فاصله نجومی رتبه مقالات و تولید ثروت از علم/ وقتی چرخ تجاری‌سازی دانش می‌لنگد
ایران رتبه ۱۵ تولید کیفی و کمی مقالات علمی در دنیا را داراست، اما در تولید ثروت از علم رتبه ما در جهان تعریفی ندارد.
به گزارش خبرنگار حوزه دانشگاهی گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، بر اساس آخرین داده‌های پایگاه استنادی اسکوپوس در سال ۲۰۱۹ رتبه ایران در تعداد مقالات منتشر شده علمی یک پله صعود کرده است یعنی توانسته ایم در رتبه پانزدهم جهانی قرار بگیریم و این بالاترین رتبه کشور تا به امروز است.
در سال ۲۰۱۹ فعالان علمی در کشور توانسته اند ۶۷ هزار و ۷۴۴ مقاله تولید کنند که نشان دهنده رشد ۱۳ درصدی تعداد مقالات علمی نسبت به سال ۲۰۱۸ است و موفقیت ما را نشان می‌دهد؛در واقع فعالان زیست بوم فناوری و نوآوری کشور ما مسیر درستی را پیش گرفته اند هر چند که از شکل گیری این زیست بوم در کشور چند سالی می‌گذرد اما حالا نقش آفرینان حوزه علم و فناوری کشور ما با تکیه بر نیروی انسانی نوآور و خلاق قدرت خود را به نمایش گذاشته‌اند.
مطابق آخرین داده‌های این پایگاه استنادی کشور چین برای اولین بار با گذر از آمریکا در رتبه نخست جهانی قرار گرفت و بروز این عامل اتفاقی مهم بوده که معادلات علمی و ساختار قدرت جهانی را در هم ریخته است. در واقع در سال ۲۰۱۹ کشور چین با انتشار ۶۸۴ هزار مقاله علمی توانسته است در جایگاه نخست جهان قرار گیرد و بتواند کشور آمریکا با تولید ۶۷۸ هزار مقاله را پشت سر بگذارد.
پایگاه استنادی اسکوپوس به عنوان بزرگ‌ترین پایگاه داده چکیده و استنادی برای تجزیه و تحلیل پژوهش‌های مختلف شناخته شده است و یکی از ویژگی‌های آن داشتن اطلاعات علم سنجی نویسندگان و دانشگاه‌هاست و امکان جستجوی کلیدواژه در فیلد‌های مختلف جستجو از طریق نام نویسنده، جستجو از طریق وابستگی سازمانی و جستجوی پیشرفته در آن فراهم شده است.
ایران بالاترین نرخ رشد کیفی مقالات را در سطح جهان داشته است، شاید قرار گرفتن در رتبه‌های ۱۵ و ۱۶ جهانی از نظر کیفیت و کمیت مقالات علمی برای همه‌ی ما حس غرور به همراه داشته باشد اما باید توجه داشت که تاکنون پایگاه اسکوپوس بیش از ۶۴ هزار مقاله علمی را ثبت کرده است و کشوری با حدود ۴ هزار مقاله در شاخص توسعه اقتصادی جهان توانسته است میان ۵ کشور اول قرار بگیرد، اما ما در این زمینه ما رتبه‌های ۹۴ و ۹۵ را به خود اختصاص داده ایم که این یعنی با وجود چرخ تولید علم به ثروت لنگ می‌زند.
برخی از کارشناسان می‌گویند که این قبیل از مشکلات در ابتدای کار کشور‌های فناور فعلی جهان هم بوده است و ما تازه در اول راه قرار داریم و همچنین شاهد فعالیت بیش از ۵۳۰۰ شرکت دانش بنیان در سطح کشور هستیم.
مختاری، مدیر ارتباط با صنعت دانشگاه شریف اظهار کرد: تا الان موارد بسیار محدود تولید علم به ثروت بر اساس علایق شخصی اساتید و پشتوانه‌های مالی که به لحاظ خانوادگی داشته اند اتفاق افتاده است.
برای تجاری سازی مقالات در اول راه قرار داریم
نادری، مدیر ارتباط با صنعت دانشگاه امیرکبیر اظهار کرد: کشور‌هایی که در زمینه تولید علم به ثروت یا تجاری سازی مقالات علمی پیشرفت کرده اند سال‌ها تجربه مبانی علمی و فناوری دارند و خیلی شکست‌ها داشته اند و ما در این زمینه در اول راه قرار داریم.
منصور غلامی، وزیر علوم در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان اظهار کرد: پیشرفته در حوزه تبدیل علم به ثروت نیاز به زمان بیشتری دارد و این رتبه‌ای که در زمینه تجاری سازی محصولات کسب کرده ایم، در سطح جامعه قرار دارد.
غلامحسین رحیمی شعرباف معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان اظهار کرد: مهم‌ترین نمونه تحقیقات علمی کشور، مقالات علمی به چاپ رسیده است که نشان از توان بالای محققان ما دارد.
او ادامه داد: رتبه کمی انتشار مقالات را در چند سال اخیر حفظ کرده ایم و ۶۲ هزار مقاله در سال ۹۸ داشته ایم و ۶۵ هزار مقاله در اسکوپوس نمایه شده است.
رحیمی در ادامه با بیان اینکه یکی از اتهامات ما در چند سال اخیر بی کیفیتی مقالات بوده است، اضافه کرد: در ۴ و ۵ سال اخیر بالاترین رشد کیفی مقالات را در سطح جهان داشته ایم. رتبه کشور ما از نظر میزان استناد به مقالات ۱۵ و ۱۶ بود و برای اولین بار رتبه کمی و کیفی مقالات در سطح بین المللی یکسان شده است که افتخاری برای محققان و دانشمندان کشور محسوب میشود.
او در ادامه بیان کرد: کشور ما بین کشور‌های اسلامی سه سال پیاپی در زمینه مقالات بین المللی رتبه بالایی داشته است. سهم ایران از کل مقالات دنیا ۲ درصد است در حالی که جمعیت ایران به نسبت جمعیت دنیا یک درصد است.
او افزود: مقایسه ایران با کشور‌های پیشرفته نشان دهنده فاصله زیاد بین رشد مقالات علمی است که برخی از سازو کار‌ها برای پیشبرد آن فراهم شده است، اما باید بگوییم که این حوزه در حال حاضر نو پاست و به رشد و توسعه احتیاج دارد.
رحیمی تصریح کرد: پارک‌های علم و فناوری، مراکز نوآوری و مراکز رشد باید توسعه زیادی پیدا کنند؛ چرا که این عوامل باعث می‌شوند تا زمینه برای تبدیل نوآوری به محصول، تبدیل نتایج تحقیقات به محصول و پیوند نهاد‌های علمی با جامعه فراهم شود و تمام این عوامل در حال آماده سازی است.
معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ادامه داد: اجرای مقالات علمی در حوزه صنعت و تجارت به علت نوپا بودن در کشور زمان زیادی خواهد برد و برای اینکه رتبه ۱۵ جهانی را در حوزه مقالات علمی کسب کنیم و به تحقیقاتی که نتایج آن بتواند در سطح بین المللی عرضه شود، برسیم حدود ۲ دهه زمان نیاز داریم و در حال حاضر به این موفقیت دست پیدا کرده ایم؛ البته تحقق کار در حوزه صنعت و تجاری سازی به زمان طولانی تری احتیاج دارد.
رحیمی یادآوری کرد: امیدواریم که بتوانیم با کمک و حمایت‌های دولت، مجلس و نظام ساز و کارهای جامعه را تقویت کنیم و آنها را گسترش دهیم و مطمئن هستم همان نتایجی که برای کسب رتبه ۱۵ جهانی در حوزه مقالات علمی کسب کرده ایم، می‌توانیم برای توسعه فناوری و تبدیل علم به محصول کسب کنیم.
بیشتر بخوانید
شاید ایجاد برخی از جذابیت‌ها برای سرمایه گذاری در بخش خصوصی روی این مقالات بتواند باعث حرکت جهشی برای ملموس‌تر شدن تبدیل علم به ثروت شود و هم غرور بیشتر همه ما را به همراه داشته باشد هر چند در حال حاضر در حوزه تولید مقالات علمی بین آنچه که در علم تا عمل به دست آورده ایم فاصله زیادی دیده میشود.
انتهای پیام/
ایران میتواند جایگاه بهتری هم داشته باشد. در ایران هر مجله ای را وزارتین علوم و بهداشت قبول نمیکنند. ما برای چاپ در بعضی از کشورها و حتی رژیم نامشروع(اسرائیل) هم مقاله چاپ نمی کنیم. حتی بعضی از کشورها وقتی ما مقاله می نویسیم حتی چاپ مقاله ما را هم تحریم میکنند. آنچه که مهم است نیازسنجی بشود برای کار پژوهشی در ایران و بتوانیم کارهای پژوهشی تبدیل به محصول شود، این کارخیلی بهتر است. تحقیقات کاربردی هم تا حدودی به کشورمان کمک میکند. امید است برای سرافرازی ایران عزیر، همیشه کوشا، ساعی و دلسوزباشیم.
همونجوری که بقیه کشور ها نوشتن ایران هم نوشته
کاش در این زمینه تجدید نظر شود.