محمدرضا سلمانی عبیات پژوهشگر تاریخ عاشورا در گفت‌وگو با خبرنگار گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، گفت: سده چهارم هجری آغاز حرکت و انقلاب استقلال حکومتی پیروان مذهب تشیع در ایران علیه خلافت بنی عباس است که از مناطق مرکزی ایران آغاز شد و تا دروازده‌های بغداد نیز امتداد پیدا کرد.

او افزود: ضعف درونی و آغاز اختلافات جدی بین مدعیان خلافت بنی عباس مسیر اضمحلال سرزمین‌های خلافت عباسی را بیش از پیش هموار کرده بود که این موضوع در برهه زمانی خلافت الراضی بلله و المتسکفی بلله به اوج خود رسید.

سلمانی عبیات بیان کرد: سده چهارم هجرى، فرصتی را برای شیعیانی که سال‌ها تحت ظلم و فشار قرار گرفته بودند فراهم کرد و حکومت آل بویه در ایران و عراق و حکومت فاطمیان در شمال آفریقا شکل گرفتند و اندک اندک، بر قلمرو خود افزودند و بدین ترتیب در نیمه دوم سده چهارم، ایران (به جز مناطق شرقى آن) و مرکز عراق، در اختیار دولت آل بویه بود و شمالِ شرق آفریقا، مصر، شام و فلسطین نیز در اختیار فاطمیان قرار داشت.

او اظهار داشت: در سال ۳۳۴ هجری و پس از آنکه زنگ خطر جدی آل بویه برای خلافت عباسی به صدا در آمد، اهواز به رغم حضور بجکم ماکانی امیر نظامی عباسیان، احمد آل بویه به همراه لشکری از ایرانیان وارد بغداد شد و خلیفه المستکفی بلله نیز که در ابتداء به همراه ترکان از بغداد گریخته بود، به استقبال امیر آل بویه آمد و در حق او احترامی فراوان روا می‌داشت و سکه‌ای به نام او زد و او را معزالدوله نامید.

معزالدوله دیلمی اعلام کننده رسمی سوگواری عاشورا

پژوهشگر تاریخ عاشورا با اشاره به اینکه اعلام رسمی سوگواری عاشورا در بغداد شاید از جمله نخستین اقداماتی بود که معزالدوله دیلمی پس از برکناری خلیفه و انتصاب خلیفه المطیع لله بود انجام داد، تصریح کرد:، اما با واکنش سنیان متعصب شهر نیز مواجه شد، ولی همانگونه که در تاریخ آمده است، مخالفت آن‌ها به دلیل ضعف خلیفه راه به جایی نبرد.

او با اشاره به اینکه پس از فرمان معزّ الدوله، عزادارى در بغداد، به صورت آیینى رسمى در آمد که همه ساله، در هر کوى و برزن، با حضور شیعیان، انجام مى گرفت، تصریح کرد: ابوریحان بیرونی در کتاب الاثار الباقیه فی قرون الخالیه صفحه ۴۰ می‌نویسد که: روز دهم محرّم که عاشورا نامیده مى شود و شیعیان نوحه سر مى دهند و براى اندوه بر کشته شدن سیّد الشهدا مى گِریند. شهرهایى همانند دارالسلام (بغداد) تظاهر به آن مى کنند. در این روز، به زیارت تربت سعادت قرین، حسین علیه السلام، در کربلا مى روند.

این نویسنده تاریخ اسلام در ادامه گفت: ابن کثیر مورخ بزرگ در کتاب البدایة و النهایة جلد ۸ صفحه ۲۰۲ نیز آورده است: رافضى‌ها در دولت آل بویه، زیاده روى کردند و در حدود سال ۴۰۰ در روز عاشورا در شهرهایى مانند بغداد، طبل‌ها به صدا در مى آمد و در کوچه و بازار، خاکستر و کاه مى پاشیدند و بر درِ مغازه‌ها پارچه سیاه مى آویختند و مردم، اندوهناک و گریان، ظاهر مى شدند و بسیارى از مردم براى همراهى و همدلى با حسین ـ که تشنه کشته شد ـ، آب نمى نوشیدند و زن‌ها صورت هایشان را باز مى کردند و نوحه سرایى مى نمودند و به سینه و صورت مى کوبیدند و پابرهنه در کوچه و بازار راه مى افتادند.

محمدرضا سلمانی عبیات اظهار کرد: همانطور که پیشتر گفته شد، متعصبان مذهبی عباسی رفته رفته در مقابل سوگواری عاشورایی شیعیان ایستادگی کرده و گاهی اوقات درگیری‌های شدیدی در منطقه کرخ بغداد گزارش شده که نشان دهنده آن است که به چه میزان خلیفه عباسی از ترویج مذهب شیعه و ذکر مصائب سید الشهداء هراس داشته است.

او افزود: با ضعفِ دولت بویه اى، مخالفت‌ها بیشتر و درگیرى‌ها فزون‌تر شد، بدان سان که گاه در ایجاد آرامش، از دولت، کارى ساخته نبود. دولت آل بویه، در د هه هاى آخر که وزیران آن‌ها بر بغداد، حکم مى راندند براى جلوگیرى از اغتشاش و خونریزى، گاه از شیعیان مى خواستند که براى عزادارى روز عاشورا، بیرون نیایند و گاه، خود، عزادارى را تعطیل مى کردند.

سلمانی عبیات بیان داشت: گزارش تفصیلىِ این کشمکش‌ها، در منابع تاریخى از جمله در المنتظم ابن جوزى آمده است:، امّا شیعیان، با همه مشکلات، تا سقوط آل بویه و روى کار آمدن دولت سلجوقى به سال ۴۴۷ ق، عزادارى را ادامه دادند و سلجوقیان، انجام هر گونه شعائر حسینی، از جمله عزادارى را به صورت جدی، منع کردند. با این همه، گزارشى، نشانگر آن است که شیعیان بغداد، به بهانه اى، روز عاشوراى سال ۴۵۸ ق را عزا گرفته اند.

او تصریح کرد: این همه، نمایانگر آن است که شیعه، با آموزه هاى ارجمند اهل بیت عصمت و طهارت، از جریان عزادارى عاشورا و بزرگداشت حادثه کربلا، چونان حرکتى فکرى، انقلابى و دینى، حراست کرده و از هر فرصتى براى برپایى آن، بهره جُسته است.

انتهای پیام/گ