در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان مطرح شد؛
مخاطب کودک و نوجوان ترجمه‌های خوب را مطالعه می‌کند/ شاعر باید جلوتر از زمانه اش باشد
شاعر و نویسنده کودک و نوجوان گفت:مخاطب کودک و نوجوان هم مانند بزرگسال کتاب خوب را با ترجمه خوب برای مطالعه انتخاب می‌کند.
به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، شهریور ماه تولد شهریار است و یادآور «روز شعر و ادب فارسی». به این بهانه با کمال شفیعی، از شاعران کودک و نوجوان کشورمان درباره وضعیت شعر کودک و نوجوان امروز گفت و گو کردیم.
بیشتر بخوانید:
الان در کشورمان هم مجموعه شعر‌های ترجمه هم مجموعه شعر‌های شاعران کودک و نوجوان کشورمان منتشر می‌شود، می‌توان گفت مخاطب کودک و نوجوان ما بیشتر از شعر‌های ترجمه سراغ شعر‌های شاعران کودک و نوجوان کشورمان می‌رود؟
شفیعی: واقعیت این است که به طور دقیق نمی‌توان گفت مخاطب کودک و نوجوان ما بیشتر مجموعه شعر‌های ترجمه را مطالعه می‌کند یا مجموعه شعر‌های شاعران کودک و نوجوان کشورمان ر ازیرا در کشورمان برنامه ریزی زیادی روی این مسئله نمی‌شود که اقبال مخاطب کودک و نوجوان بیشتر به سمت کتاب‌های ترجمه یا تالیفی است و برنامه مدونی برای آن نداریم تا بخواهیم در این زمینه پایش کنیم.
در برخوردهایی با مخاطب کودک و نوجوان داشتم مشاهده کردم اگر کتاب مناسبی انتخاب و خوب ترجمه شده باشد مخاطب کودک و نوجوان آن کتاب را مطالعه انتخاب می‌کند، همانطور که مخاطب بزرگسال هم از کتاب‌های خوب ترجمه شده اسقبال می‌کند، چون ترجمه پنجره‌ای رو به جهانی دیگر است باید کتاب‌ها را با دقت و وسواس بیشتری برای ترجمه انتخاب کرد و کتاب‌ها براساس نیاز سنجی و مخاطب سنجی انتخاب شود. اگر کتاب ترجمه‌ای خوب با چاپی خوب داشته باشد راه خود را پیدا می‌کند.
وضعیت شعر‌هایی که امروزه در حوزه کودک و نوجوان منتشر می‌شود چگونه است این شعر‌ها از نظر کیفی خوب هستند؟
شفیعی: تعداد شاعرانی که آثار جسورانه‌ای در حوزه کودک و نوجوان خلق کرده اند، بسیار اندک است، آثاری که همزمان با ساختار فکری، اجتماعی و فرهنگی کودک و نوجوان پیش برود و خلاقیتی در شعرش داشته باشد کم است، چون شاعران کودک و نوجوان ما یک شگردی که در آثارشان به کار بردند در آثار بعدی تکرار می‌کنند.
در واقع شاعران کودک و نوجوان ما به تکرار خودشان رسیدند و دائم خودشان را در آثار جدیدشان تکرار می‌کنند؟
شفیعی: شاعران امروز ما در حوزه کودک و نوجوان موفقیت‌های قبلی خود را تکرار می‌کنند و به فضا‌های جدیدی در این حوزه وارد نمی‌شود دلیل آن این است که بخش بسیار زیادی از این شاعران مطالعه نمی‌کنند. باید شاعر کودک و نوجوان بتواند سینما را خوب تحلیل کند موسیقی را بشناسد و درک درستی از سینما داشته باشد. نویسنده به رشد فزاینده اطلاعاتش در حوزه کودک و نوجوان نیاز دارد در این بین به شعر، فرم و ادبیات خاص کودک و نوجوان تسلط داشته باشد و با فرهنگ کودک و نوجوان امروز زندگی کند.
آیا شاعران کودک و نوجوان امروز ما شناخت درستی از مخاطبان امروزشان ندارند؟
شفیعی: «فوتبالیست‌ها» برنامه جذاب کودکان و نوجوانان دهه‌های شصت و هفتاد بود، اما این برنامه برای کودک و نوجوان امروز جذابیتی ندارد فاصله میان ذائقه اجتماعی و عاطفی کودکان امروز با نسل‌های قبل سریع تغییر می‌کند اگر تفاوت میان نسل‌ها در دهه‌های مختلف وجود داشت چند سال آینده این تفاوت سال به سال خوهد بود،اگر شاعر کودک و نوجوان نتواند خود را با مخاطبش هماهنگ کند جا می‌ماند اینجاست که تفاوت میان آثار ما و کشور‌های دیگر دیده می‌شود.
شاعران شعر بزرگسال که مطالعه دارند مضامین شاعران قبلی را تکرار می‌کنند برای مثال کتاب قطار در شعر قیصر امین پور و چند شاعر دیگر دیده می‌شود این مسئله در شعر کودک و نوجوان هم دیده می‌شود؟
شفیعی: بله بسیاری از شاعران کودک و نوجوان دارند خودشان را تکرار می‌کنند تنها موضوع شعرشان تغییر می‌کند میزان خلاقیت و زاویه دیدشان به مسائل یکسان است و تغییری در نگرش آن‌ها دیده نمی‌شود. آثارچند درصد از آن‌ها با جامعه شناسی امروز کودک و نوجوان امروز همخوانی دارد این مهمترین پاشنه آشیل شعر کودک و نوجوان امروز است.
جهان کودک و نوجوان امروز با نسل‌های قبلی اش متفاوت است در شوخی‌ها هم به تفاوت‌های میان دهه‌های شصت با دهه هفتاد و دهه هفتاد و دهه هشتاد اشاره می‌شود. بنابراین باید حتما ادبیات کودک و نوجوان امروز با گذشته فرق کند، چون علم با سرعت زیادی تغییر می‌کند همانطور که رایانه ها هر چند سال یکبار به روزرسانی می‌شود، ادبیات کودک و نوجوان ما هم باید ارتقا یابد.
چرا باید شاعر کودک و نوجوان امروز حرفی برای گفتن داشته باشد؟
شفیعی: تفاوتی میان گلی که به خورشید تشبیه می‌شود با گلی که به دهان تفاوتی وجود ندارد باید در حوزه کودک و نوجوان حرفی برای گفتن داشته باشیم از اتفاقات جامعه و فضای کودک و نوجوان امروز آگاهی داشته باشد زمانی می‌گفتند شاعر باید شاعر روزگار خود باشد، اما امروزه شاعر باید حتی از زمانه خودش هم جلوتر باشد. او می‌تواند آینده را برای مخاطبانش ترسیم کند، جلوتر از او حرکت کند و اتفاقاتی را رقم بزند. براساس آن به نیاز‌های عاطفی و روحی کودک و نوجوان پاسخ دهد تا لحظه‌های شاد و کودکانه‌ای را برایش ایجاد کند.
شاعر باید همگام با کودک و نوجوان امروز پیش برود؟
شفیعی: بله حتی باید جلوتر از کودک و نوجوان امروز باشد وقتی ادبیات این ویژگی را داشته باشد ادبیاتی خواهد بود که همیشه موفق است مانند آنچه در ناطور دشت و داستان‌های ژول ورن می‌بینیم، چون این آثار جلوتر از زمانه خودشان بودند فارغ از نیاز‌ها و دیدی که در آثارشان به آن پرداختند وقتی این اتفاقات در ادبیات به صورت فزاینده‌ای رخ می‌هد حتی جهان را جلوتر می‌برد.
زمانی داستان‌های «ژول ورن» افسانه بود، اما در حقیقت مبنای علمی داشتند حتی پیش بینی علمی بود، چون جلوتر از زمان خودش بود شاعری می‌گوید «شعر پلی است بین همراهی و تنهایی» یعنی شاعر باید جلوتر از زمانه خودش حرکت کند آن وقت است که شعر پلی به جهانی می‌شود که شاعر آن را می‌خواهد و از مخاطبانش هم می‌خواهد در شعرهایش جهان او را ببینند.
انتهای پیام/
