به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، زندگی در جایی به غیر از کره‌زمین به یکی از دغدغه‌های بزرگ دانشمندان در این سال‌ها تبدیل شده است. دلایل آن هم مشخص است؛ احتمال تمام شدن ذخایر زیستی کره‌زمین، خطراتی که این کره‌خاکی را تهدید می‌کند، علاقه به کشف جهان‌های دیگر و تنوع‌طلبی انسان‌ها.

مریخ، مرکز توجه فرضیه‌های علمی بسیاری از دانشمندان درباره امکان سکونت انسان است. شرایط سطحی مریخ و احتمال وجود آب در آن سبب می‌شود که برای انسان به‌جز زمین، این سیاره قابل سکونت‌ترین مکان در منظومه شمسی باشد.

«ایلان ماسک» مالک شرکت‌های «تسلا موتورز» و «اسپیس ایکس» که در زمینه سفر به فضا فعالیت دارند، به تازگی اعلام کرده طبق طرحی که ارائه داده تا سال ۲۰۵۰ یک میلیون نفر در مریخ ساکن خواهند شد.

این تعداد در مراحل اولیه در فضا‌های شیشه‌ای گنبدی‌شکل مستقر ‏خواهند شد، اما به‌تدریج کل سیاره مریخ برای سکونت انسان مهیا می‌شود. او ادعا کرده برای ساختن یک شهر پایدار روی سطح مریخ به هزار موشک «استارشیپ» نیاز است که هزینه پرتاب هرکدام برای حمل بار، زیرساخت‌ها و خدمه حداقل دو میلیون دلار خواهد بود. با این مقدمه تصمیم گرفتیم بررسی کنیم که آیا اصلا امکان زندگی در مریخ وجود دارد یا نه و اگر انسان می‌تواند در مریخ زندگی کند، چه مراحلی باید طی شود؟

سفر به مریخ بدون داشتن پول!
«ایلان ماسک» در جدیدترین اظهارنظرش که چند روز پیش منتشر شد و مورد توجه قرار گرفت، در ادعایی باورنکردنی گفته که سفر به مریخ حتی برای کسانی که هزینه بلیت را ندارند، مقدور خواهد شد و افزوده: «باید طوری باشد که هرکس دلش خواست، بتواند برود مریخ؛ با سیستم وام در دسترس برای کسانی که پول ندارند.»

این میلیاردر و مدیرعامل تسلا پیشتر ابراز امیدواری کرده بود، بتواند افراد را با بلیت‌هایی ۲۰۰ هزار دلاری به مریخ بفرستد، هرچند هزینه بازگشت حدود ۵۰۰ هزار دلار تخمین زده شده بود.

شرکت اسپیس ایکس اعلام کرده است که قصد دارد عملیات اعزام انسان به فضا را از سال ۲۰۲۴ شروع کند و هر ۲۶ ماه یک بار، یعنی زمانی که زمین و مریخ در یک خط قرار می‌گیرند، سفینه‌های حمل مسافر با گنجایش ۱۰۰ نفر را به مریخ بفرستد.

بر اساس برآورد‌های سازمان‌های فضانوردی، طی مسیر ۵۷ میلیون کیلومتری زمین تا مریخ شش تا ۹ ماه طول می‌کشد. مسئولان این پروژه امیدوارند در مرحله‌های بعدی با این روش سالانه ۱۰۰ هزار تن را به فضا اعزام کنند. شرکت اسپیس ایکس، هزینه ساخت شهرک قابل سکونت روی سطح مریخ را ۱۰۰ میلیارد تا ۱۰ تریلیون دلار برآورد می‌کند و قصد دارد از محل بلیت‌های فروخته شده این مبلغ را تامین کند. این شرکت در هفته گذشته یک مرحله دیگر از کار فضاپیمای خود را آزمایش و اعلام کرد که از سال ۲۰۲۴، این پروژه وارد مرحله اجرایی خواهد شد.

چرا مریخ؟ ماه، زحل و مشتری بهتر نبود؟!
سال‌ها پیش، کره ماه به عنوان نخستین مکان برای شهرک‌سازی برون‌زمینی انسان‌ها پیشنهاد شد، اما ماه دارای اتمسفر نیست، در حالی که مریخ با اتمسفر رقیقی که دارد امکان بیشتری برای میزبانی از انسان و دیگر گونه‌های زیست آلی را فراهم می‌کند.

پس مریخ بهترین گزینه برای زندگی انتخاب شد و در صدر فهرست دانشمندان برای جست وجوی حیات قرار گرفت. مریخ به راحتی قابل مشاهده است و مثل ناهید اتمسفر ضخیمی ندارد.

همچنین در مقایسه با قمر‌های زحل و مشتری، در فاصله نسبتا نزدیکی به زمین قرار دارد. این دو قمر از نامزد‌های احتمالی برای کشف حیات در جایی دوردست‌تر از زمین هستند و دانشمندان در نظر دارند که سال‌های آینده کاوشگر‌هایی را به مقصد این اقمار ارسال کنند.

نخستین سفر‌ها به مریخ فقط به منظور سنجش عوامل حیاتی انجام خواهد شد. یکی از نخستین اهدافی که ناسا برای فضانوردانش تعیین کرده، این است که دریابند چگونه انسان می‌تواند روی این سیاره زندگی کند. با توجه به این که مریخ با زمین تفاوت بسیار زیادی دارد، بقا برای فضانوردان یک مهارت مهم به شمار می‌آید که باید در آن خوب تبحر پیدا کنند.

پایگاه اولیه‌ای که ناسا در مریخ مستقر خواهد کرد، می‌تواند شامل یک محل سکونت و یک آزمایشگاه علمی باشد. رسیدن به چنین دستاوردی به این سادگی‌ها نیست، هرچند به گفته ناسا تا سال ۲۰۴۰ قرار است این امر به حقیقت بپیوندد.

بیشتر بخوانید

• کشف شواهدی از وجود نقاط "سرسبز" در مریخ!

ویژگی‌های جذاب مریخ به خصوص برای تنبل‌ها!
بیایید چند واقعیت شگفت‌انگیز درباره جایی بدانیم که قرار است به محل سکونت آینده بشر تبدیل شود. مریخ از نصف زمین کوچک‌تر است. البته با توجه به این واقعیت، سطحی از مریخ که می‌شود روی آن ایستاد، معادل سطحی از زمین است که قابل ایستادن است، چون بیشتر زمین با آب پوشیده شده است.

جو مریخ ۱۰۰ بار رقیق‌تر از زمین است، ۹۶ درصد آن از دی‌اکسیدکربن تشکیل شده و قابل تنفس نیست. دمای متوسط این سیاره منهای ۶۲ درجه سانتی‌گراد است، یعنی به شدت سرد! اگرچه گستره دما در آن‌جا بسیار متفاوت است. طول روز مریخ تقریبا معادل روز زمین است، به اضافه ۳۹ دقیقه.

با وجوداین، فصل‌ها و سال‌ها در مریخ دوبرابر زمین طول می‌کشند. برای تنبل‌ها مریخ گزینه خوبی برای زندگی است، زیرا نسبت به زمین جاذبه خیلی کمتری دارد و می‌توان در آن به جای راه‌رفتن، جهید! گرانش مریخ تنها ۳۸ درصد زمین است.

یعنی وزن هر جسم یک سوم کمتر از حد معمولش روی زمین است. البته یکی از مشکلات پیش‌رو این است که مریخ از زمین فاصله بسیار زیادی دارد، هزار بار دورتر از کره ماه تا زمین. رسیدن به ماه برای فضانوردان آپولو سه روز طول کشید. اگر ما به طورمشخص در روز و زمان خاصی یعنی وقتی مریخ و زمین درست در امتداد هم قرار می‌گیرند تا موشک در کمترین زمان از زمین به مریخ برسد، پرتاب شویم، تقریبا ۲۴۰ روز معادل ۸ ماه در راه خواهیم بود.

تصاویری شبیه‌سازی شده از زندگی در مریخ
پروژه شبیه‌سازی «ایستگاه زیست تجربی برای زندگی در مریخ»، تحقیقی آزمایشگاهی برای ساخت خانه و زندگی آینده در سیاره سرخ است. زندگی در مریخ، رویایی است که سال‌هاست دانشمندان ناسا و دیگرسازمان‌های فضایی دنیا برای دستیابی به آن تلاش می‌کنند. دانشمندان در کنار تحقیقات گسترده درباره ابعاد مختلف سکونت در مریخ و ارسال فضانورد و تیم‌های تحقیقاتی به سیاره سرخ، در پی ساخت خانه‌هایی هستند که زندگی در آن برای انسان‌های آینده ممکن باشد. به عنوان نمونه، دو مورد از این تصاویر را می‌بینید.

قبل از سفر به مریخ باید اصلاح ژنتیکی شوید!
نتایج تحقیقات تازه دانشمندان نشان می‌دهد که اگر انسان بخواهد برای مدت طولانی در مریخ یا هر محیط دیگری خارج از کره‌زمین زندگی کند، پیش از آن باید از طریق مهندسی ژنتیک، اصلاح ژنوم شود و برخی از ویژگی‌های بدنش تغییر کند. همزمان با پیگیری پروژه سفر گروهی انسان به مریخ، بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد که قرار گرفتن در برابر پرتو‌های مضر و تحلیل استخوانی به دلیل تفاوت جاذبه سطح مریخ با زمین، متقاضیان سکونت در مریخ را تهدید می‌کند.

هرچند حفظ سلامت مریخ‌نوردان برای دوره کوتاه‌مدت میسر است، ولی افرادی که قصد حضور طولانی مدت در خارج از کره زمین را داشته باشند برای حفظ سلامتی خود حتما باید دچار تغییر ژنتیکی شوند.

بر همین اساس، کندا لینچ، متخصص زیست فضایی و میکروب‌شناس در نشست اخیر آکادمی علوم نیویورک با عنوان «سفر به مریخ: چالش‌های مهاجرت فضایی» اعلام کرد که اگر بشر بخواهد مریخ را به عنوان محل زندگی خود انتخاب و در این سیاره کار کند و خانواده تشکیل دهد باید مهندسی ژنتیک و دیگر فناوری‌های پیشرفته به کمک انسان بیایند.

«کریستوفر مَسون»، متخصص ژنتیک دانشکده پزشکی دانشگاه کُرنل شهر نیویورک نیز در این نشست تاکید کرد که بررسی‌ها نشان داده که سلول‌های مهندسی شده مقاومت بیشتری در برابر پرتو‌های مضر و شدید خارج از جو کره زمین دارند. به گفته او تاکنون ناسا با استفاده از دارو، فضانوردان را در برابر مخاطرات جسمی موجود در فضا محافظت کرده، ولی برای حضور بلندمدت در مریخ چاره‌ای جز ایجاد تغییرات ژنتیکی بدون خطر در انسان‌ها نیست؛ این روش حتی می‌تواند به انسان برای حضور در نقاط ناشناخته‌تر و دور دست‌تر فضا نیز کمک کند. هرچند هنوز نتیجه‌ای در این حوزه به دست نیامده است.

مرگ انسان در مریخ چگونه خواهد بود؟
با توجه به سرعت پیشرفت علم برای فراهم کردن امکان زندگی بشر در مریخ، باید به این نکته هم فکر کرد که مرگ انسان در سیاره مریخ تا چند دهه آینده به موضوعی متداول تبدیل خواهد شد. این اتفاق در حالی است که به گفته محققان، امکان بازگرداندن اجساد انسان‌ها از مریخ به سیاره زمین در آینده به آسانی ممکن نیست و کاری بسیارپرهزینه است به همین دلیل، طرح دفن اجساد در سیاره مریخ اهمیت دارد.

به گفته کارشناسان اگر اجساد انسان به شیوه زمینی در سیاره مریخ دفن شوند، این احتمال وجود دارد که با گذشت زمان به مرور جسد حالت مومیایی پیدا کند، زیرا روی سیاره مریخ هیچ باکتری زنده‌ای وجود ندارد که بتواند بدن انسان را تجزیه کند. به همین دلیل، متخصصان برای دفن ایمن بدن انسان در فضا به ویژه سیاره مریخ، نوعی لباس متشکل از چهار لایه طراحی کرده‌اند. این لباس از اجزای قابل تجزیه تشکیل شده است و می‌تواند مانع از آلودگی فضا شود. نام پروژه ساخت لباس مخصوص مراسم دفن در فضا Martian death garment گذاشته شده است و گروهی از دانشمندان به آزمایش آن در سایت‌های آزمایشی در جزیره هاوایی روی زمین پرداخته اند.

این لباس می‌تواند بدن انسان را به اجزای اولیه خود تجزیه کند و به این ترتیب از مواد آلی به دست آمده از بدن انسان برای پرورش گیاهان در فضا استفاده شود. تصویری که در ادامه این مطلب می‌بینید، مربوط به آزمایش لباس مخصوص مراسم تدفین در فضا به وسیله دانشمندان در جزیره هاوایی است.

۳ پیش نیاز برای قابل سکونت‌شدن مریخ

وقتی به یاد تمام شدن منابع زمین می‏افتیم، وقتی از مسکونی کردن سیاره‎ای غیر از زمین حرف می‏زنیم و وقتی به دنبال پایگاهی فضایی در جایی به غیر از سیاره آبی‏مان هستیم، همه نگاه‏ها به سمت مریخ معطوف می‏شود. اما مریخ برای آن‌که قابل سکونت شود راه درازی در پیش دارد و این راه، ظرف یکی دو سال به نتیجه نخواهد رسید. مریخ مثل بیابانی است که سیبری در برابرش شبیه بهشت به نظر می‎رسد و حالا ما می‎خواهیم تبدیلش کنیم به جایی برای زندگی. در ادامه به سه مورد از اصلی‌ترین پیش‌نیاز‌ها برای قابل سکونت‌شدن مریخ اشاره می‌کنیم.

تنظیم دما|یکی از مسائل، تنظیم دمای مریخ است. برای این که روزی انسان بتواند در این سیاره زندگی کند، دمای مریخ باید افزایش پیدا کند تا گاز‌های یخ‎زده درون جو مریخ آزاد شوند و اثر گلخانه‎ای ایجاد کنند. با این روش یخ‌های سطحی مخصوصاً در نواحی نزدیک استوا ذوب خواهند شد؛ بنابراین رودخانه‌هایی بر سطح مریخ جاری خواهند شد که می‌توان از آن‌ها برای کشت گیاهان خارج از گلخانه استفاده کرد.

کمبود اکسیژن|مسئله دیگر، کمبود اکسیژن در جو مریخ است که از مهم‎ترین نیاز‌های حیاتی انسان به حساب می‎آید که بنابر پیش‎بینی دانشمندان با جاری شدن آب و کاشت گیاهان تا حدی قابل حل است. گیاهان می‎توانند اکسیژن را به جو سیاره اضافه کنند و هوایی شبیه زمین برای‎مان بسازند البته این کار حسابی زمان‎بَر است چرا که احتمالا گیاهان کفاف این کار را نمی‎دهند و نیاز به پمپاژ اکسیژن به جو هم وجود دارد.

هوایی که انسان، روی زمین تنفس می‌کند از ۲۱ درصد اکسیژن و ۷۸ درصد نیتروژن تشکیل شده است؛ این میزان ترکیبی حیاتی برای ماست. با میزان کمتری از اکسیژن احساس خفگی خواهیم کرد و اکسیژن بیشتر، می‌تواند به شُش‌هایمان صدمه وارد کند. فشار جو در سیاره سرخ بسیار کمتر از زمین است و همین طور میزان جاذبه مریخ هم در مقایسه با زمین کمتر است که احتمالا می‎تواند تغییراتی در نحوه رشد گیاهان ایجاد ‎کند و مشکلاتی را هم برای حرکت انسان‏ها به وجود بیاورد.

نیاز ضروری به شهرک‌سازی| اگر بخواهیم در مریخ زندگی کنیم به غیر از آب مایع، اکسیژن و گیاهان برای مصرف خوراکی به چیز‌های دیگری هم نیاز خواهیم داشت مثلا ابزار‌هایی برای تولید سوخت مورد نیاز در حمل‎و‎نقل، مصالح ساختمانی و سکونتگاه‎ها و فضایی برای کشاورزی.

آماده کردن چنین مجموعه‎ای قطعا کار سخت و پیچیده‎ای است به همین دلیل دانشمندان به کلونی‎هایی فکر می‎کنند که بخش زیادی از تجهیزاتش از قبل در زمین ساخته شده باشد و با فضاپیما‌ها به مریخ فرستاده و در آن‎جا اتصالات لازم برقرار شود. ایده شهرک‏سازی با جمعیت کم و فضایی محدود به‎رغم این که در کلام، اجرایی به نظر می‎رسد، اما در عمل پروژه‎ای عظیم و فوق‎العاده پیچیده است.

از آن‎جایی که شبیه‎سازی‎های آزمایشگاهی نشان داده که هر وقت چندین عامل مرگبار در کنار هم جمع شده‎اند، نرخ بقا به سرعت کاهش پیدا کرده است، پروژه مسکونی کردن مریخ شاید بزرگ‎ترین و مهم‎ترین پروژه فضایی انسان در آینده‏ای نه چندان دور به حساب بیاید.

منبع: روزنامه خراسان

انتهای پیام/