به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد، از همان روز‌های کودکی عاشق زمستان و بارش برف بودم؛ دیدن زمین سپید تمام غم‌های تکالیف نانوشته‌ام را از یادم می‌برد؛ اینکه شاید مدرسه تعطیل شود و بساط درست کردن آدم برفی با هم محله ای‌ها خاطره یک روز شیرین برفی را برایم رقم بزند. اما بزرگتر که شدم فهمیدم برف و سرما برای خیلی‌ها تصویری جز مصیبت و سرگردانی و یخ زدن نیست.

بفرمایید برف با طعم بی تدبیری

در روز‌های گذشته، شرایط ناپایدار جوی، بارش برف و کولاک شدید برای دستگاه‌های خدمت رسان از جمله برق، آزمونی پیش آورد تا میزان توانایی خود را برای مقابله با بحران به نمایش بگذارند؛ آزمونی که نظر به حجم بالای خسارت‌های زیادی نشان داد در کشور ما برداشت درستی از مدیریت بحران وجود ندارد و این مهم با استاندارد‌های جهانی اصلا قابل مقایسه نیست.

از این رو زندگی روزمره ده‌ها هزار تن را مختل و چند صد نفر دیگر را نیز دچار خسارت جانی و مالی کرد تا بار دیگر اثبات شود، به رغم پیشرفت تکنولوژی، هنوز مدیریت صحیح بحران وجود ندارد و بناچار باید در برابر حوادث غافلگیر شد.

مشکلات پیش آمده بر اثر بارش برف، قطع شدن برق به عنوان منبع انرژی ضروری در منازل مسکونی بود که اوج آن را در شهر مهاباد با ساعت‌ها قطع برق بسیاری از اماکن عمومی دیده شد.

باز شکافی مدیریت بحران در حوزه برق

آمار و تاریخچه بحران‌های طبیعی پدیده زلزله و برق و طوفان و سیل و ... در کشور ما ایران خطر آفرین بوده و جان و مال انسان‌ها را تهدید کرده است. مدیریت بحران می‌طلبد اقدامات پیشگیرانه‌ای نه به معنای کنترل بلکه به معنای کاهش اثرات مخرب آن انجام شود. این اقدامات در حوزه مدیریت شهری خود را در قالب آئین نامه‌های اجرایی و مقررات ملی ساختمان و در تمامی حوزه‌های خدمات رسان نشان می‌دهد. در طراحی کلی جغرافیای شهری و روستای می‌توان از تهدیدات این پدیده کاست و در جهت کنترل و هدایت خسارات آن گام‌های موثری برداشت. حال سوال این است: آیا دستورالعمل‌ها و آیین نامه‌های مدیریت بحران در حوزه برق تعریف شده است؟ 

حالا راهکار و برنامه ها‌ی مناسب برای مقابله و رفع این معضل چیست؟ 

با توجه به اینکه ایران هشتمین کشور از لحاظ دارا بودن منابع خورشیدى در جهان است اما تولید برق کشور از منابع تجدید پذیر در حال حاضر کمتر از یک درصد است.

٨٠٪‏ سطح کشور در ۳۰۰ روز سال تابش خورشید با شدت بالا دارد و در استان ما این عدد حداقل ۲۵۵ روز است که به نظر می‌رسد استفاده از این نعمت بتواند به جلوگیری از قطعی برق و مختل شدن کار روزانه ادارات و دیگر دستگاه‌های اجرایی؛ مصرف منازل و بخش کشاورزی و صنعتی کمک کند.

بیش از ۳۱۲ هزار میلیون کیلو وات ساعت برق در کشور تولید می‌شود

بیش از ۳۱۲ هزار میلیون کیلو وات ساعت برق تولیدی نیروگاه‌های کشور توسط بخش بخار واحد‌های سیکل ترکیبی، نیروگاه‌های برق‌آبی، اتمی و انرژی‌های نو و بدون استفاده از سوخت و یا سوخت اضافی فسیلی تولید می‌شود.

بیشتر بخوانید

• وعده برق و آب مجانی امروز عملی شد/ جنگ سه ساله اقتصادی از جنگ هشت ساله بدتر بود

• کشور در یک قدمی قطع برق/ راه مقابله با خاموشی چیست؟

بر اساس گزارش معاونت برق و انرژی این وزارتخانه، از ۳۱۲ هزار و ۶۵۸ میلیارد کیلووات ساعت برق تولیدی در سال گذشته، ۷۹ هزار و ۴۵۹ میلیارد کیلووات ساعت بدون استفاده از سوخت یا سوخت اضافی فسیلی بوده که معادل ۲۵.۴ درصد است.

در زمان حاضر هم ظرفیت قابل تبدیل به سیکل ترکیبی ۷۵۰۰ مگاوات است که در قالب قرارداد‌های بیع متقابل در دستور کار وزارت نیرو قرار دارد.

آیا تجهیزات مناسب برای رفع بحران‌ها در اختیار شهرستان‌ها توسط ستاد برق قرار گرفته است؟

با وجود تولیدات برق در کشور، اما اخیرا اداره برق شهرستان مهاباد به بحران مدیریت ناکارآمدی در آمده است.

بله بارش اندک برف پاییزی که آن هم توسط هواشناسی بله موقع هشدار داده شده بود موجب قطع برق در محدود وسیع جغرافیایی شهرستان مهاباد شده است.

نشان داد علاوه بر اینکه مدیریت توزیع برق اقدامات پیشگیرانه‌ای نداشته و مدیریت مناسبی نیز برای رفع بحران ندارد.

قطع برق بیش از ۱۰۰ روستا و شهر مهاباد، عدم پاسخ به تماس‌های مردمی، عدم اطلاع رسانی مناسب، برخورد ناشایست برخی از کارکنان برق، البته با گذشت بیش از چندین ساعت و وارد کردن خسارت به شهروندان، کشاورزان، دامداران، حوزه سلامت و محیط زیست و ... برق دایر شد، آیا می‌دانید تولید برق چقدر گران قیمت است؟ آیا هزینه انرژی توزیع نشده محاسبه شده و یا عوامل ناشایست برخورد شد؟

 یکی از مهم‌ترین شاخص‌های انتخاب روش تولید برق، موضوع قیمت تمام شده برق تولیدی است که موجب توجیه پذیری اقتصادی ساخت نیروگاه می‌شود.

محاسبات انجام گرفته نشان می‌دهد نیروگاه‌های زغال سوز برق ارزان‌تری نسبت به نیروگاه‌های حرارتی موجود در کشور تولید می‌کنند، اما با این وجود جایگاهی در سبد برق تولیدی کشور ندارند.

شاخص هزینه هم تراز شده برق یا LCOE یکی از راهکار‌های محاسبه قیمت تمام شده برق نیروگاه است. در این روش تمام هزینه‌های تولید برق شامل هزینه سرمایه گذاری برای ساخت نیروگاه، هزینه سوخت مورد نیاز و هزینه تعمیر و نگهداری به ازای هر واحد برق تولیدی محاسبه می‌شود.

جدول ۱ هزینه تمام شده برق تولیدی از نیروگاه‌های گازی، سیکل ترکیبی و زغال سوز

محاسبات نشان می‌دهد (جدول ۱) در نرخ تنزیل ۱۰ درصد هزینه هم‌تراز شده برق تولیدی از نیروگاه زغال سوز با استفاده از زغال داخلی و وارداتی به ترتیب ۳.۱ و ۳.۵ سنت بر کیلووات ساعت است. در این محاسبه قیمت زغال سنگ داخلی با توجه به مطالعات انجام گرفته ۳۵ دلار بر تن و ارزان‌تر از قیمت زغال سنگ وارداتی در نظر گرفته شده است؛ زیرا با توجه به امکان حمل و نقل زغال سنگ از طریق خطوط ریلی، هزینه هر تن زغال که از طبس تا بندرعباس انتقال یابد از قیمت زغال فوب خلیج فارس ارزان‌تر است؛ از طرفی معادن زغال سنگ حرارتی کشور در مقایسه با زغال وارداتی از هزینه تمام شده کمتری برخوردارند؛ اما تاکنون به دلیل نبود نیروگاه زغال سوز در کشور این معادن بدون استفاده باقی مانده‌اند.

با در نظر گرفتن قیمت گاز ۲۰ سنت بر متر مکعب، قیمت تمام شده برق تولیدی از نیروگاه‌های گازی، سیکل ترکیبی و بخاری به ترتیب ۷.۲ و ۴.۷ و ۷.۱ سنت بر کیلووات ساعت به دست آمده است [۱]؛ به عبارتی دیگر با مقایسه قیمت برق تولیدی از نیروگاه‌های زغال سوز با این نیروگاه‌ها نتیجه می‌شود قیمت برق تولیدی از نیروگاه زغال سوز ارزان‌تر از تمامی نیروگاه‌های فعلی حرارتی کشور است. اما به دلیل اینکه وزارت نیرو هزینه گاز مصرفی نیروگاه‌ها را نمی‌پردازد، هزینه تمام شده برق از نیروگاه‌های گازی بسیار ارزان‌تر به نظر می‌رسد؛ و این وزارت‌خانه تمایل دارد همچنان بجای احداث نیروگاه‌های زغال سوز، نیروگاه‌های گازی جدید بسازد؛ لذا با توجه به شرایط موجود یعنی قیمت ارزان برق تولیدی از نیروگاه‌های زغال سوز در مقایسه با نیروگاه‌های حرارتی، وجود منابع زغال سنگ حرارتی در کشور و حضور شرکت‌های باسابقه در حوزه نیروگاه سازی در کشور؛ حرکت به سمت بهره‌گیری از زغال سنگ در سبد برق کشور می‌تواند گامی عملی در بهره‌گیری صحیح از منابع ارزشمندی، چون گاز طبیعی مصرفی نیروگاه‌ها در زنجیره‌ای با ارزش افزوده بیشتر باشد.

تاثیرگذاری سیستم GIS بر کاهش تلفات برق

ویژگی مشخصی که سیستم GIS دارد این است که مجموعه اطلاعات و داده‌ها را حول محوری به اسم مکان پردازش و تحلیل می‌کند و زمانی که با اطلاعات زمانی تلفیق می‌شود، افزایش کارایی می‌تواند در تجزیه و تحلیل‌ها کمک بسزایی داشته باشد.

 "توسعه پایدار"، "مدیریت ریسک"، "مدیریت حریم"، "مدیریت پایداری شبکه"، "مدیریت بحران"، "مدیریت مشترکان"، "تولید بهینه"، "پیش‌بینی و شبیه‌سازی"، "محیط زیست" و "مدیریت توسعه شبکه" از مزایای استفاده از GIS در صنعت آب و برق است.

به گفته محمد صالح اولیا معاون تحقیقات و منابع انسانی وزیر نیرو، سیستم GIS کاربرد‌های مختلفی در شبکه‌های آب و برق و موضوعات دیگر دارد و به نوعی تحولی در سیستم‌های اطلاعات است.همزمان با روز جهانی GIS در محل وزارت نیرو اولین وبینار تخصصی GIS در صنعت آب و برق برگزار شد.

لزوم به کارگیری سیستم GIS در فرآیند‌های تصمیم‌گیری در مدیریت وزارت نیرو

اولیا با اشاره به لزوم به کارگیری سیستم GIS در فرآیند‌های تصمیم‌گیری در مدیریت وزارت نیرو اظهار کرد: با توجه به پیوندی که فعالیت‌های وزارت نیرو با این سیستم دارد، می‌توانیم در صورت به کارگیری آن شاهد افزایش بهره‌وری، تصمیم‌گیری عاقلانه با سرعت بالا و بهینه‌سازی تصمیمات باشیم.

معاون تحقیقات و منابع انسانی وزیر نیرو ادامه داد: خوشبختانه حجم و کیفیت فعالیت‌های انجام شده در این مدت نشانگر بلوغ نسبی حوزه GIS در وزارت نیرو بوده و امیدواریم که این نشست بتواند کمکی در جهت ارتقای جدی در فعالیت GIS داشته و شاهد دستاورد‌های گسترده در این زمینه باشیم.

اولیا با بیان اینکه نفس سیستم‌های اطلاعاتی اهمیت خاصی دارد، اظهار کرد: امروز انسان‌ها فراتر از اطلاعات و عصر اطلاعات زندگی می‌کنند و همه می‌توانیم گستردگی و عمق این مهم در زندگی را درک کنیم.

او با اشاره به تاثیر بیماری کرونا بر اهمیت به کارگیری داده‌ها و اطلاعات قابل عمل به صورت غیرحضوری گفت: موضوع اطلاعات به قدری اهمیت پیدا کرده که ما به همه اطلاعات توجه نمی‌کنیم و تنها به اطلاعاتی که می‌تواند ما را در مدیریت، تصمیم‌گیری‌ها و فعالیت‌های روز‌مره تاثیرگذار باشد توجه می‌کنیم.

معاون تحقیقات و منابع انسانی وزیر نیرو ادامه داد: با توجه به ماموریت خاصی که وزارت نیرو در تامین مهم‌ترین زیرساخت‌های کشور از جمله آب، برق و انجام خدمات فاضلاب برعهده دارد و همه این خدمات در بستر مکان شکل می‌گیرد، سیستم GIS دارای توانایی گسترده‌ای در این زمینه است.

او با اشاره به پیوند فعالیت‌های مختلف وزارت نیرو با سیستم GIS تصریح کرد: اهمیت این سیستم در وزارت نیرو می‌تواند در موضوعات مختلف تاثیر‌گذار بوده و نقش مثبتی برای پیشبرد اهداف ایجاد کند.

اولیا افزود: گستردگی خدمات آب و برق در دور افتاده‌ترین نقاط کشور نیازمند بررسی و استفاده از این سیستم بوده که ماحصل مدیریت بهتر را ایجاد می‌کند.

او گفت: در وزارت نیرو این سیستم در موضوعات مختلف از جمله شناسایی مشکلات، تجزیه و تحلیل و حتی ارائه راه‌حل‌ها می‌تواند تاثیر بسزایی داشته باشد.

معاون تحقیقات و منابع انسانی وزیر نیرو با اشاره به تدوین اسناد بالادستی یادآور شد: فعالیت‌هایی در خصوص بررسی و استفاده از این سیستم شروع شده که در نیمه راه هستیم و امیدواریم با جمع آوری، ثبت و به‌کارگیری داده‌ها قدم‌های مهم‌تر و بیشتری در سطح ستاد و شرکت‌ها برداشته شود.

 آزرم دهستانی منفرد مدیرکل دفتر فناوری اطلاعات و آمار وزارت نیرو در این جلسه با اشاره به اهداف برگزاری این وبینار اظهار کرد: هدف این وبینار به اشتراک‌گذاری تجارب و راهکارها، انتشار یافته‌های نو و تدوین سیاست‌های جدید وزارت نیرو در مورد سیستم‌های مکانی است.

مدیرکل دفتر فناوری اطلاعات و آمار وزارت نیرو با اشاره به هدف و چشم‌انداز کلان فناوری و اطلاعات مکانی در وزارت نیرو تصریح کرد: "افزایش بهره‌وری فرآیند‌های صنعت آب و برق به کمک‌GIS"، "حذف رویکرد جزیره‌ای نسبت به اطلاعات مکانی در صنعت"، "ایجاد نظام یکپارچه اطلاعاتی مکانی در صنعت آب و برق و انرژی" و "تولید و نگهداری اطلاعات و تحلیل مکانی قابل اعتماد" از اهداف وزارت نیرو در این زمینه است.

او در پایان با بیان اینکه تدوین اسناد بالا دستی جزو اولویت‌های وزارت نیرو است، گفت: تدوین نظام‌نامه اطلاعات مکانی وزارت نیرو سال ۸۸ تصویب شده و امسال مورد بازنگری قرار گرفته است؛ در این اسناد به‌ویژه "چشم انداز و سند راهبردی فناوری اطلاعات مکانی" و "شرح خدمات پروژه درگاه اطلاعات مکانی وزارت نیرو" تکمیل و دیگر اسناد در آینده‌ای نزدیک تصویب و تدوین خواهد شد.

برق مجانی بیشتر شامل حال روستاییان می‌شود / از لحاظ آب و برق، می‌توانیم خود را با کشور‌های پیشرفته مقایسه کنیم

سیزدهم مهر امسال بود که حسن روحانی رئیس جمهور با ابراز خوشحالی برای دادن پاداش به کم مصرف ها، گفت: وزارت نیرو پیشنهاد برق مجانی را ارائه کرد و این پیشنهاد در دولت تصویب شد و سی میلیون نفر از دو ماه آینده پولی برای مصرف برق نمی‌دهند و تا زمانی که کم مصرف هستند، برق آن‌ها مجانی است.

این یکی از آرزو‌های ما بود که هدیه‌ای به مردم کم درآمد و کم مصرف برق بدهیم. این طرح بیشتر شامل حال روستاییان می‌شود.

رئیس جمهوری افزود: مردم روستای مانند شهر باید از نعمت‌ها و فرصت‌های اساسی و امکانات راه، برق، آب، مخابرات و گاز برخوردار باشند و آبادانی در روستا یعنی حرکت معکوس در زمینه مهاجرت و همچنین خدمت به مردم در همه روستا که این کار بزرگ و عظیمی است.

سنگینی برف باری شد بر دوش مردم

زهرا خانم ساکن روستای خلیفان است که در گفتگو با خبرنگار ما گفت:  هوا تاریک بود و سرد؛ دستانم در حال یخ زدن بود و به اجبار از آن جمع پر از محبت جدا شدم. به آسمان و هوای ابری نگاه می‌کنم و اینبار برخلاف تمام سال‌های زندگیم هرگز دوست نداشتم هیچ کجای دنیا برف بیاید چرا که با بارش برف برای این روستا اوضاع از همینی که هست بدتر می‌شد.به امید روزی که مسئولان بدانند مدیریت بحران یک هنر است، هنری زیبا که استفاده معقول و درست برق از مدیریت بحران نمود آن است.

با وجود اینکه شرکت برق منطقه‌ای مهاباد به روایتی از سال ۱۳۴۶ کار خود را آغاز کرد؛ یعنی نخستین شهرستان استان آذربایجان غربی بعد از شهرستان ارومیه بود که تشکیلات رسمی و اداری برق کشور در آن تاسیس شد، مهاباد به واسطه سد احداثیِ نیروگاه برق بخشی از برق خود و حتی شهرستان مرزی سردشت را تامین کرد.

اما با گذشته ۵ دهه از تاسیس شرکت برق منطقه ای مهاباد هنوز با بارش های برف برخی از روستا‌های بخش خلیفان دچار قطعی و نوسانات شدید برق می شوند.

نسرین خانم یک خیاط با سابقه است که سالها در مهاباد لباس‌های محلی می‌دوزد. اما اخیرا قطعی‌های گاه و بی گاه برق سرعت کار او را مختل کرده است که در گفتگو با خبرنگار ما گفت: به دلیل بارش شدید برف برخی از محلات مهاباد دچار قطعی و نوسان برق شده بودند که با قطعی برق سفارش‌های روزانه ام نا تمام می‌ماند و تعداد لباس های تولیدی خیلی کم شده و  دیگر مثل سابق نیست؛ چون سفارش کمتری می‌گیرم، در نتیجه درآمدم کمتر شده است.

خساراتی که هنوز برآورد نشده است

تاکنون از میزان خسارت‌ احتمالی بر شبکه توزیع برق شهرستان به دلیل بارش سنگین برف و کولاک شدید گزارشی منعکس نشده است.

با توجه به اینکه مهاباد دومین شهرستان آذربایجان غربی از لحاظ سابقه تاسیس شرکت برق است اما در این باره  وضعیت برق منازل دو دوره مورد بحث را  از کاک محمود سراوانی ۶۷ ساله اهل مهاباد پرسیدم؛ او به خبرنگار ما گفت: اگر چه کار زیادی در مملکت باقی است تا انجام گیرد و سطح رفاه مردم بالاتر برود، اما شهرمان با کوچکترین حوادث طبیعی بدون برق می‌شود. 

کاک محمود افزود: ما که در روستا زندگی می‌کنیم با کوچکترین بارش برف برق ما قطع می‌شود و ما در مواقع قطعی برق با مشکلات عدیده ای مواجه می شویم و متاسفانه علی رغم پیگیری زیاد، اما مسئولان پاسخگو نیستند و ما مجبور هستیم شب ها  در تاریکی به سر ببریم.

بیشتر بخوانید

• قطعی برق در برخی از مناطق شهری ارومیه

• فرسودگی تجهیزات یکی از علت‌های قطعی برق در خوزستان است

اما چه کسی جوابگوی خسارت های ناشی از نوسانات و قطعی مکرر برق است؟

حالا مسئولان شهرستان مهاباد بعد از پیگیری های متعدد مشترکان و پس از گذشت یک هفته از اتفاقات قطعی برق تازه به فکر هرس درختان برای جلوگیری از قطع برق افتادند.

بعد از شروع چندین روز بدون برنامه خاص و تحلیل کارشناسی، چاره‌ای اندیشیدند که سرانجام آن هم به وارد شدن خسارت جدید به بدنه محیط زیست و قطع اشجار در تمامی شهرستان‌های استان شد.
اقدامی که بیشتر شبیه شو آف و اجرای نمایش با گرفتن چند عکس یادگاری به پایان رسید که این امر نشان دهنده، ادامه روند سیکل معیوب و مدیریت ناصحیح است.

جا دارد مدیران استان آذربایجان غربی استراتژی و برنامه مناسبی برای مدیریت بحران در تمامی حوزه‌ها را از نو تعریف و بازنگری کنند و همچنین تمهیدات مناسبی در شهرستان‌ها برای رفع فرسودگی تاسیات برق در نظر بگیرند.

این‌ها بخش کوچکی از خواسته مردم فهیم مهاباد، استان و ایران است که در این شرایط خاص بحرانی  شیوع ویروس کرونا و اوضاع نامناسب اقتصادی؛ عدم تامین انرژی پایدار و مناسب می‌باشد. 

با عنایت به توسعه ساخت وسایل برقی در همه سطوح و فراگیر شدن آن در زندگی امروزه و وابستگی کامل جامعه به آن، تنها در خاموشی‌های موقت بیشتر و بیشتر اهمیت و تاثیرگذاری خود را نمایان می‌سازد.

اگر چه مردم از نعمت برق بهره مند هستند؛ اما پاسخ شرکت توزیع برق به این سوالات و موضوع های مطرح شده همانند نوش دارویی بعد از مرگ سهراب است.

گزارش از سپیده خشمن

انتهای پیام / س خ