به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان،سازمان اسناد و کتابخانه‌ ملی ایران در روزهای گذشته سامانه حافظه ملی ایرانیان و سامانه نشریات ایران (سنا) را تاسیس کرد. این سامانه چهار بخش از جمله «شبکه کتابخانه‌های کشور»، «شبکه مراکز اسناد کشور»، «فهرستگان نسخ خطی» و «بانک نشریات ایران» را دارد و در آن امکان دسترسی به نشریات از زمان قاجار تا کنون فراهم شده است.

بیشتر بخوانید

• دسترسی رایگان به منابع مرجع در انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی

نجفقلی حبیبی رئیس اسبق دانشگاه علامه طباطبایی و پژوهشگر فلسفه اسلامی با مهم خواندن تاسیس سامانه حافظه ملی ایرانیان به خبرنگار حوزه ادبیات  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان گفت: دستگاه‌های دیجیتالی زندگی انسان‌ها در سراسر جهان را فرا گرفته‌است. مقداری در این حوزه عقب بودیم اما با سامانه حافظه ملی ایرانیان، فرصت دسترسی اهل مطالعه وپژوهش به امکانات و کتابخانه‌ها ایجاد شد. از این پس محققی که در خانه نشسته‌است، می‌تواند بدون مراجعه به کتابخانه از امکانات سایت هم استفاده کند. امیدوارم نواقص احتمالی این سامانه رفع و امکانات دسترسی منابع برای محققان هرچه بیشتر آسان شود و این سامانه به توسعه علم و معرفت اجتماعی کمک می‌کند.

سامانه حافظه ملی ایرانیان باید مرتب به‌روزرسانی شود

 این پژوهشگر فلسفه اسلامی گفت: سامانه حافظه ملی ایرانیان باید دائم ارتقا یابد و راه‌اندازی آن به تنهایی کافی نیست. دانش و نحوه دسترسی به آن باید دائما نوسازی شود. متولیان آن باید مدام تلاش و فعالیتشان را به‌روز کنند. دانش، معرفت و اطلاعات در این حوزه همواره به‌روز می‌شود و روند به‌روزرسانی نیازمند سرمایه‌گذاری است،به روز رسانی سامانه حافظه ملی فایده های زیادی دارد و باید متولیان به دلیل هزینه های به روز رسانی آن از این کار امتناع نکرده و سامانه را به روز رسانی کنند.

او ادامه داد: کتابخانه ملی، کتابخانه مجلس و کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، هزینه‌هایی در ماه دارند، البته اداره این سامانه یک هزارم آن هزینه‌ها نیست، اما فواید و امکانات استفاده آن برای محققان هزار بار بیشتر است. پس اگر برای سامانه هزینه شود و آن را همواره به‌روزسانی کنند و امکانات آن را توسعه دهند؛ کاهش هزینه کلی را در کشوربه همراه دارد و زمان و پول پژوهشگر صرف رسیدن به کتابخانه نخواهد شد. بنابراین اگر دولت خرجی برای این سامانه می‌کند، در کنارش از هزار خرج کم می‌شود چرا که نیازی به هزینه پژوهشگر برای رسیدن به کتابخانه ملی و شلوغ شدن شهر در اثر این رفت وآمد ها نیست. از سویی برای جامعه صرفه آب و هوایی و جابجایی خواهد داشت و از سوی دیگر از هزینه‌های خانوار و دولت کاهش می یابد.

باید سامانه حافظه ملی ایرانیان تبلیغ شود

حبیبی با اشاره به اینکه ارتقای سامانه حافظه ملی ایرانیان، امکان استفاده دانشمندان از امکانات کتابخانه‌ای را افزایش می دهد، بیان کرد: رفع نیازها با استفاده از فضای مجازی، جزء ملزومات زندگی است. حتی برای خرید یک بطری آب می توان آن را سفارش داد و در خانه تحویل گرفت.باید در این حوزه به اندازه کافی تبلیغ شود تا اهل مطالعه، دانشجویان و پژوهشگران بدانند که چنین امکاناتی در دسترس آن ها قرار دارد و فردی که روی نسخ خطی، تاریخ، علوم دقیقه ،فیزیک و شیمی کار می‌کند با امکانات این سامانه آشنا باشد.

بسیاری از کتاب‌ها و نسخ خطی ایران در فرانسه و انگلیس است

حبیبی گفت:ایجاد شبکه میان کتابخانه‌ای ایران، به‌عنوان یکی از اهداف سامانه حافظه ملی ایرانیان است و  باید برای کتابخانه‌های شهرستان‌ها و شهرهای کوچک امکاناتی فراهم کرد تا آنها بتوانند به این شبکه متصل شوند. به‌خصوص کتابخانه ملی کشور وظیفه دارد به این موارد رسیدگی کند. بسیاری از خرج‌های کتابخانه‌ای به دلیل پاندمی بیماری کرونا کم شده‌است، این بودجه می‌تواند برای توسعه زیرساخت‌های فناورانه مصرف شود. جوان‌های با استعدادی در شهرهای کوچک باید بتوانند به این امکانات دسترسی داشته باشند.

او ادامه داد: با ارتقای امکانات کتابخانه شهرستان‌ها شاهد این خواهیم بود که هزاران جوان ، صاحب اثر، محقق، دانشمند و خدمتگزار مملکت می‌شوند که در صورت نبود چنین امکاناتی ممکن بود زمان خود را هدر دهند. بنابراین کتابخانه ملی باید بتواند بهتر روی این مساله سرمایه‌گذاری کند. چون کتابخانۀ ملی است باید به همه کتابخانه‌های کشور سرویس بدهد. اتصال کتابخانه های دیگر به شبکه های دیجیتالی مهم‌ترین خدمت کتابخانه ملی است با این اقدام امکان ارتباط جوانان با کتابخانه ملی، کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران و کتابخانه مجلس فراهم می شود.

این پژوهشگر فلسفه اسلامی با پیشنهاد گسترش سامانه حافظه ملی ایرانیان به فعالیت در سطح جهانی اشاره کرد و گفت: پژوهشگر به جای سفر به کشورهای دیگر به منظور دسترسی به منابع کتابخانه‌ای، می‌‎تواند در خانه این کار را انجام دهد. در صورت ایجاد این امکان و تشویق کشورهای دیگر، سامانه‌هایی در این سبک و تبادل اطلاعات راه اندازی می شود. تعداد زیادی از کتاب‌های کمیاب، نایاب و نسخه‌های خطی ایران در ۲۰۰ سال گذشته به فرانسه و انگلیس فرستاده شده است اگر این امکانات فراهم شود پژوهشگران می‌توانند از آن استفاده کنند. مراکزی مانند کتابخانه ملی روی این مسئله بیشتر تاکید دارند و پیگیر ایجاد چنین سامانه ای در کشورهای دیگرهم هستند.

انتهای پیام/