سفر به شکرستان ایران/ نیشکر گیاهی جادویی با گنجینه‌ای از محصولات متنوع
نیشکر، گیاهی سبز رنگ و بلند قامت است که علاوه بر هنر تولید شکر، محصولات دیگری را در تار و پود خود نهفته دارد.
به گزارش خبرنگار گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، شکرستان، نام استانی پهناور در جنوب کشور است که همه آن را با نام خوزستان می‌شناسند، استانی که لقب زرخیر را به آن داده اند، چون در هر گوشه آن محصولی به بار می‌نشیند و چرخ تولید در حال گردش است، از نفت و گاز در اعماق زمین گرفته تا دانه‌های طلایی رطب که بر شاخه نخل‌های سر به فلک کشیده می‌رقصند. در دل دریا‌ها و سواحلش ماهی‌ها و میگو‌ها دلربایی می‌کنند و از کارخانه‌ها موسیقی امید که شعار جهش تولید را می‌نوازد به گوش می‌رسد.
وقتی قصد می‌کنی دل به جاده‌های خوزستان بزنی و ساعاتی را با خود خلوت کنی، مزارعی سرسبز با گیاهانی بلند قامت و استوار که به آن لقب گیاه جادویی داده اند را به راحتی می‌توان دید، نامش نیشکر است، نی‌های بلند با برگ‌هایی کشیده که کمرشان رو به زمین خم شده است و با وزش نسیم پریشان حال می‌شوند و خود را به دست باد می‌سپارند.
از بالا که به آنها نگاه کنی، گویی پارچه سبز رنگ بر گستره زمین پهن کرده اند که با کوچکترین تلنگری لرزه بر اندامش می‌افتد و تکاپوی رفتن با پا‌های اسیر شده در دل زمین دارد. نامش که می‌آید دهان شیرین می‌شود، شکری قهوه‌ای رنگ که بویی از ناخالصی نبرده است.
آفتاب طلوع کرده و کارگران یکی پس از دیگری بقچه‌های آب و غذا را با دستان پینه بسته به دست گرفته اند و از خانه‌ها بیرون می‌آیند و قصد دارند تا غروب آفتاب در مزرعه کار کنند و با کاشت نیشکر و سپس برداشت آن در زمان مقرر، کام هموطنانشان را شیرین کنند. به مزرعه که رسیدند قلمه‌های نیشکر را به دست گرفته و کار را آغاز می‌کنند. قلمه‌ها با خم و راست شدن کمر کارگران زحمتکش در حالی که عرق از پیشانی سرازیر می‌شود، دل به خاک می‌سپارند و با گذر روز‌ها قد می‌کشند و سرنوشتشان می‌شود شکری از دل خاک خوزستان.
کشت گیاه جادویی به صورت قلمه‌ای انجام می‌شود و حالا فصل کشت در مجتمع‌های هفتگانه کشت و صنعت نیشکر خوزستان رو پایان است و این قلمه‌ها باید مراحل رشد را بگذراند تا به نیشکر آماده برداشت تبدیل شود. برای بررسی میزان کشت محصول در سال ۹۹ و پیش بینی‌های میزان برداشت و تولید شکر سری به مزارع زدیم تا با مراحل کشت آشنا شویم و جواب پرسش‌های خود را بگیریم.
بیشتر بخوانید
- پایان کشت نیشکر در ۱۶ هزار و ۵۸۰ هکتار از اراضی خوزستان
- چرخ کارخانه های تولید شکر در کشت و صنعت های هفتگانه به چرخش درآمد
کشت نیشکر در ۱۶ هزار و ۵۰۰ هکتار از اراضی خوزستان
عبدعلی ناصری مدیرعامل شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی خوزستان در گفت و گو با خبرنگار ما با اشاره به پایان کشت نیشکر در مزارع استان گفت: سیلابی که در سال ۹۸ در استان به وقوع پیوست، حدود ۴۰ هزار هکتار از اراضی را تحت تاثیر قرار داد و باعث نابود شدن این محصول گرانبها و با ارزش شد.
او افزود: اما خسارت سیل مانع توقف کشت و تولید نیشکر نشد و حدود ۲۶ هزار هکتار از آنها به زیر کشت رفت و مابقی اراضی آسیب دیده کشت سایر محصولات اختصاص یافت، ضمن اینکه تقریبا ۱۰۰ درصد اراضی خسارت دیده از سیل نیز دوباره به چرخه تولید بازگشتند و عملیات کشت در آنها انجام شد.
ناصری درخصوص سرنوشت نیشکر تولید شده در سال ۹۷ و ۹۸ بیان داشت: این گیاه جادویی که با زحمت کشت و آماده برداشت بود، به دلیل وقوع خشکسالی و سیل از بین رفت، ولی مصمم هستیم امسال با افزایش کشت، ضرر و زیان سال‌های قبل را جبران کنیم، براساس برنامه ریزی‌های انجام شده تولید نیشکر طی سال ۹۹، به رقم ۵۵۰ هزار تا ۶۰۰ هزار تن خواهد رسید که این رقم ۲ برابر تولید دو سال قبل است.
این مقام مسئول تولید این میزان شکر را جهشی در تولید نیشکر دانست و اظهار کرد: امسال میزان کشت این گیاه جادویی به ۱۶ هزار و ۵۰۰ هکتار رسیده که نسبت به سال‌های قبل ۴ هزار و ۵۰۰ هکتار افزایش یافته است.
به گفته مدیرعامل شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی خوزستان در هر هکتار ۶ تا ۸ تن قلمه به صورت افقی کشت می‌شود، این در حالی است که در سایر نقاط دنیا در هر هکتار حدود ۱۰ تن کشت صورت می‌گیرد.
پیش بینی تولید ۷۰۰ هزار تن شکر در سال ۱۴۰۰
او با بیان اینکه پیش بینی می‌شود تولید اسمی شکر در استان در سال ۱۴۰۰ به ۷۰۰ هزار تن برسد که جهشی در میزان تولید شکر محسوب می‌شود، ادامه داد: بطور معمول، سالانه ۱۲ تا ۱۴ هزار هکتار نیشکر کشت می‌شود، اما پارسال با افزایش ۲ برابری نسبت به سال‌های قبل، موفق شدیم ۲۶ هزار هکتار از اراضی را به زیر کشت این محصول ببریم، ولی سیل سبب از بین رفتن این محصول ارزشمند شد.
ناصری در تشریح میزان کشت نیشکر در اراضی خوزستان گفت: ۱۲ هزار هکتار از اراضی کشت و صنعت نیشکر هفت تپه به کشت این محصول اختصاص یافته است، کشت و صنعت کارون نیز حدود ۲۶ هزار هکتار از اراضی را به زیر کشت نیشکر برده، ضمن اینکه در ۸۴ هزار هکتار از اراضی مجتمع هفتگانه کشت و صنعت نیشکر استان به کشت این گیاه جادویی تعلق دارد. ولی محصول ۸۰ درصد از اراضی به صورت سالیانه برداشت می‌شود.
بیشتر بخوانید
او ابراز امیدواری کرد در سال آینده ۷۰ هزار هکتار از مجموع ۸۴ هزار هکتار اراضی کشت و صنعت نیشکر و صنایع جانبی به زیر کشت برود و حدود ۷ میلیون محصول نیشکر برداشت شود. همچنین امسال برداشت محصول از حدود ۶۲ هزار هکتار انجام خواهد شد و پیش بینی می‌شود حدود ۶۰۰ هزار تن شکر استحصال گردد.
سخت‌ترین مرحله کشت نیشکر، کدام مرحله است؟
تورج بهادری مدیرعامل کشت و صنعت حکیم فارابی خوزستان به خبرنگار ما گفت: کشت و صنعت حکیم فارابی یکی از واحدهای هفتگانه توسعه نیشکر و صنایع جانبی کشت و صنعت به شمار می‌رود و بعد سیل پارسال، برای جبران خسارت‌های سطح آسیب دیده از سیل و کاهش میزان تولید نیشکر، برنامه‌های دقیقی انجام شد تا بتوانیم خسارت‌ها را جبران کنیم.
او افزود: عملیات کشت نیشکر یکی از سخت‌ترین مراحل تولید این گیاه جادویی و سپس تبدیل آن به شکر و سایر محصولات جانبی است، چراکه برداشت محصول تقریبا از ابتدا تا انتها با تجهیزات و ماشین آلات مکانیزه و به صورت شبانه روزی انجام می‌شود. ولی فصل کشت از ۱۵ مرداد ماه هر سال آغاز شده و تا پایان شهریور ماه ادامه دارد و در بازه زمانی مذکور شرایط کار کردن به دلیل گرمای طاقت فرسا بسیار سخت است.
بهادری بیان کرد: ما با بکارگیری نیرو‌های بومی که توانایی‌های بسیار خوبی برای کار در این فصل دارند عملیات کشت را انجام می‌دهیم، چراکه استفاده از توانایی کارگران و کشت به صورت دستی سبب افزایش کیفیت محصول خواهد شد، البته روش کشت ماشینی هم قابل استفاده است، ولی بخاطر مصرف دقیق قلمه‌ها در هر هکتار نیرو‌های انسانی و کارگران فصلی منطقه را استخدام می‌کنیم که زمینه اشتغال را برای افراد فراهم می‌کند.
مدیرعامل کشت و صنعت حکیم فارابی خوزستان با بیان اینکه در زمان کشت نیشکر به روش دستی و سنتی، همه افراد بیکار منطقه و اطراف شرکت، مشغول به کار می‌شوند، اظهار داشت: با حمایت‌های مدیرعامل کشت و صنعت نیشکر و صنایع جانبی، پرداخت حقوق و دستمزد کارگران بطور منظم و به صورت هفتگی در حال انجام است.
او با بیان اینکه پارسال ۳ هزار و ۵۰۰ هکتار از اراضی به زیر کشت نیشکر رفت، افزود: در حال حاضر سطح زیر کشت سبز این محصول بالغ بر ۹ هزار هکتار است و براساس برنامه ریزی‌های انجام شده ۲ هزار و ۲۰۰ هکتار دیگر به این سطح اضافه خواهد شد و در نهایت با پایان فصل کاشت، میزان کشت به بیش از ۱۱ هزار هکتار خواهد رسید.
تولید شکر دارویی مورد نیاز ۷۳ کارخانه داروسازی کشور
بهادری به فعالیت‌های منظم در زمان برداشت محصول اشاره کرد و بیان داشت: پیش بینی می‌شود امسال به رکورد ۸۲ تن نیشکر در هر هکتار و بیش از ۷۲ هزار تن شکر خام برسیم. ضمن اینکه در کشت و صنعت حکیم فارابی علاوه بر تولید شکر خام، واحد تصفیه شکر نیز فعال است و در سال ۹۹ توانستیم حدود ۱۶۰ هزار تن شکر خام را تصفیه کرده و به شکر سفید تبدیل کنیم، همچنین ماده ای به نام فارماشوگر یا شکر دارویی نیز تولید می‌شود که نیاز ۷۳ کارخانه دارویی کشور را تامین می‌کند.
بیشتر بخوانید
- تامین شکر دارویی کشور افتخاری به نام کشت و صنعت فارابی خوزستان
- اندر حکایت آب در کوزه و ما تشنه لبان در پی آب/ وقتی شکر دارویی برای درمان درد نقشی ندارد
- تولید شکر طعم دار برای اولین بار در خوزستان
شکر ساشه ای، محصول جدید کشت و صنعت حکیم فارابی
این مقام مسئول تصریح کرد: براساس تصمیم‌های اتخاذ شده، قرار است علاوه بر تولید شکر سفید و شکر دارویی، شکر سفید و طعم دار ساشه‌ای نیز تولید شود که پروژه این طرح در روز‌های آینده کلید خواهد خورد و تلاش می‌کنیم محصولات مذکور را نیز در نیمه دوم سال ۹۹ به بازار مصرف عرضه نماییم.
مدیرعامل کشت و صنعت حکیم فارابی خوزستان اظهار داشت: با توجه به ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های موجود در این مجموعه و همچنین نیاز بعضی صنایع به شکر مایع و پودری، تصمیم داریم این دو محصول را هم وارد محیط آزمایشگاهی کنیم و پس از ارزیابی بازار و نیاز مصرف کنندگان، به لیست سایر تولیدات و فرآورده‌های شکر اضافه خواهیم کرد.
بهادری کشت و صنعت حکیم فارابی را تنها تولید کننده دارای مجوز GMP شکر دارویی در شکور عنوان کرد و افزود: زمانی که این مجوز و مدرک از وزارت بهداشت یا سازمان غذا و دارو دریافت می‌شود، عرضه این نوع شکر به بازار مصرف و صنایع دارویی بلامانع است، ضمن اینکه محصول تولیدی قابلیت صادرات نیز دارد، ولی با توجه به اولویت صنعت دارویی و امنیت دارویی کشور، این محصول در حال حاضر فقط به متقاضیان داخلی تحویل داده می‌شود.
جای جای کشور را که نگاه کنیم، ظرفیت‌های مختلفی برای تولید محصولات کشاورزی را خواهیم دید، تولیدی که با تکیه بر توان نیرو‌های داخلی علاوه بر جلوگیری از خروج ارز، سبب خودکفایی و همچنین ارزآوری برای کشور می‌شود، چرخی که با بازوان جوانان این مرز و بوم در گردش است و سنگ ناامیدی را بر سینه دشمنان و بدخواهان جهان می‌کوبد و اجازه تعبیر کابوس وابستگی ایران به کشور‌های بیگانه نمی‌دهد و البته رویایشان را دست نیافتنی می‌کند.
گزارش از ملیحه گریزی نسب
انتهای پیام/گ
