روایتی خواندنی از نوحه‌خوانی «حاج‌قاسم»
در گزارش زیر حاج مهدی صدفی به ذکر خاطره‌ای خواندنی از مداحی خود و سردار شهید حاج قاسم سلیمانی قبل از عملیات والفجر ۸ پرداخته است که از نظرتان می‌گذرد.
به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، حاج مهدی صدفی از دوران دفاع مقدس و زمانی که مسؤول تبلیغات لشکر ۴۱ ثارالله بود با راه‌اندازی ستاد دعای ناحیه سپاه کرمان تا امروز که این ستاد به مجمع مداحان ارتقا یافته است همواره برای ارتقای سطح کیفی و کمی مداحان و ذاکران اهل بیت (ع) در استان کرمان پای کار بوده است و حالا دیگر کرمان مانند دهه ۶۰، ۷۰ نه تنها نیازی به دعوت از مداحان سایر استان‌ها ندارد بلکه مداحانی را هم به دیگر استان‌ها اعزام می‌کند.
مهدی صدفی رئیس مجمع مداحان کرمان از سابقه شکل‌گیری مجمع مداحان استان کرمان و جزئیاتی از وضعیت دیروز و امروز مداحان و ذاکران دیار کریمان سخن گفت و در پایان این مصاحبه هم به ذکر خاطره‌ای خواندنی از مداحی خود و سردار شهید حاج قاسم سلیمانی قبل از عملیات والفجر ۸ پرداخت که از نظرتان می‌گذرد.
حاج آقا صدفی! با تشکر از اینکه وقت‌تان را در اختیار ما قرار دادید، لطفا بفرمایید، مجمع مداحان استان کرمان در چه زمانی و چگونه شکل گرفت؟
ماه محرم‌الحرام را تسلیت عرض می‌کنم و انشاء‌الله عزاداری ها‌ی تان مورد قبول اهل بیت (ع) و خداوند قرار گیرد و امیدوارم تا به امروز از برکات، معنویات و فیوضات این ماه عظیم استفاده کرده باشید.
بدون شک برگزاری مجالس اهل بیت (ع) و بهره‌بری از مجالسی که به هر عنوانی برای تعظیم شعائر مذهبی برگزار می‌شود، یکی از راه‌های ارتباط با اهل بیت (ع) و ترویج فرهنگ اهل بیت (ع) در جامعه و همچنین تعظیم شعائر مذهبی و الهی‌ست.
مداحان و ذاکران از جمله قشر‌های موثر در زمینه شعائر مذهبی و الهی اهل بیت (ع) هستند که نقش مهمی در تعظیم شعائر مذهبی و برگزاری مجالس مرتبط با آل‌الله به عهده دارند و از طرفی هم مذهب شیعه تنها مذهبی‌ست که در آن علاوه بر عقلانیت، عرفان و فلسفه همچنین بُعد احساسی، عاطفی، شور و احساس هم وجود دارد.
برگزاری مجالس مربوط به اعیاد مذهبی و ولادت‌ها و یا شهادت‌ها و وفات‌ها منحصر به شیعه است که هم عقلانیت و هم شور، احساس و عاطفه را در بردارد و نقش مداحان و ذاکران در این آیین‌ها بی‌بدیل و ارزشمند است.
بر اساس آیه «ذَٰلِکَ وَمَنْ یُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ»، ما اگر بخواهیم، خوبی‌ها و ارزش‌ها را در جامعه ترویج و گسترش دهیم و از طرفی هم یک جامعه پویا، ایده‌آل و دارای کمالات انسانی و اخلاقی را شاهد باشیم باید برای تعظیم شعائر ملی و مذهبی تلاش کنیم.
مداحان و ذاکران اهل بیت (ع) و مجالسی که در مقاطع مختلف بوده و هست، هر کدام کارکرد‌های خاص خودشان را داشته‌اند از جمله دوران دفاع مقدس که مداحان و ذاکران به برگزاری مجالس اهل بیت (ع) از جمله ولادت‌ها، جشن‌ها و شهادت‌ها در جبهه حق علیه باطل تاثیر داشت و همین تعظیم شعائر مذهبی و جلسات معنوی، موتور محرکه رزمندگان در دوران دفاع مقدس بود.
نقش مداحان و ذاکران اهل بیت (ع) در دوران دفاع مقدس بسیار مهم و تاثیرگذار بود به طوری که جبهه‌های حق علیه باطل دارای معنویت خاص، فضای عرفانی و الهی بود و اگر به نقش تربیتی دوران دفاع توجه کنیم و به آن بپردازیم، نقش تربیتی، آموزشی و اخلاقی این دوران که امام راحل به منزله دانشگاه از آن یاد می‌کردند در مرحله نخست باید توجه به کارکرد مجالس وعظ و توسل معرفتی و بصیرت‌افزایی داشته باشیم.
بیشتر بخوانید
در سال ۶۶ به دلیل اینکه سازمان رزم لشکر ۴۱ ثارالله گسترش یافت و دارای گردان‌ها، گروهان‌ها و مقر‌های مختلفی بود، برای برگزاری این جلسات و مجالس نیاز مبرم به مداحان و ذاکران بود، اما از طرفی هنوز ظرفیت امروزه در جامعه وجود نداشت و با کمبود مداح و ذاکر اهل بیت (ع) روبه‌رو بودیم و از طرفی تعداد محدودی بودند که این مدال افتخار مداحی و ذاکری اهل بیت (ع) را داشتند و به‌ویژه هنوز قشر جوان پا به این عرصه نگذاشته بودند.
در سال ۶۶ با مشورتی که با شهید سردار سلیمانی و سردار کرمی شد، ستاد دعای سپاه ناحیه کرمان را راه‌اندازی کردیم و ماموریت و وظیفه این ستاد جذب مداحان و ذاکران اهل بیت (ع) و افرادی بود که مرتبط با این قشر ارزشمند مانند ادعیه‌خوان و روضه‌خوان هستند و همچنین جذب و ساماندهی این قشر عظیم برای اعزام به جبهه‌ها و بهره‌گیری از مجالس آن‌ها در جبهه را در دستور کار داشت.
یعنی ما وقتی دیدیم بیش از ۳۰ گردان نیرو و ده‌ها مقر وجود دارد، اما تنها یک مداح ثابت داشتیم و برای برنامه‌ها باید از وجود بسیجیانی بهره می‌بردیم که توانایی اجرا یا اداره مجلس را دارند و یا از مداحان سایر یگان‌ها و قرارگاه‌ها استفاده می‌کردیم، به این نتیجه رسیدیم، نیازمند این هستیم که ساماندهی مداحان و ذاکران از نقاط مختلف استان کرمان را انجام دهیم و حتی افرادی از بخش‌ها و روستا‌ها که می‌توانند جلسه را اداره کنند، شناسایی و دعوت کنیم؛ بنابراین افرادی را شناسایی کردیم که دارای انگیزه لازم برای خدمت در این لباس مقدس مداحی و ذاکری اهل بیت (ع) بودند و توانمندی‌های لازم از جمله اطلاعات، سواد، معلومات، صدای مناسب و انگیزه و علاقه را داشتند و بانک اطلاعاتی از موقعیت این افراد به‌وجود آمد و آن‌ها را بر اساس شغل، مسائل شخصی و میل و رغبتی که داشتند از ۱۵ روز تا سه ماه به جبهه اعزام می‌کردیم.
ستاد دعا علاوه بر شناسایی این مداحان و ذاکران و اعزام آن‌ها به جبهه، چه برنامه‌های دیگری برای آن‌ها داشت؟
ما مداحان جوان را جذب می‌کردیم و آموزش آن‌ها را در کنار بزرگتر‌ها و پیشکسوتانی که در این جرگه بودند و در شورای ستاد دعا حضور داشتند دنبال می‌کردیم، در واقع شاکله ستاد دعا با حضور سردار کرمی، آقایان گلچین، صالحی، زحمتکش، آقاملایی، احمدی، محمدنیا، دوستعلی، علی افروغ و بنده شکل گرفت.
همچنین مداحان و ذاکران علاوه بر حضور در جبهه در جلسات مختلفی که در کرمان برای تعظیم شعائر مذهبی برگزار می‌شد و مراسم تشییع و آیین ختم شهدا شرکت می‌کردند، حتی آن‌ها در اعزام نیرو‌ها به جبهه‌ها با بهره‌گیری از اشعار حماسی نقش تاثیرگذار و به‌سزایی داشتند.
بعد از جنگ چه سرنوشتی برای ستاد دعای ناحیه سپاه کرمان رقم خورد؟
سال ۷۰ پیشنهاد تشکیل مجمع مداحان را به سردار کرمی دادم و دوستان هم پذیرفتند، مجمع مداحان استان کرمان در سال ۷۰ شکل گرفت و بعد از شکل‌گیری به‌طور مستقل و به‌صورت شورایی کار خود را ادامه داد.
با تشکیل مجمع مداحان فصل جدیدی آغاز شد و از پوشش سپاه بیرون آمدیم و مکان مجمع هم از تبلیغات سپاه به مسجد فیروزی و بعد هم به مسجد سقط‌الاسلام انتقال پیدا کرد.
از زمانی که مجمع مداحان کرمان را راه‌اندازی کردیم، ساختار و واحد‌های مختلف مثل روابط‌عمومی، پشتیبانی، برگزاری مراسم و آموزش را هم تشکیل دادیم.
از نظر شما مهمترین کارکرد مجمع مداحان کرمان چیست؟
در گذشته به‌ویژه در دهه ۶۰ بیشتر از مداحان سایر استان‌ها مانند کاشان، تهران، قم و مشهد در مراسم استان کرمان استفاده می‌شد، اما با تشکیل ستاد دعای ناحیه سپاه کرمان و بعد از آن هم شکل‌گیری مجمع مداحان کرمان شاهد این هستیم که ذاکران کرمانی مجالس کرمان را به دست گرفتند و کمتر نیازمند به دعوت از مداحان سایر استان‌ها برای حضور در کرمان هستیم.
بسیاری از مداحانی که امروزه مجالس بزرگ را اداره می‌کنند از جمله آقایان موسوی، کدخدایی، پورشیخ، تیکدری و حسینخانی همان جوان‌هایی هستند که در دهه هفتاد جذب مجمع مداحان کرمان شدند و آموزش‌ها را به‌صورت هفتگی و یا به صورت پراکنده و مقطعی با حضور اساتید تهران، قم و مشهد و کرمانی‌ها فرا گرفتند.
لطفا درباره جلسه بزمی‌خوانی مجمع مداحان کرمان به عنوان یکی از برنامه‌های شاخص این تشکل هم صحبت بفرمایید.
جلسات هفتگی و بزمی‌خوانی از ۲۹ سال قبل آغاز شده و هنوز هم شنبه‌شب‌ها برقرار است، مداحان در این جلسات دور هم جمع می‌شوند و به اجرای برنامه می‌پردازند و ما اگر اشکال و ایرادی وجود داشته باشد، تذکرات لازم را برای رفع اشکالات به آن‌ها می‌دهیم.
آیا مداحان استان کرمان به مجالس استان‌های دیگر دعوت می‌شوند؟
بله مداحان و ذاکران کرمان به ویژه نسل جوان ما، انقلابی، ولایی و توانمند هستند و الحمدالله استعداد‌های خاص و درخشانی نسبت به این امر خطیر دارند، به طور نمونه آقای مجتبی رمضانی از مداحان رفسنجان به صورت کشوری برنامه اجرا می‌کند و آقایان حسینخانی و کدخدایی هم در استان‌هایی مانند یزد و شیراز به اجرای برنامه می‌پردازند.
محرم امسال با دو موضوع مهم شامل شهادت سردار سلیمانی و شیوع ویروس کرونا مواجه بودیم، مجمع مداحان کرمان چه برنامه‌هایی را در این زمینه دنبال کرد؟
ما گردهمایی سالانه مداحان و ذاکران اهل بیت (ع) را با هدف ساماندهی هر چه بیشتر مداحان برای انجام وظیفه و نوکری آستان اهل بیت (ع) و ایجاد وحدت‌رویه قبل از ماه محرم برگزار می‌کنیم و نکات لازم، تذکرات و توصیه‌ها را در این برنامه اعلام می‌شود.
محرم امسال، اولین محرمی بود که سردار عزیزمان حاج قاسم سلیمانی را نداشتیم و این در حالی‌ست که شهید سلیمانی یکی از مشوقان و حامیان اصلی مجمع مداحان کرمان در کنار سردار کرمی بود و در جلسات و گردهمایی‌های ما شرکت می‌کرد و کمک‌هایی را هم به مجمع داشت بنابراین برای ترویج و تبیین مکتب سلیمانی توصیه‌هایی را به مداحان داشتیم.
اما در ارتباط با فضایی که این روز‌ها در زمینه مقابله و مبارزه با شیوع کرونا حاکم هست، عزاداری‌ها در محرم امسال «ویژه» بود و به طرز خاصی با توجه به شیوه‌نامه‌های بهداشتی مورد تاکید مقام معظم رهبری برگزار شد.
مداحان و ذاکران به تذکرات ستاد توجه و عمل کردند و در مجالس اهل بیت (ع) در مبارزه با این بیماری و همچنین رعایت شیوه‌نامه‌ها نقش بسیار موثری را بر عهده داشتند.
حتی ما جلساتی داشتیم که مداح به دلیل اینکه شیوه‌نامه بهداشتی رعایت نشده بود از اجرای برنامه امتناع و خوددای کرده است و این می‌تواند خیلی موثر باشد.
مجمع مداحان علاوه بر آموزش چه اقدامات دیگری را برای ارتقای سطح دانش مداحان و ذاکران کرمانی انجام می‌دهد؟
از دیگر اقداماتی که به‌مناسبت‌های مختلف در مجمع مداحان کرمان دنبال می‌کنیم، تولید محتوای مرتبط برای مداحان و ذاکران هست، کتب مقاتل و اشعار معتبر را با توجه به توصیه مقام معظم رهبری مبنی بر استفاده مداحان و ذاکران از مطالب و اشعار دارای بار مفهومی، علمی، متقن و صحیح در اختیار آن‌ها قرار می‌دهیم و سعی می‌کنیم مداحان از اشعاری دوری کنند که پایه و اساسی ندارند و این اشعار به جای اینکه بعد حُماسی را تقویت کنند، بیشتر به بُعد عاطفی می‌پردازند، زیرا شور و شعور باید همراه با هم در بیان مطالب و مداحی و ذاکری اهل بیت (ع) باشد.
با توجه به اینکه بعد از تشکیل مجمع مداحان کرمان به عنوان نخستین تشکل مردمی مداحان و ذاکران شاهد این هستیم که چند تشکل دیگر هم در این زمینه راه‌اندازی شده است، رابطه مداحان و ذاکران عضو این تشکل‌ها با یکدیگر چگونه است؟
حدود ۱۵ سال قبل جمعی از هیئتی‌های کرمان، تشکیلات مجمع‌الذاکران را راه‌اندازی کردند و سران و مسؤولان هیئت‌های مذهبی در این مجمع حضور دارند و تعدادی مداح هم در بین این افراد هستند.
همچنین سازمان تبلیغات اسلامی استان کرمان حدود ۱۲ سال پیش ساماندهی مداحان را با توجه به توصیه‌های رهبری مبنی بر ساماندهی و سامان‌بخشی قشر عظیم مداحان و ذاکران در دستور کار قرار داد و یک تشکیلات صنفی به نام کانون مداحان راه‌اندازی شد که سومین تشکیلات صنفی مداحان کرمان است.
کانون مداحان زیرمجموعه سازمان تبلیغات اسلامی‌ست که با برگزاری انتخابات شکل می‌گیرد و هر دوره آن چهار ساله است و حدود ۹ نفر عضو اصلی کانون هستند که وظایف خاص خودش را دارد.
حدود هشت سال پیش هم تشکل دیگری به نام سازمان بسیج مداحان راه‌اندازی شد که یکی از مجموعه‌های قشری سپاه ثارالله است.
همه این مجموعه‌ها در تعامل با هم هستند و همراه و هماهنگ با هم نقش ارزنده‌ای در ترویج فرهنگ اهل بیت (ع) دارند، ما با تعامل، همیاری، همکاری و وحدت‌رویه در بین این تشکل‌ها دست‌به‌دست هم دادیم و کار می‌کنیم.
مداحان ما در همه این تشکل‌ها حضور و حتی مسئولیت دارند، بعضی از برنامه‌ها از جمله برنامه‌های آموزشی هم به‌صورت مشترک برگزار می‌شود.
البته شورایی را هم با حضور مسؤولان این تشکل‌ها برای ایجاد وحدت‌رویه، انسجام، هماهنگی، تفاهم و دوستی لازم در راستای جلوگیری از رقابت‌های منفی و مزاحمت‌های غیرمترقبه تشکیل داده‌ایم که همه این موارد را در برمی‌گیرد و برنامه‌ها را با هم تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی می‌کنیم.
یکی از امتیاز‌های شاخص جامعه مداحی کرمان این است که تشکل‌های مداحی دارای وحدت‌رویه، روحیه انقلابی‌گری، ولایی، ارزشی و رفتار‌های ارزنده و ارزشمند هستند و هرچند گاهی یک صنف ممکن است دچار رکود شود و رونق نداشته باشد، اما در مداحی و ذاکری خلاف این است و ما رو به رشد هستیم.
همچنین خیلی از مداحانی که مطرح هستند در همه تشکل‌های مداحان و ذاکران اهل بیت (ع) عضو شده‌اند و مداحان ما در مقابل یکدیگر قرار نمی‌گیرند و این امتیازی‌ست که در کرمان داریم و در بسیاری از استان‌ها وجود ندارد.
مجمع مداحان کرمان چه تعداد عضو دارد و آیا از حضور پیرغلامان و شاعران آیینی هم در مجمع بهره می‌برید؟
حدود ۱۵۰ عضو در شهر کرمان داریم و در حال حاضر پیرغلامان مداح هم عضو مجمع مداحان هستند و به مناسبت‌های مختلف از حضور شاعران آیینی مانند آقایان اسدی و صمصامی بهره می‌بریم.
و به عنوان آخرین سئوال می‌خواهم از شما بپرسم، کدام خاطره از مداحی‌هایتان بیش از دیگر خاطره‌ها در ذهن‌تان مانده است؟
دی ماه سال ۶۴ به عنوان مسؤول تبلیغات قرارگاه لشکر ثارالله در اهواز بودم، سردار سلیمانی به منطقه اروند کنار رفته بود تا مقدمات عملیات آینده را فراهم کند که والفجر ۸ بود، دوستان بعد از نماز ظهر به من گفتند، حاج قاسم منتظر تماس شماست، وقتی با وی تمام گرفتم، گفت برای برای نماز مغرب و عشا به روستای چعبده بیا.
چعبده از روستا‌های آبادان در کنار رود بهمنشیر است، به نماز جماعت مغرب و عشا رسیدم، حدود ۲۰، ۲۵ نفری در آنجا حضور داشتند، بعد از نماز سردار سلیمانی به من گفت، الان که در ایام فاطمیه هستیم شما را خواستم که برای حضرت زهرا (س) مجلس بگیرید.
یک بلندگوی دستی آنجا بود، آن را برداشتیم و مجلس عزای حضرت زهرا (س) را برقرار کردیم، ما ۲۰ تا ۲۵ نفر بیشتر نبودیم، اما با همین جمعیت کم حدود دو ساعت و نیم مجلس داشتیم و در آن جلسه من نوحه خواندم، حاج قاسم هم نوحه خواند، من روضه خواندم، حاج قاسم هم روضه خواند و مجلس بسیار با صفا و معنویت و بی‌ریایی در آنجا شکل گرفت که انسان احساس می‌کرد، هزاران نفر عزادار در کنار ما هستند، فردای آن روز هم بعد از نماز صبح زیارت عاشورا را خواندیم و این خاطره‌ای‌ست که هیچ وقت از یادم نمی‌رود و همیشه در ذهن و قلب من وجود دارد.
منبع: فارس
انتهای پیام/
