محلی این مسئله برای آنان توضیح داده می‌شد.

شاید اگر اقدامات پیشگیرانه انجام و توضیحات لازم ارائه می‌شد، هرگز نیازی به قطع درختان و آسیب رساندن به محیط زیست نبود.

گزارش از ساسان ناصری زاده

انتهای پیام/ن