به گزارش  حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه و دانشیار گروه مطالعات آمریکای شمالی دانشکده مطالعات جهان در آغاز دومین جلسه سخنرانی خود در این دانشکده با اشاره به حمله آمریکا به عراق به عنوان یکی از اشتباهات محاسباتی قدرت‌های بزرگ، گفت: زمانی که این حمله انجام شد، ابهام‌های زیادی درباره این حمله وجود داشت، اما یک چیز خیلی واضح بود؛ اینکه از همان ابتدا مشخص بود این جنگ موجب رشد افراط گرایی در جهان خواهد شد.

ظریف گفت: افراط گرایی ناشی از اشتباهات محاسباتی و اشغالگری بود. مشکل اصلی که به اوضاع غم بار کنونی انجامیده مشکل سوء تفاهم است و اشتباه محاسباتی است که منجر به اشتباهات قدرت‌های منطقه‌ای و ابرقدرت‌ها شده است.

۳۰ سال است که در دوران گذار هستیم

وی به فقدان درک از زمان پایان این دوران گذار اشاره کرد و گفت: ما ۳۰ سال است که در این دوران به سر می‌بریم و نباید زمان پایان آن را پیش بینی کرد. این دوره طولانی است. دوران جنگ سرد حدود ۵۰ سال طول کشید.

وی مشخصه دیگر این دوران را رقابت شدید دانست. ظریف گفت: این رقابت‌ها اهداف کوتاه و میان مدت دارد.

ظریف در بخشی از سخنرانی روز دوشنبه هفته پیش با بیان اینکه ۳۰ سال گذشته یکی از پرتلاطم‌ترین دوره‌های جهان بوده و شاهد جنگ‌ها و تغییرات شدید نوین و فجایع در جامعه بین‌المللی بوده‌ایم، اظهار کرد: برخی می‌خواهند بعد از کرونا نظم جدیدی برای دنیا تعریف کنند. نظم نوین جهانی دیگر کاملاً غربی نخواهد بود.

ابرقدرت‌ها اشتباه محاسباتی داشتند

وزیر امور خارجه اضافه کرد: ابرقدرت‌ها اشتباه محاسباتی داشتند و اعلام نظم نوین جهانی به وسیله رئیس‌جمهوری وقت آمریکا، موضوع حکمرانی جهانی و قرن نوین آمریکایی و اعلام پیروزی بر عرشه ناو جنگی آمریکایی در سی و چند سال گذشته تلاش‌هایی برای نسخه پیچی آینده بود.

ظریف در بخشی دیگر از بحث امروز خود گفت: ما نمی‌توانیم استنباط‌های ساده انگارانه از واقعیت‌ها داشتیم باشیم. فرضیه‌ها و استنباط‌های ساده انگارانه به فاجعه منجر می‌شود. همچنین تفکرات خشک و غیرقابل انعطاف می‌تواند به بروز فجایع منجر شود.

شیوع ویروس کرونا یک چالش جهانی است که نیاز به راه حل بین‌المللی دارد

وی افزود: امروز فقر یک چالش جهانی است. تبعات ناشی از آن هم تبعاتی فراگیر و جهانی است. حل این چالش با تلاش تنها یک یا چند کشور امکان پذیر نیست. اینگونه چالش‌ها راه حال جهانی و جمعی می‌طلبد. شیوع ویروس کرونا هم امروز یک چالش جهانی است که مقابله با آن راه حل جهانی را می‌طلبد.

ظریف گفت: ما می‌دانیم که تا وقتی یک نفر از بشر باقی مانده باشد، این ویروس نیز خواهد بود. سعدی چند صدسال پیش گفته است اگر یک عضو بدن انسان آسیب ببیند، بقیه اعضا نمی‌توانند سالم بمانند. بهداشت یک هدف مشترک جهانی است.

به گفته وی، یکی از مهم‌ترین چالش‌های جهانی اجتماعی کنونی کشور‌های اروپایی، مهاجرت است که موجب برافروخته شدن آتش ملی گرایی و میهن پرستی افراطی و نابرابری‌های اقتصادی و مشکلات دیگر می‌شود، بنابراین فقر نیازمند یافتن راه حل جهانیست.

وزیر امور خارجه تاکید کرد هیچ کشوری نمی‌تواند مشکل مهاجرت را به تنهایی حل کند. بیکاری، جرائم سازمان یافته و قاچاق مواد مخدر نیز مشکلات جهانی هستند.

کسی به تنهایی نمی‌تواند در جهان امنیت ایجاد کند

ظریف در بخشی با اشاره به مسئله تروریسم و حادثه ۱۱ سپتامبر نیویورک اشاره کرده و گفت: تروریسم هم یک چالش جهانی است. ایجاد امنیت نیازمند عزم و اقدام جهانی است. کسی به تنهایی نمی‌تواند در جهان امنیت ایجاد کند. امنیت هر کشور، امنیت دیگران است و به همین جهت، ایجاد امنیت در جهان، تلاش جمعی همه کشور‌ها را می‌طلبد.

ظریف در ادامه به رویکرد آمریکا در قبال خروج از توافق نامه‌های بین‌الملل اشاره کرد و گفت که این رویکرد دقیقا همانند افکار خشک و سختگیرانه‌ای است که نمی‌تواند خود را با حقایق جهان امروز مطابق دهند.

وی همچنین به موارد مهم دیگر از دوران گذار در جهان امروز اشاره کرد که یکی از ان‌ها ماهیت ائتلاف‌های جهانی طی مقاطع مختلف بوده که در سال‌های دور ابتدا در بلوک شرق بود، اما فقط به بلوک شرق محدود نشد.

وزیر خارجه جمهوری اسلامی همچنین به موقتی بودن ماهیت برخی ائتلاف‌ها در عرصه جهانی اشاره کرد.

ظرف همچنین عنوان کرد که مورد خیلی مهم دیگر در عرصه بین الملل طی دوران گذار این است که چه اتفاقاتی در حال رخ دادن برای جهانی سازی است. وی گفت که شاهد تغییر ماهیت جهانی سازی هستیم که لازم است مورد توجه قرار بگیرد.

ظریف گفت: نمی‌توان همزمان در افغانستان شاهد فاجعه و ناآرامی بود و انتظار امنیت کامل در آمریکا داشت.

امنیت و تامین آن یک پدیده جهانی است

وی افزود: نمی‌توان در یک جامعه امنیت ایجاد کرد وقتی که جا‌های دیگر شاهد ناامنی است، زیرا امنیت یک پدیده جهانی است. باید این واقعیت را بپذیریم.

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران تصریح کرد: اگر بپذیریم که امنیت یک مقوله جهانی است، پس دیگر چه نیازی به بازدارندگی در جهان وجود خواهد داشت.

وی گفت: این‌ها حقایق و واقعیت‌های مربوط به مفهوم جهانی امنیت است. اما سیاستمداران همواره در مخالفت با این مفهوم بوده اند، زیرا همیشه سر این چانه می‌زنند که آن‌ها چه سهمی برای ایجاد امنیت دارند و دیگران چه سهمی باید در این زمینه ایفا کنند. اما این مسئله نباید باعث شود که ما این حقیقت نادیده بگیریم که "امنیت یک جامعه نمی‌تواند به قیمت ایجاد ناامنی برای دیگر جوامع ایجاد شود. "

ظریف افزود: البته در این میان بازی‌های بزرگ اقتصادی برای تولید کنندگان سلاح در جهان وجود دارد که مانع از دسترسی به امنیت حقیقی در کشور‌ها می‌شود.

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در بخشی دیگر از سخنانش، سیال بودن را یکی از مشخصه‌های دوره گذار عنوان کرد و گفت: در دوره‌های قبل یکسری قوانینی حاکم بود که می‌شد آینده را پیش‌بینی و بر اساس آن اقدام کرد.

به گفته ظریف، در دوره گذار سخت می‌توان پیامد‌ها را پیش بینی کرد «چون همه در وضعیت «تبدیل شدن» قرار دارند و تلاش می‌کنند به شیوه انقلابی عمل کنند و تصویر آینده را بر اساس منافع خود تغییر دهد.»

رفتار برخی کشور‌ها مانند آمریکا در دوران گذار موجب فاجعه شد

ظریف عنوان کرد که برخی از بازیگران مانند ایالات متحده تلاش کردند با قواعد پیشین و اعمال برتری نظامی خود در دوره گذار کنترل اوضاع را به‌دست بگیرند، اما رفتار آن‌ها منجر به فاجعه شد. وی با بیان اینکه آمریکا به روش یک انقلاب عمل کرد، عنوان کرد که پس از جنگ خلیج فارس، جهان هر سال درگیر جنگ بود و آمریکا از این طریق تلاش کرد برتری خود را در نظم جهان تحمیل کند.

ظریف با اشاره به تلاش سایر بازیگران برای رفتار به روش انقلاب نتیجه گرفت که به همین خاطر وضعیت در این برهه دائما در حال تغییر است.

وی عنوان کرد که با این وضع دیگر نمی‌توان بر اساس فرضیات عمل کرد و دائما باید نگاه خود را مورد ارزیابی قرار دهیم. وی تصریح کرد که فرضیات منجر به فاجعه می‌شوند و دائما باید مذاکره کرد.

به گفته وی در این شرایط آن‌هایی که از افکار جامد برخوردار هستند بسیار خطرناک هستند.

وزیر امور خارجه گفت، در آمریکا و برخی مناطق بلوک غرب افراط گرایی از ملی‌گرایی پیشی گرفته است. آقای ترامپ در مجمع عمومی سازمان ملل متحد حاضر می‌شود و می‌گوید هرکس باید به دنبال تامین منافع ملی خود باشد.

به گفته ظریف طبیعی است که تمام کشور‌ها منافع ملی خود را دنبال می‌کنند، اما اینکه کسی در سالن یک نهاد جهانی حاضر شود و اعلام کند بی‌خیال منافع دیگران، هرکس وظیفه دارد منافع خودش را دنبال کند، پیامد و واکنشی به واکنش جهانی شدن است.

وی شاخص‌های عملی جهانی شدن را مورد اشاره قرار داد و عنوان کرد که در این زمینه انحصار اطلاعات معنایی ندارد و نیازی نیست امپراطور رسانه باشید تا اطلاعات را نشر دهید.

ظریف افزود: این بدین معنا نیست که امپراطور‌های رسانه از بین رفته‌اند. آن‌ها سرجایشان هستند، اما شما نیازی به آن‌ها وجود ندارد. در گذشته صدای شما بدون برخورداری از امپراطور رسانه شنیده نمی‌شد، اما امروزه می‌توان با یک دوربین می‌توان پیام را به سراسر جهان منعکس کرد.

وی عنوان کرد که امروز هر انسان می‌تواند یک بازیگر جهانی باشد و این مساله یکی از اهرم‌های مهم جهانی شدن است.

جهان دچار چالش‌هایی است که توسط یک کشور یا ائتلاف قابل بر طرف شدن نیست

وزیر خارجه سپس عنوان کرد که جهان دچار چالش‌هایی است که توسط یک کشور یا ائتلاف قابل بر طرف شدن نیست و باید به صورت جهانی مورد توجه قرار گیرد. توجه نکردن به این مساله باعث درک غلط و اشتباه محاسباتی در ۳۰ سال گذشته شده است. آیا از هنگام آغاز تلاش ایالات متحده برای تحمیل اراده خود بر بقیه کشور‌ها به نام نظم نوین جهانی و به خیال امن‌تر شدن جهان، آیا واقعا ایالات متحده پس از هزینه کردن هفت میلیارد دلار، نسبت به دهه ۹۰ امن‌تر شده است؟ همه اقدامات ایالت متحده پس از ۱۹۹۰، برای نهادینه کردن تسلط ایالات متحده بر جهان بوده است.

ظریف ادامه داد: همه این‌ها بر اساس تصور نادرستی است که ایالات متحده و غرب از میدان جنگ سرد، پیروز بیرون آمده اند. در حالی که بهترین تعریف برای پایان جنگ سرد، فروپاشی اتحاد شوروی و بلوک شرق است، اما هیچکس در آن پیروز نشد.  نظام حهانی پیشین فروپاشید که حادثه بدی هم نبود، زیرا در آن عدالت وجود نداشت. اما مشخص نیست که نظام بعدی نیز عادلانه‌تر و برابرتر از قبلی باشد.

وی  افزود: اما در یک موضوع اطمینان وجود دارد که تلاش سریع کشور‌های غربی برای بنانهادن نظام نوین، به همه آسیب رسانده است، زیرا رویکرد ذهنیت جمع صفر در آن غالب بوده است. اما حاصل جمع مثبت امکان پذیر است. تلاش برای تبدیل یک بازی با حاصل جمع مثبت به صفر، موجب به بارآمدن نتیجه و حاصل جمع منفی می‌شود. این معنا و ماهیت و طبیعیت بازی‌ها در جهان است. در صورت تلاش ما برای دستیابی به چیزی، به بهای اینکه دیگران آن را ازدست بدهند، هیچکس به آن دست نخواهد یافت و پیروز نخواهد شد.

انتهای پیام/